ABD Merkez Bankası (Fed) Guvernörler Konseyi Finansal İstikrar Kısmı Ekonomisti Levent Altınoğlu, Türkiye’de döviz kurunu denetim altına almak için kur muhafazalı mevduat (KKM) üzere klâsik olmayan araçların orta vadede enflasyonu körükleyerek, kurun daha da üst çıkmasına sebep olabileceğini tabir etti.
Altınoğlu ayrıyeten dış yatırım ve ihracat vasıtasıyla ülkeye giren döviz ölçüsünün yetersiz kalması halinde, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) öbür bankalardan aldığı ödünç dövizleri kısmen ödemekte zorlanabileceğini, bunun bankalara ziyan vereceğini; TL cinsinden ödemeye gidilirse de bunun enflasyonu daha da körükleyebileceğini belirtti.
Dünya’dan Elif Karaca’ya konuşan Altınoğlu şunları kaydetti:
“Kur muhafazalı mevduat uygulaması ve kısa mühlet evvel açıklanan TCMB’nin 150 milyar liralık düşük faizli kredi imkanı üzere alışılmışın dışındaki uygulamaları giderek daha fazla görmekteyiz. Bunların TL’ye olan itimadı artıracağını ve finansal istikrarı destekleyeceğini düşünüyor musunuz?
TL’de son yıllarda görülen paha kaybı, başta yüksek enflasyon ortamından ve bunun yol açtığı ekonomik çalkantılardan kaynaklanmaktadır. Enflasyonun yüzde 50’nin üzerinde ve kısa vadeli faiz oranının yüzde 14 olduğu için, gerçek faiz oranları yüzde eksi 40 civarında. Buna rağmen, gelişmiş ekonomilerdeki gerçek faiz oranları kabaca yüzde eksi 5 ila 10 civarında. Bu fark, TL cinsinden sabit oranlı varlıklara olan talebi düşürdüğü için, doğal olarak kura da yansıyor. Gelişmiş ekonomilerdeki faiz oranlarının, yükselen enflasyon nedeniyle önümüzdeki aylarda muhtemelen artacağı için, Türkiye’deki gerçek faiz oranları ile gelişmiş iktisatların gerçek faiz oranların ortasındaki fark daha da büyüyecektir. Bu fark da kura orta vadede yansıyabilir.
Bu ortamda, gevşek para siyaseti sürdürüldüğü sürece, TL’yi desteklemek için tasarlanmış klâsik olmayan tedbirler kura lakin süreksiz bir dayanak sağlayabilir. Bununla birlikte, orta vadede bu üzere uygulamalar enflasyonu körükleyerek zıt tesir yapabilir. Örneğin kur muhafazalı mevduat (KKM) uygulaması, mahallî mudileri kur riskinden korumak için tasarlanmış. Kurda bir yükseliş gerçekleşirse, KKM sahipleri TL cinsinden telafi edilecek. Hasebiyle kur yükseldikçe TL cinsinden para arzındaki artış hızlanacak. Bu enflasyonu körükleyerek kurun daha da yükselmesine neden olabilir.
“Faiz artırımına gitmeden TL’yi desteklemek zor”
Türkiye’de enflasyon yüzde 60’ı aştı. Enflasyonun toplum üzerindeki fakirleştirici tesiri durdurulamazsa ne üzere tesirler görülebilir? Sizce Türkiye enflasyonla çabasında nasıl bir strateji izlemeli?
Türkiye’nin yüksek enflasyon meselesinin temel nedeni gevşek para siyasetidir. Ekonomistler bu bahiste genel olarak hemfikir. Merkez bankasının net döviz rezervleri düşük olduğundan, yüksek enflasyon karşısında faiz artırımına gitmeden TL’nin pahasını desteklemek zorlaştı. Son yıllarda azalan döviz rezervlerini artırmak için merkez bankası bankalardan döviz ödünç aldı. Ama dış yatırım ve ihracat vasıtasıyla ülkeye giren döviz ölçüsü yetersiz kalırsa, merkez bankası bu ödünç alınan dövizleri kısmen ödemekte zorlanabilir – ki bu bankalara ziyan verir – ya da TL cinsinden ödemeye gidebilir – ki bu enflasyonu daha da körükleyebilir.”