Bir yıl evvel ülkemizde görülmesiyle birlikte topyekun seferberliğe yol açan, günlük hayat alışkanlıklarımızı kökünden değiştiren yüzyılın salgın hastalığı Covid-19 enfeksiyonu bugün hala en büyük tasa kaynağı olmaya devam ediyor. Maske, aralık ve hijyenin yanı sıra Covid-19 aşısı yüzyılın salgın hastalığından korunmada bir umut olsa da, tüm bu tedbirlere karşın hastalık kapıyı çalabiliyor! Üstelik Covid-19 geçirip uygunlaşmak de sorunu bitirmiyor; hastalığın yol açtığı tahribat güzelleştikten sonra da fizikî ve ruhsal olarak tesirini ağır formda farklı biçimlerde gösterebiliyor. Acıbadem Maslak Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Murat Köse “Son bir yıldır yaşananlar Covid-19 enfeksiyonunu geçirmekle sorunun bitmediğini, güzelleştikten günler, haftalar hatta aylar sonra da çok çeşitli sorunlar yaşanabildiğini ortaya koyuyor” derken, o hastalıkları şöyle sıralıyor;
Covid-19 bu hastalıklara yol açabiliyor!
- Santral hudut sistemini etkileyerek: Baş dönmesi, baş ağrısı, sersemlik hissi, kas ağrısı, tat ve koku kaybı ve felç üzere semptomlar.
- Gastrointestinal sistemi etkileyerek: Bulantı, kusma, karın ağrısı, iştahsızlık, ishal, mide kanaması, karaciğer hasarına bağlı akut hepatit.
- Hematolojik ve kalp tutulumu yaparak: Kanın beyaz hücrelerinde düşüklük, ritim bozukluğu, kalp kasında iltihap, bacak damarlarında pıhtılaşma, akciğer damarlarında pıhtı, kalp krizi üzere çeşitli klinik tablolar.
- Üriner sistemi etkileyerek: İdrarda kan ve protein kaçağı, böbrekte hasar ve elektrolit bozukluğu.
- Endokrin sistemde bilhassa pankreası etkileyerek: Kan şekeri yüksekliği ve şeker komasına kadar gidebilecek insülin salgılanmasını baskılayabilir.
- Göz ve deri tutulumuyla birlikte konjoktivit ve döküntülere neden olur.
6 ay sonra en sık görülen şikayetler!
Covid-19 sonrası sürecin, hastalık öncesi risk faktörlerine ve hastalığın ciddiyetine bağlı olarak değiştiğini vurgulayan Doç. Dr. Murat Köse “Covid-19 hastalarının üçte birinden fazlası birden fazla kalıcı semptom yaşar. Hastaların denetimlerinin 6. Ayında bile her 5 hastanın biri hala inatçı ve karakteristik semptomlardan muzdaripti” derken, bu inatçı belirtileri ruhsal ve nörolojik olarak ikiye ayırarak şöyle anlatıyor:
- Fizikî şikayetler: Halsizlik, nefes darlığı, göğüste huzursuzluk ve öksürüktür. 6 aydan daha uzun müddet hastalar bu şikayetler ile tabibe başvurabilirler ve genelde yapılan testler sonucunda altta bir neden bulunamaz. Daha az gördüğümüz fizikî semptomlar; eklem ağrısı, baş ağrısı, gözyaşı kuruluğu, iştahsızlık, baş dönmesi, başta sersemlik hissi, kas ağrısı, uyku bozukluğu, saç dökülmesi, terleme ve ishaldir. Bilhassa bu şikayetler hastanın ömür kalitesini bozduğundan semptomlara yönelik ilaç verilerek tedavisinin düzenlenmesi değerli.
- Ruhsal ve Nörolojik şikayetler ise; post-travmatik gerilim bozukluğu, anksiyete, depresyon, konsantrasyon bozukluğu ve hafıza zahmeti hastaların Covid-19 sonrası yaşadığı hayat konforunu, iş hayatını, aile hayatını önemli etkileyen antidepresan kullanımının hatırı sayılır düzeyde olduğu bir durum oluşturur.
Covid sonrası bu 5 tedbire dikkat!
Fazla kilolardan kurtulun: Sağlıklı bir beden için ülkü kiloda olmak elbet çok değerli. Fakat bilhassa Covid-19 enfeksiyonu geçirenler için çok daha kritik rol oynuyor. Fazla kilo; yüksek tansiyondan diyabete, damarlarda yağ birikiminden inmeye dek birçok hastalığa yol açabilirken, Covid-19 enfeksiyonunun bedende yarattığı tahribat da eklendiğinde risk artıyor.
Sistemli antrenman yapın: Hareketsizlik sıhhatimizin en büyük düşmanlarından biri ve Covid-19 enfeksiyonu nedeniyle yıpranan bedenimizin bilhassa haftada üç gün tempolu en az 45 dakika yürüyüş ile yine toparlaması mümkün. Tersine hareketsiz yaşama devam edildiğinde tahribat artıyor.
Sağlıklı diyete ihtimam gösterin: Covid sonrasında da güçlü bağışıklık; hem hastalığın tekrarlanma ihtimalini engelliyor hem de enfeksiyonun bedende yol açtığı yıkımın onarılması için çok büyük kıymet taşıyor. Bu nedenle bilhassa ağır ve yağlı yiyeceklerden, kızartmalardan, şarküteri eserlerinden, çok tuzdan uzak durmalı ve mevsim sebzelerine soframızda kesinlikle yer vermeli, haftada iki gün balık tüketmeyi ihmal etmemeliyiz.
İlaçlarınızı aksatmayın: Bilhassa diyabet, tansiyon, astım, KOAH üzere kronik hastalığınız varsa ilaçlarınızı kesinlikle vaktinde ve kâfi dozunda almaya itina gösterin.
Rutin denetimleri ihmal etmeyin: Covid-19 geçirenlerin kesinlikle tabiplerinin önerdiği makul aralıklarla nizamlı rutin muayeneye gitmeleri, pandemi sürecinde hastaneye gitme korkusu nedeniyle şikayetlerini ertelememeleri çok kıymetli.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
