“Atatürk’ü her vesile ile anıp dua ediyoruz, hutbelerde isim anılmamasını merhumun kendisi istemiş” diyen Diyanet İşleri Lideri Ali Erbaş’ın savını yalanlayan evrakları ortaya koyan tarihçi Sinan Meydan’ın görüşlerini aktardı.
Sözcü müellifi Hürmet Öztürk‘ün aktardığına nazaran, Sinan Meydan, mevzuya ait olarak şu açılamayı yaptı:
“İki farklı bahis birbirine karıştırılmak isteniyor. Evvelce her cuma günü hutbelerde sultan/halifenin isminin okunması ile aşikâr özel günlerde hutbelerde devlet büyüklerinin isminin anılması çok öteki şeyler… Birincisi: Osmanlı’da hutbelerde sultan/halifenin ismi okunurdu. 3 Mart 1924’te halifelik kaldırılınca, 5 Mart 1924 tarihli kararnameyle -çok doğal olarak- olmayan halifenin ismine hutbe okutulmasına son verildi. İkincisi: Kurtuluş Savaşı’nın başkomutanı ve Cumhuriyetin kurucu başkanı Atatürk’ün 18 Martlar, 19 Mayıslar, 23 Nisanlar, 30 Ağustoslar üzere özel günlerde mescitlerde hutbelerde anılmasını yasaklayan hiçbir yasal düzenleme yok.
Diyanet İşleri Lideri, Cumhurbaşkanı Atatürk’ün, 5 Mart 1926 tarihli bir kararnameyle hutbelerde kendi isminin anılmasını istemediğini söylüyor. Lakin o karada ‘Hutbelerde isim zikredilmeksizin” denilirken kastedilen isim Atatürk’ün ismi değil, halifenin ismidir. Şöyle ki: 3 Mart 1924’te halifelik kaldırıldı. Halifelik kaldırıldıktan ve halifenin yurt dışına sürgün edilmesine karar verildikten sonra –doğal olarak- artık olmayan halifenin isminin hutbelerde anılması da kelam konusu olamazdı. Bu nedenle 5 Mart 1924’te Gazi Mustafa Kemal imzalı Bakanlar Konseyi kararnamesiyle ‘Bundan bu türlü hutbelerde isim zikredilmeden milletin ve Cumhuriyetin selamet ve saadetine dua edilmesi’ kararı alındı. Bu kararla hutbelerde ‘Halifenin isminin zikredilmemesine’ karar verildi. İşte, Diyanet İşleri Lideri’nin “Belgesi de var! Atatürk hutbelerde kendi isminin anılmasını istememiş!” dediği doküman bu… Fakat bu evraktaki 5 Mart 1924 tarihli Bakanlar Şurası kararı, hutbelerde bundan bu türlü ‘Halifenin isminin geçmemesi için’ alınmıştır. Bu kararın mescitlerde ‘Atatürk’ün isminin anılmamasıyla’ hiçbir ilgisi yoktur.
Her ne kadar Diyanet İşleri Lideri halka açıklamasa da 5 Mart 1924 tarihli kararda ‘Hutbelerde isim zikredilmesin’ denilirken kelam konusu ismin halifenin ismi olduğunu açıkça kanıtlayan diğer dokümanlar Cumhuriyet Arşivi’ndedir.
İşte, Diyanet İşleri Lideri’nin halka açıklamadığı o dokümanlardan biri:
5 Mart 1924 tarihli Bakanlar Şurası kararının akabinde, 6 Mart 1924’te Diyanet İşleri Başkanlığı ‘Halife ve hilafet mevcut olmadığından hutbelerde millet ve cumhuriyetin selamet ve saadetine dua edilmesinin ilgililere tebliğini’ istiyor. Bu evrakta açıkça görüldüğü üzere hutbelerde ismi anılmaması istenen kişi Atatürk değil, kaldırılan, halife Abdülmecit Efendi’dir.
Cumhuriyet Arşivinde buna misal öbür dokümanlar de var. Örneğin, 7 Mart 1924 tarihli öbür bir dokümanda de ‘Halifenin durumu ve halifelik makamının kaldırılması münasebetiyle hutbelerde millet ve Cumhuriyetin selamet ve saadetine dair dua edilmesi’ isteniyor.
Yani, Diyanet İşleri Lideri’nin sav ettiği üzere hususun Atatürk’le bir ilgisi yok; mevzu kaldırılan halifelik yani Abdülmecit Efendi ile ilgili.”
Yazının tamamını okumak için .
TIKLAYIN – Diyanet İşleri Lideri: Atatürk’ü her vesile ile anıp dua ediyoruz, hutbelerde isim anılmamasını merhumun kendisi istemiş