İktisatçı Prof. Dr. Korkut Boratav, kur muhafazalı mevduat hesaplarına ait açıklamalarda bulundu. Boratav kur muhafazalı mevduatın (KKM) sürdürülebilirliğine ait olarak “Kur Muhafazalı Mevduat modeli yalnızca seçim konjonktürüne odaklı, kısa vadede işe yarayacak, palyatif bir programdır. Takriben bir yıllık, seçim takvimi açısından fonksiyonel olabilecek bir program bu.” dedi. Borotav, özelleştirmeler ve kamu özel işbirliği projelerinin tesiriyle kısa vadeli finansman yükünün Hazine’nin sırtından alındığını söz ederek “O yüzden de Hazine kısa vadede Kur Muhafazalı Mevduat modelinden kaynaklanacak ek bir yükü kaldırabilecek durumdadır” diye konuştu.
Türkiye’deki ekonomik büyümeye rağmen yoksulluk oranlarının artmasına ait olarak ise Borotav “Türkiye Cumhuriyeti, tarihi boyunca bu yoğunlukta bir bölüşüm şoku yaşamadı. Ulusal gelir büyüyor lakin büyük işçi sınıfların, ücretlilerin aldığı hisse düşüyorsa, bu kayıp diğerlerinin cebine giriyor.” sözlerini kullandı.
Boratav, Artı Gerçek’ten İrfan Aktan’a şu demeçleri verdi:
“Kasım sonu ile Aralık ortasında dolar 12 TL’den 18 TL civarına çıktı. Çok sert olan döviz krizi enflasyonu da sıçrattı. Erdoğan yeni bir faiz yükseltmesine katiyetle karşı olduğunu açıklamıştı. Faizleri yükseltmeyen esnek bir politikayı muhtemelen Saray’daki finans uzmanları keşfetti. Lakin, Kur Muhafazalı Mevduat modeli yalnızca seçim konjonktürüne odaklı, kısa vadede işe yarayacak, palyatif bir programdır.
Kısa vade derken ne kadarlık bir süreyi kastediyorsunuz?
“Hazine bu yükü kaldırabilecek durumda”
Kısa vadede bu türlü bir sakınca yok. AKP iktidarının büyük bir titizlikle gözettiği tek neoliberal gösterge düşük bütçe açıkları ve kamunun borç yüküdür. Bu saygınlık, astronomik özelleştirmelerle ve kamu yatırımlarının kısa vadeli finansman yükünün kamu-özel paydaşlığıyla Hazine’nin sırtından alınmasıyla sağlandı. Bu sayede Türkiye’nin bütçe açığı ve kamu borç göstergeleri etraf ekonomilerinin ortalama göstergelerinin altındadır. O yüzden de Hazine kısa vadede Kur Muhafazalı Mevduat modelinden kaynaklanacak ek bir yükü kaldırabilecek durumdadır.
Ancak döviz kuru yükselmese de fakirleşmeye devam ediyoruz…
Ukrayna buhranı patlak vermeseydi döviz kurunun istikrarı, ekonomiyi belirli bir istikrara taşımış olacak, rahatlama duygusu yaygınlaşacaktı… Öte yandan 2016’dan beri gerçekleşen büyük siyaset çalkantılarına, üç tane döviz krizine, tutarsız iktisat siyasetlerine karşın Türkiye iktisadının bugünkü pozisyonunda kim kaybetti, kim kazandı; kritik soru budur.
“Türkiye, tarihi boyunca bu türlü bir bölüşüm şoku yaşamadı”
Bakın, 2016’dan 2021’in sonuna kadar Türkiye iktisadı yıllık ortalamalar olarak yüzde 3,9 oranında büyüdü. Bu, Türkiye iktisadının potansiyel büyüme suratı civarında bir tempodur. Üç döviz krizi ve neoliberal reçeteleri ihlâl edilen siyaset çalkantıları içinde küçümsenmeyecek bir muvaffakiyet kelam bahsidir. İktisat Korona yılı olan 2020’de bile yüzde 1,8 oranında büyüdü. Lakin gözden kaçırılan, bilhassa işçileri etkileyen ağır bir bölüşüm şoku pahasına… Son beş yılda yaşanan bu şokun büyüklüğünü hesaplayabiliyoruz. Gayri safi yurtiçi hasılanın bölüşüme girmeyen sabit sermaye aşınımı dışlanarak ölçülen net hasıla içinde fiyatların hissesinin nasıl seyrettiğini belirleyebiliyoruz.
Bu hesaplamayı yaptığınızda nasıl bir sonuca ulaşıyorsunuz pekala?
Net hasılanın içinde fiyatların hissesi 2016’da yüzde 43,3 iken, 2021’de bu oran yüzde 36,5’tir. Beş yılda ulusal gelir her yıl ortalama yüzde 4 civarında büyürken, sayıları da artan ücretlilerin ulusal gelirden aldığı hisse nasıl olup da 6,8 puan düşmüştür? Sorulması gereken temel soru budur. Üstelik fiyat ödemeleri içinde bazıları üç-dört maaş birden alan şişkin AKP takımları, Saray bürokrasisi, ayrıyeten dev şirket yöneticileri üzere seçkin, yüksek gelirli katmanlar da yer alıyor.
Pekala fiyat hissesindeki erime nereye gitti?
Bütün sorun bu soru işte! Türkiye Cumhuriyeti, tarihi boyunca bu yoğunlukta bir bölüşüm şoku yaşamadı. Üstelik buna iki tane büyük bölüşüm şokunu da katıyorum.
Hangileri?
Bir tanesi Birincisi İkinci Dünya Savaşı’nın ağır yıllarında yaşandı ve o bile bugünkü kadar ağır değildi. İkinci büyük bölüşüm şoku ise 12 Eylül ve sonraki Turgut Özal devrinde işçilerin 8 yılda yaşadığı kayıplardan oluşur. Onlar da son 5 yıllık kayıpların boyutunda değildi! Senin sorduğun soruyu herkes sormalı: Nereye, kimlere gitti bu gelir kayıpları? Ulusal gelir büyüyor fakat büyük işçi sınıfların, ücretlilerin aldığı hisse düşüyorsa, bu kayıp oburlarının cebine giriyor.
“Ücretlilerin hissesinden düşen, burjuvazinin cebine giriyor”
Kimlerin?
Karşılığı kolay aslında. Ücretlilerin hissesinden düşen, ücret-dışı gelir kazananların cebine giriyor! Fakat daha detaylı bir adres gerekli… Ayrıyeten bu karmaşık “ücret-dışı gelirler” toplamı içinde fakirleştiğini bildiğimiz milyonlarca çiftçi-köylü de var. Onları, başka esnaf-zanaatkârları dışlarsak, yararlı sınıf katmanlar güzelce daralıyor. Böylelikle senin meseleye cevap vermek daha kolay. Burjuvazi de diyebileceğimiz kapitalist sınıfa; kârlar, faiz, kira gelirleri biçiminde intikal eden artık kıymet toplamı kelam bahsidir. “