* Ali Bilge
Aydın Engin’in vefatı ile önemli bir boşluk doğduğunu düşünüyorum. Basın dünyamızda değerli bir hacimdi, birebir vakitte önemli bir moral kıymetti. Türkiye’nin içinde bulunduğu otokratik rejimden kurtulma ve demokrasiyi kazanma gayreti ile paralel kulvarlarda giden gerçek gazetecilik uğraşı kıymetli bir ismini kaybetti. Aydın Engin ile çok çok yakın bir bağım olmadı, yaşadığımız kentler farklıydı fakat çok eski yıllara dayanan bir tanışıklığım var, kısaca bahsedeyim.
Çocuktum, ailemle “Devr-i Süleyman” oyununu Ankara’da, Gençlik Parkı’nda izlemiştim. Natürel o sırada Aydın Engin’in kim olduğunu, Halk Oyuncularını bilmiyorum. 70’li yıllarda, bilhassa 1974 affından sonra Türkiye’de siyasallaşma büyük bir ivme kazandı, benim de lise ve üniversite öğrenciliğime denk gelen yıllar. 12 Mart’ın çıkışında Türkiye’de birinci kurulan sosyalist parti, Türkiye Sosyalist Emekçi Partisi’ydi. Partinin bir gençlik örgütü vardı, Genç Sosyalistler Birliği, sonradan hatırladığım kadarıyla Sosyalist Gençler Birliği oldu.
Bizim nesil, 1974 sonrası siyasallaşma sürecinde kimi sol siyasi isimlerle, gazete ve dergilerle tanıştık; Kitle, Eser, Yürüyüş üzere mecmualar, Yeni Ortam ve Siyaset gazeteleri üzere gazeteler yayınlanmaya başladı.
Aydın Ağabey’in çalıştığı Yeni Ortam gazetesini uygun hatırlıyorum. Ankara temsilcisi Mustafa Ekmekçi’ydi. Ekmekçi ile birlikte çalışıyorlar, daha sonra 12 Eylül’ün çabucak öncesinde yurtdışı serüveni başlıyor. 12 Eylül öncesi Aydın Engin ve Oya Baydar’ın ismini gazete ve mecmualardan, yer aldıkları siyasi partiler üzerinden duyuyordum.
Aydın Ağabey’i daha çok 1992’den sonra, Cumhuriyet gazetesi periyodunda tanımış oldum, öncelikle yazı ve haberleriyle alışılmış. Bu devirde birinci bağlantılar oldu. Gazeteye, Nursun Erel ile birlikte bir dizi yapıyorduk. O dizi esnasında telefonla birinci görüşmemizi yaptığımızı hatırlıyorum, 1994 yılı olması lazım. Aydın Engin yazı işleri müdürlüğü de yaptı sanıyorum Cumhuriyet’te. Cumhuriyet’te Tırmık yazıları başladı. Aydın Engin basınla ve okurlarıyla yine buluştu, sürgün yıllarından sonra.
Daha sonra BirGün gazetesinin yayın hayatına hazırlanırken bir ortaya geldik. BirGün’le ilgili fikirler öncelikle Ankara kaynaklı gelişti. Ankara’da yedi gazeteci örgütü bir ortaya gelmiştik. O sırada İktisat Muhabirleri Derneği lideriydim. Parlamento Muhabirleri Derneği , Çağdaş Gazeteciler ve öbür örgütler bir ortaya gelip toplantılar yapıyorduk, ismini da G7 koymuştuk. Orada bir bağımsız gazete fikri daima konuşulurdu, fakat sonra arkadaşlar o fikri sürdürdüler, sonuçta BirGün bedene geldi. Çıkış öncesinde İstanbul’da yapılan birkaç toplantıya katıldım, Aydın Engin deneyimiyle çok kıymetli bir mihenk taşıydı.
BirGün’ün çabucak öncesinde Açık Radyo ile de yolum kesişti. Yeni başlamıştık programlara. Bir periyot ikisini birden sürdürdüm. Daha sonraki T24 oluşumunda da Doğan Akın ile birlikte Ankara’ya geldiklerinde buluştuğumuzu hatırlıyorum.
Vefatının çabucak sonrasında facebook sayfamdaki kısa yazıda belirttiğim üzere, Aydın Engin’in gazeteciliği, Babıâli-Cağaloğlu yokuşundan internet gazeteciliğine kadar uzanan bir hayattır. Mecmua ve gazete yayıncılığı -benzerini ben de yaşadım- matbaada hayatınızın geçmesi demektir. Aydın Engin tüm bu periyotlarda teknolojik gelişmeleri de yaşayarak gazeteciliğini sürdürmüştür.
Aydın Engin sol siyasal kimliği ile tanınan bir gazeteciydi lakin çeşitli kompartımanları da olan bir insandı. Oyun müellifliği, tiyatro oyunculuğu, tiyatro kuruculuğu ve yöneticiliği yaptıktan sonra gazeteciliğe geçişi, gazeteciliğin farklı alanlarında çalışması, tüm bu faaliyetleri sürdürürken sosyalist bir dünya görüşüne sahip olması, sahip olduğu dünya görüşü nedeniyle göğüs gerdiği siyasal baskılar, verdiği uğraşlara şahit oluyoruz.
Fikri gediğine oturtmak..
Aydın Engin’in faaliyetlerine, yeteneklerine baktığımızda kişiliğinin en değerli ögesinin “mizahi bakış” olması göze çarpıyor. Meşakkatli seyahatte mizahi bakışı elinden bırakmayan bir yazardı.. Bu özelliği hayat gücüne de yansımıştı. Bitmeyen bir güç içindeydi, her topa giriyordu, muhalif süreçlerde daima yer alıyordu, dayanak veriyordu, koltuk çıkıyordu.
