İstanbul’da 2012’de 400 gramı 1,5 liradan satılan Ramazan pidesi bugün 330 gram ve 6 lira.
Independent Türkçe’den Gökçen Tunçen’in haberine nazaran, kırmızı etin kilogramının 120 liraya, mercimek ve kuru fasulyenin 20 ila 30 liraya, ayçiçek yağının litresinin 40-45 liraya ulaştığı bir hayat pahalılığı ile başladı Ramazan.
Şubatta yüzde 54,4 ile son 20 yılın en yüksek düzeyine ulaşan enflasyon için bir kesim, “hasat döneminin başlamasıyla bir ölçü gevşer” derken, öbür bir kesim Ukrayna-Rusya savaşının da tesiriyle yüzde 60’ı bulacağını söylüyor.
Tüketici, maliyetlerin artmasıyla yaptığı alışverişi azaltarak gayret etmeye çalışırken, üreticiler ise eserlerin boyutu ya da gramajında küçülmeyi tercih edebiliyor.
Sırf oruç tutulan ayda çıkan Ramazan pidesi üzere.
10 yıl evvel 400 grama ve 1,5 liraya satılan ramazan pidesinin fiyatı bugün pek çok vilayette 300 grama kadar gerilemiş, fiyatı da 5 liranın üzerine çıkmış durumda.
Un fiyatları ikiye katlandı
Bu artıştaki en değerli neden maliyetlerdeki yükseliş.
Bilhassa “dünyanın ekmek sepeti” olarak da bilinen iki ülke Rusya ve Ukrayna ortasında savaşın başlamasıyla buğday fiyatları çuval başına (50 kilogram) 24-25 dolara yükselerek 14 yılın doruğunu görmüştü. Daha sonra 10 dolar düzeylerine geriledi.
Türkiye Fırıncılar Federasyonu Lideri Halil İbrahim Balcı, 8 Mart’ta yaptığı açıklamada Toprak Mahsulleri Ofisi’nin de (TMO) takviyesiyle hasat devrine kadar piyasada ekmeklik buğday konusunda düşünce yaşanmayacağını söylemişti.
İstanbul Fırıncılar Odası Lideri Erdoğan Çetin ise 15 Mart’ta açıkladığı pide fiyatlarının akabinde, “Devlet dayanaklı un (çuvalı) 220 lira, piyasa fiyatı 450 lira. Yüzde 100 artırımlı. İki katı yani. Şayet Toprak Mahsulleri Ofisi desteklemeye devam ederse pidede belirlenen bu fiyatlar kurtarır. Devam etmezse kurtarmaz” sözlerini kullanmıştı.
Kendilerine undaki takviyenin mayısa, yani yeni hasada kadar devam edeceğinin söylendiğini belirten Çetin, “Ancak meslektaşlarımız daima bizi arıyorlar. Devlet dayanaklı un alamıyoruz, değirmenler bize un vermiyorlar diye söylüyorlar son 15 gündür” demişti.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) bilgilerine nazaran buğday ununun kilogram fiyatı şubat ayında 9 lirayı aştı. Lakin marketlerde bu eseri en az 15 liraya buluyorsunuz.
Yeniden TÜİK’e nazaran Şubat 2012’de ortalama 1 lira 90 kuruştan verilen buğday unu, 2021’in birebir ayında 5 lira 17 kuruş oldu. Yani bir yıllık artış yüzde 77, 10 yıllık yükseliş ise yüzde 380.
Ramazan pidesi 70 gram azaldı 4,5 lira kıymetlendi
2011’den bu yana sade ramazan pidesi fiyatlarına baktığımızda şöyle bir tablo karşımıza çıkıyor:
İstanbul’dan 2008’den itibaren 400 grama satılan pidenin gramajı birinci defa 2013’te düşürüldü.
2011 ve 2012’de 400 gramı 1,5 lira olan sade pidenin kilogramı 3 lira 75 kuruşa denk geliyordu.
2018’de tartı 275 grama kadar düşürülüp, fiyat 2 liraya çekildi. O devir ise pidenin kilogramı 7 lirayı aşıyordu. Bugün gelinen noktada ise İstanbul’da 330 gramlık ramazan pidesi, 6 lira. Kilogram fiyatı ise 18 TL. Yani kilogram üzerinden hesap yapılırsa İstanbul’un ramazan pidesi, 10 yılda yüzde 380 yükseldi.
Benzeri durumlar başka iki büyük kent Ankara ve İzmir’de de geçerli. Ankara’da son birkaç yıldır düşük gramajda seyreden pide, İzmir’de ise bir yılda iki katına çıktı ve birinci sefer 6 lira oldu.
Pidesinin kilosunu 2012 yılında 3 lira 33 kuruştan alan Ankaralı, artık 10 lira ödemek zorunda. 10 yıl evvel bir kilogram pideye 3 lira 33 kuruş ödeyen İzmirli için ise bugünkü fiyat, yüzde 414 artışla 17 liranın üzerinde.