Müzik sanayisinde telif hakkı nedeniyle açılan davaların sayısı zannedildiğinden daha yüksek.
Ünlü İngiliz müzikçi ve bestekar Ed Sheeran, son vakitlerde intihal suçlamasıyla gündemdeydi.
İngiltere’de Yüksek Mahkeme, Sheeran’ın lehine karar verdi lakin birçok müzisyen onun kadar şanslı değil.
Müzik dünyasının en çok konuşulan telif hakkı davalarına geri dönüp bakıyoruz.
Ed Sheeran ne yaptı?
Sami Chokri isimli grime (elektronik müzik türü) müzisyeni, Sheeran’a 2015’te yazdığı Oh Why isimli müziğindeki ‘Oh I’ kelamlarını çaldığı argümanıyla dava açtı.
Chokri, Sheeran’ın 2017’de dünyanın en çok satan müziği olan ve Spotify’da 3 milyar defa dinlenen “Shape of You” müziğinde sıkça kullandığı ‘Oh I’ kelamlarını kendisinden aldığını öne sürdü.
Müzik dünyasında bir müzisyen intihalle suçlandığında tecrübeli müzikologlar kelam konusu kesimlerin yapısını dikkatlice inceliyor, ortadaki benzerlikleri bulmaya çalışıyor.
Chokri-Sheeran davasında müzik uzmanları kararsız kaldı. Hakim Antony Zacaroli ise Sheeran’ın ‘Oh Why’ müziğinin kelam konusu kısımlarını taammüden ya da bilerek kullanmadığına hükmetti.
Farkında olmadan bir müzik kopyalanabilir mi?
Müzikler müzik notalarının çeşitli kombinasyonlar halinde kullanılmasıyla besteleniyor ve bu yüzden benzerlikler tesadüfen meydana gelebiliyor.
Fakat birtakım durumlarda bu müzikler hakkında yasal süreç başlatılabiliyor.
Sam Smith ve Tom Petty
Müzikçi Sam Smith, Tom Petty’nin 1989 müziği I Won’t Back Down’u daha evvel dinlemediğini söylediİngiliz müzisyen Sam Smith’in 2015’te çıkardığı “Stay With Me” müziğinin nakaratı, Tom Petty’nin “I Won’t Back Down” müziğine benzerlikleri ile gündeme geldi.
1989 üretimi müziğin, ABD’li müzisyen Tom Petty’nin en meşhur müziklerinden biri olduğu düşünülüyor.
İki müzisyen mahkeme dışında muahedeye vardı ve Petty’e “Stay with Me” müziğinin yazımı için telif hakkı verildi.
Smith, daha evvel “I Won’t Back Down” müziğini dinlemediğini, lakin iki müzik ortasında “tesadüfi benzerlikler” olduğunu itiraf etti.
Lana Del Rey, Radiohead ve Creep müziği
1992’de çıkan “Creep” müziği, İngiliz rock kümesi Radiohead’in en çok bilinen müziklerinden bir tanesi. Lakin herkesin lisanındaki bu müzik, tıpkı vakitte iki farklı telif hakkı davasıyla da tanınıyor.
2018’de ABD’li müzikçi Lana Del Rey, toplumsal medya üzerinden yaptığı paylaşımda Radiohead’in kendisine “Creep” müziğinden bir kısım aldığı gerekçesiyle dava açtığını paylaşmıştı.
Kelam konusu müzik, Lana Del Rey’in 2017 üretimi “Get Free” kesimiydi.
Del Rey, daha sonra müzisyenlerin mahkeme dışında muahedeye vardığını söyledi.
Get Free’nin telif hakkında ise rastgele bir değişiklik yapılmadı.
Öte yandan Radiohead, 1993 yılında İngiliz müzik kümesi The Hollies’in 1972 üretimi The Air That I Breathe müziğinin bir kısmını Creep’te kullanmakla suçlandı.
The Hollies müzisyenleri Albert Hammond ve Mike Hazelwood’a Creep müziği için ortak müellif unvanı verildi.
The Beatles müzikleri
John Lennon ve George Harrison1969 yılında The Beatles kümesine ABD’li müzik yayıncısı Morris Levy tarafından dava açıldı.
Levy, Beatles’ın “Come Together” müziğinde müzisyen Chuck Berry’nin 1956 üretimi “You Can’t Catch Me” müziğine ilişkin bir kelam kullandığını argüman etti.
John Lennon ve Paul McCartney’nin ortak üretimi şarkıyı Lennon mahkemede savundu.
George Harrison’ın ise 1970 imali “My Sweet Lord” müziği, The Chiffons kümesinin “He’s So Fine” müziğine benzerlikleri tartışma konusu oldu. 1976’da mahkeme kararıyla Harrison’ın farkında olmadan müzikten alıntı yaptığı söz edildi.
Blurred Lines
Robin Thicke Robin Thicke ve Pharrell Williams’ın 2012 imali “Blurred Lines” müziği, son on yılın en çok dinlenen müziklerinden biriydi.
Lakin Amerikalı soul müzikçisi Marvin Gaye’in ailesi, müzisyenlerin Gaye’in 1977 üretimi “Got to Give It Up” müziğinden alıntı yaptığı teziyle dava açtı.
Mahkeme, Thicke ve Williams’ın Gaye ailesine 5 milyon dolarlık tazminat ödemesini hükmetti.
Vanilla Ice, Queen ve Bowie
Freddie Mercuryİngiliz rock müziği sahnesinin en ünlü isimlerinden Queen ve David Bowie, ABD’li rap sanatkarı Vanilla Ice’a “Ice Ice Baby” müziğinin içeriği konusunda dava açtı.
1990 imali “Ice Ice Baby” müziği, Queen ve Bowie’nin “Under Pressure” müziğindeki bas melodisinin birebiri olduğu sav edildi.
Taraflar mahkeme dışında muahedeye vardı. Queen ve Bowie’e ölçüsü belirtilmeyen tazminat ve telif hakkı verildi.
Led Zeppelin-Stairway to Heaven
Led Zeppelin’in 1971 üretimi “Stairway to Heaven” müziği pop müziği tarihinin en güzel bilinen müzikleri ortasında.
Lakin ünlü müzik 2014 yılında ABD’li müzik kümesi Spirit’in 1968 üretimi enstrümantal bir müziğinin açılış müziğini “ödünç almakla” suçlandı.
2016’da açılan ve yaklaşık 4 yıl süren dava, 2020 yılında Led Zeppelin’in lehine sonuçlandı.
Led Zeppelin’e daha evvel de çeşitli blues müziklerinden alıntı yaptığı argümanlarıyla da dava açıldı.