Mizahi bakış, kişiliğine ve gazeteciliğinde göze çarpan bir özellikti. Gazetecilik stili ve müellifliği böyleydi. Bu biçimi ile Aydın Abi, gazetecilik-matbuat tarihimizde yer alan kimi isimlerin devamıdır. Aslında fıkra yazarlığının devamıdır. Gerilere uzanabiliriz, köşe müellifliği ile fıkra müellifliği bana nazaran pek tıpkı şey değil; fıkra müellifliği bugün aslında kuşağı tükenen bir gazetecilik ve müelliflik çeşididir. Fıkra muharriri o denli köşesinde paragraflarca yazı yazan kişi değildir. Maalesef internet gazeteciliğiyle birlikte meslektaşlarımız, Faruk Nafiz Çamlıbel’in “Han Duvarları” şiiri üzere çok uzun yazılar yazıyor. Fıkra müellifliği “fikri gediğine oturtmak” diyebileceğimiz çeşitte yazılar yazan, yazının geniş okuyucu kitlesi tarafından okunmasını, buluşmasını sağlayan, fikrini ince işçilikle ortaya koyan yazı cinsidir.
Siyasi duruşları farklı da olsa, şekil olarak baktığımızda, Ahmet Rasim, Refik Halit çabucak aklıma geliyor. Refik Halit Karay’ı çok beğenirim. İşte Burhan Felek, Falih Rıfkı üzere, Yusuf Ziya Ortaç üzere, Aziz Nesin üzere, Çetin Altan, İlhan Selçuk üzere -nitekim Aydın Engin İlhan Selçuk’a ustam der- Mustafa Ekmekçi’yi de eklememiz lazım. Mustafa Ekmekçi’ye biz de yetiştik, bizim de ağabeyimizdi. Aydın Ağabey’in de çok değer verdiği bir isimdi. Bu listeye Örsan Öymen’i eklemek lazım, Hakkı Devrim’i bu listeye eklemem lazım. Hakkı Bey’le birkaç kere konuşmuştum, köşe müellifliği üstüne bizi eleştirdiğini hatırlıyorum. Aydın Ağabey’in köşe müellifliği, işte bahsettiğim bu tıbbın çağdaşlaşmış halidir. Türkiye, işte bu tatta ve biçimde dünya görüşünü, gazeteciliğini, fikri dünyasını ve olayları işleyen kıymetli bir gazeteciyi yitirdi. Bana nazaran, Aydın Abi, sahiden bu cinsin, bu işçiliğin son ismiydi. Aydın Engin, siyasal duruşu ve çabasıyla, gazetecilik, tiyatroculuk hikayesiyle, renkli ömür menüsüyle meslektaşımızdı, ağabeyimizdi.
Dediğim üzere, kendisi ile yakın bir mesaim olmadı, ağır birlikteliğim olmadı. Radarımda bir gazeteci olması nedeniyle uzaktan da olsa müşahedelerim oldu; yüksünen bir insan değildi, tartıların altına giren bir insandı. Vakit zaman telefonla konuşurduk. Yüz yüze tanışmamız geç olmuştur. Bir kezinde anlatmıştı, Uğur Mumcu, Osman Ulagay ve Aydın Engin tıpkı gün Cumhuriyet’te gazeteciliğe başlamışlar, aklımda kalmış..
Bir de şunun altını çizmek istiyorum Aydın Engin sendika yayıncılığı yapmıştır. Sendikacılıkla, siyasetle uğraşıyor; sosyalist kimliğe sahip bir insan. Bu kimlikle gazetecilik yapmak Türkiye’de kolay değildir lakin sosyalist kimliği ile gazeteciliği birlikte güzel taşıdığını düşünüyorum. Siyasi hayat ve gazetecilik doğal ki iç içe geçmiş bir süreçtir fakat Aydın Engin yazılarında şunu göremezsiniz; slogancı bir tutumla karşılaşmazsınız. Siyasi duruşunu o denli ince işler ki yazılarında, o tutumu yazıya sindirir, okuyucuyla paylaşır. Siyasal uğraşıyla gazetecilik münasebetinin de düzgün kurgulanmış olduğunu düşünüyorum.
Bu tutumu Anka Ajansı’nda da görürdüm. Çok gençtik kimi vakitlerde giderdik ajansa. Anka’da da, CHP’liler var, TİP ’liler var lakin bu insanların gazeteciliği de var; iki hayatı birbirine yüzgöz etmeden sürdürülen hayatlardı. Türkiye basınında jenerasyonu tükenmiş bir stilin, biçimin, üslubun son temsilcisiydi Aydın Engin. Büyük bir hacim, boşluk doğdu… Özleyeceğiz Aydın abiyi, arayacağız, boşluğu hissedeceğiz.
Hepimiz, hayatımızın -iktisatçı söylemle- üçüncü-dördüncü çeyreğini, bu türlü bir Türkiye’de yaşamaktan ötürü çok mutsuzuz. İçinde bulunduğumuz durum hayatımızın her alanını etkiliyor, metabolizmamızı, bağışıklık sistemimizi etkiliyor. Otokrasi ile gayretin sonucunu hepimiz görmek istiyoruz, Aydın abi de isterdi. Umarım demokrasiye ve yanlışsız gazetecilik platformuna geçtiğimizde kendisi bizi hissedecektir, duyacaktır.
* 28-03-2022 tarihli Açık Radyo , Ali Bilge ile İktisat Politikten derlenmiştir.