Uzun müddet AKP’nin hukukçu heyetinde yer alan Gelecek Partisi Seçim ve Hukuk İşleri Lideri Ayhan Sefer Üstün, seçim kanunundaki yapılan değişikliğe ait olarak, “Seçim kanunlarında yapılan değişiklik anayasaya karşıt. AYM’nin üye yapısına karşın ihlalleri tespit edeceğini ümit ediyoruz” yorumunu yaptı.
Independent Türkçe’den Cihat Arpaçık’a konuşan Üstün, “Demokrasinin ve siyasal hakların ileriye gitmesi, teminat altına alınması üzere genel gayeleri olmalıdır. Lakin iktidar partilerinin, bütün bu temel pahaları ve amaçları göz gerisi ederek, hiçbir uzlaşı arayışına girmeden, büsbütün ‘siyasi mühendislik, siyasi çıkar ve siyası hesaplaşma’ saikiyle bu teklifi yasalaştırdıklarını gördük” dedi.
Seçim kanunlarının değiştirilmesine ait teklifler, anayasa zikredildiği biçimiyle, seçme, seçilme, siyasi faaliyette bulunma haklarının güzelleştirilmesi, demokrasinin niteliklerinin arttırılması üzere kamu faydasını önceleyen saiklerle hazırlanmalıdır” diyerek, bu saiklerle hazırlanmadığını düşündüğü kanunun öncelikle bu istikametiyle anayasaya muhalif olduğunu savundu.
“Artık başkanlık sistemi var, ‘yönetimde istikrar’ ilkesi yerine ‘temsilde adalete’ yoğunlaşılmalı”
Kabul edilen kanun teklifinde, anayasada belirtilen “Seçim kanunları, temsilde adalet ve idarede istikrar unsurlarını bağdaştıracak biçimde düzenlenir” kararına karşıt düzenlemeler içerdiğini tabir eden Üstün, şunları söyledi:
“Zira 2017 referandumu ile başkanlık sistemine geçildi. Yürütmenin belirlenme süreci, farklı sandık ve farklı seçim yordamı ile direkt seçmen tercihi ile yapılır hale geldi ve Meclis’le bağı kalmadı. Başkanlık sisteminde anayasanın emrettiği ‘yönetimde istikrar’ prensibi, başarılı ya da başarısız olduğu değerlendirmelerini bir kenara bırakırsak başkanlık sistemi ile izafi olarak zati sağlandı.
Yeni kanunla yüzde10 genel seçim barajı yüzde 7 olarak değiştiriliyor. Birinci bakışta yeterli bir şeymiş üzere algılansa da bu aldatıcı bir durum. Yüzde 10 barajı, 12 Eylül 1980 askeri darbesi kurallarında ve parlamenter sistemin gereksinim duyduğu ‘yönetimde istikrar’, ‘temsilde adalet’ prensipleri istikrarı içerisinde geliştirilmiş ve üzerinde çokça tartışmalar yaşanmış bir oran. Her ne kadar iptali için Anayasa Mahkemesi’ne dava açılmışsa da 12 Eylül atmosferi ve idarede istikrar kaygısı, Anayasa Mahkemesi’nin bu oranı iptal etmesini engelledi. Halbuki bugün için 12 Eylül darbe kuralları olmadığı üzere idarede istikrar nispi olarak sistem değişikliği ile sağlanmış olduğundan, baraj sıfır olmalıdır. Türkiye’ de var olan tüm siyasi fikirlerin mecliste temsil edilmesini engelleyen barajlar olmamalı.
Seçim barajı değerlendirmesi
Rastgele bir genel seçim barajına gereksinim olmadığı halde yüzde 7 üzere bir seçim barajı düzenlemesi yapmak anayasamızın 67. unsurunda belirtilen, seçim kanunlarının ‘temsilde adalet’ unsuruna terslik teşkil ediyor. Bu kanunun getirdiği yüksek baraj oranının uygulanması durumunda, yüzde 7’nin altında oy almış çok sayıda partinin toplam oy oranının karşılığı olan seçmenin mecliste temsil edilememesi tehlikesi ile karşı karşıya kalınacak. Bu da ‘temsilde adalet’ unsurunu yok eden bir sonuç doğuracak.
Mevcut sistemde artık oylar çöpe gitmiyor ve Meclis’te temsil edilebiliyor. İktidar sözcüleri daha düne kadar bu sistemin uygulanmasıyla, mecliste seçmen temsilinin yüzde 96’ya kadar çıktığını övücü sözlerle tabir ediyorlardı. Getirilen düzenleme ile bundan bu türlü artık oylar milletvekili dağılımında hesaba katılamayacak ve artık oylar tarafından ‘temsilde adalet’ prensibini ortadan kaldırılacak. Münasebetiyle kanun, bu istikametiyle de anayasaya karşıtlık içeriyor”