CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, İstanbul’da üniversite öğrencileriyle buluştu. Bir öğrencinin “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) açık kararları kelam konusu, iktidara geldiğiniz takdirde bu cins hukuka alışılmamış kararları alanlar, alınmasına neden olanlar, taraf verenlere karşı bugün ve yarın, yargı mercileri önünde somut olarak ne yapmayı düşünüyorsunuz” sorusuna Kılıçdaroğlu, “Onları bulundukları makamlardan alacağız, onların hiçbirisi hakim değil. Çok açık, çok net; hiçbirisi hakim değil. Siyasi talimata nazaran şayet bir yargıç karar veriyorsa o, yargıç değildir. Anayasa Mahkemesi kararına alttaki hakim ‘Ben bu kararı uygulamıyorum’ diyorsa o, ‘Anayasa’yı ben takmam’ diyor. ‘Benim başkanım ayrı’ diyor, ‘yukarıda oturan’ diyor, ‘talimat verdi, ben bunu yapıyorum’ diyor” karşılığını verdi.
Kemal Kılıçdaroğlu, bugün İstanbul’da MEF Üniversitesi öğrencileri ile buluştu. Öğrencilerin soru, talep ve görüşlerini dinleyen Kılıçdaroğlu, tahlil tekliflerini anlattı. Öğrencilerin sorduğu sorular ve Kılıçdaroğlu’nun karşılıkları şöyle:
“Bu göçmenler hangi ülkeden gelmiş olurlarsa olsunlar ülkemizde sayısız fırsata sahipler, kendi istekleriyle ülkelerine neden dönsünler?”
“Önce bir düzeltme yapayım; gelenler sığınmacı, göçmen değil. Suriye’de yaşanan iç savaş nedeniyle beşerler hayatlarını savaş ortamında geçirmek istemediler, can güvenliklerinin sağlanmasını istediler; o sağlanamadı, münasebetiyle bunlar komşu olan bize, Ürdün’e, öteki ülkelere gittiler. Bize gelenler bizde kalmak istemediler, daha gelişmiş ülkelere, demokrasi kültürü olan ülkelere gitmek istiyorlardı. Batıya, Almanya, Fransa, Kanada, Amerika, Hollanda, İsveç, buralara gitmek istiyorlar. Bıraksanız kimse Türkiye’de kalmayacak. Yani baskının olduğu bir yerden kaçıp baskının olmadığı, demokrasi kültürünün geliştiği, kişi başına gelirin yüksek olduğu ülkelere gitmek istiyorlar. Ancak onlar almayınca bizde kaldılar ve Türkiye, bir, sığınmacılar için hapishane pozisyonunda kaldı. O pozisyondayız şu anda. Bir yere gidemiyorlar zira geri kabul muahedesini imzaladık, oraya gidenler olursa onları alıp tekrar bize iade ediyorlar. Biz, bu iade mukavelesini maalesef imzaladık.
Bunların Türkiye’de kalmaları ve sayılarının çok yüksek olması Türkiye içinde bir risk aslında; onlar için de bir risk, bunun düzelmesi lazım. Bu insanların kendi ülkelerinde, kendi kültürleri içinde, özgürce ve can güvenlikleri sağlanarak kendi ülkelerinde yaşamaları gerekiyor. Bunun için nasıl bir yol, usul izlenmeli? Bizim düşündüğümüz yol, metot şöyle: Bir; Suriye ile biz çabucak oturacağız bir, barışacağız. Karşılıklı büyükelçilikler açacağız. Türkiye’deki Suriyeliler nedir, hangi pozisyondalar ve bunlar kendi ülkelerine hangi şartlarda gelebilirler, buradan tekrar Suriye’ye gittikleri vakit sanki orada can ve mal güvenlikleri sağlanacak mı, yoksa bunlar tekrar bir savaş ortamının içinde mi kendilerini bulacaklar? Birinci büyükelçilikler açıldıktan sonra oturup konuşacağız ve tekrar kendi ülkelerine dönmeleri için can ve mal güvenliklerini sağlaması ile ilgili oturacağız, bir sözleşeme yapacağız. Bu kontrat Suriye ve Türkiye ortasında değil, tıpkı vakitte Birleşmiş Milletler’in de devreye girmesini isteyeceğiz.
Yetiyor mu? Hayır. İkinci bir adımı atmamız lazım. Bunlar kendi ülkelerine gittikleri vakit yolları, kreşleri, okulları, hastaneleri olması lazım. Bunların hiçbirisi yok, bunların tamamını yapmak durumundayız. Bunu Avrupa Birliği fonlarıyla yapacağız. Avrupa Birliği ile gideceğiz, oturacağız. Ben Avrupa’ya gittiğim vakit, Suriyeli sığınmacılarla ilgili bana sorduklarında, onların yanında açık ve net onları suçladım. ‘Siz Suriye’de kan gövdeyi götürürken, beşerler birbirlerini öldürürken hiç sesiniz çıkmıyordu. Fakat Suriyeliler size gelmeye başlayınca kıyameti kopardınız. Artık diyorsunuz; Suriyeliler niçin geliyor? Neden Suriye’de savaş çıktığı vakit savaşın engellenmesi yahut durdurulması konusunda müdahale etmediniz? Bu da Avrupa’nın etik kıymetlerine uygun değildir’ dedim. Onlara şunu söyledim; ‘Suriyelileri biz kendi ülkelerine göndereceğiz. Bunların yolları, okulları, kreşleri…Siz para veriyorsunuz lakin bu parayı biz bunun için kullanacağız. Siz her türlü kontrolü yapabilirsiniz, bizim bütün harcamalarımız şeffaf olacak. Hasebiyle bu okulları, kreşleri yapacak olan da bizim müttehitlerimiz, ihaleye çıkacağız gelip yapacaklar.
Kâfi mi? Yeniden yetmez. Bu insanların can ve mal güvenliği gerekiyor. Can ve mal güvenliği için de bizim oturup bir protokol yapmamız lazım merkezi idareyle, yani Suriye idaresiyle. Ayrıyeten Birleşmiş Milletler’in de devreye girmesi lazım. Bunlar kendi ülkelerine geldiğinde, meskenlerine yerleştiklerinde bunlara rastgele bir siyasal müdahale ve baskı olmayacak, bu güvenliğini de alacağız.
Kâfi mi? Tekrar yetmiyor. Bu insanlara iş lazım. Daha evvel o bölgede Gaziantepli iş adamlarının, bizim iş inşalarının orada çok sayıda fabrikaları vardı, onları yeniden teşvik edeceğiz. Diyeceğiz ki ‘Siz gidin, fabrikaları yine kurun ve bu beşerler orada çalışsınlar’. Hasebiyle kendi ülkesinde meskeni, yolu, okulu, hastanesi olacak. Can ve mal güvenliği olacak, hasebiyle da daha rahat, daha huzurlu bir ortamda kendi ülkesinde çalışmış olacak.”
“Pakistan ve Afganistan’dan gelen sığınmacılar için de geri gönderme siyaseti uygulanacak mı?”
“Tabii, Türkiye yol geçen hanı değil. Van’a gittiğimde hudut kapısına da gittim, hudut kapısında sordum; ‘Afganlar buradan geçiyor mu, siz müsaade veriyor musunuz?’ ‘Mümkün değil’ dendi, ‘pasaportu olacak, biz denetim edeceğiz, o denli geçecekler’ dendi. Pekala nasıl oluyor da kafileler halinde geliyorlar ve biz bunları Orta Anadolu’da görüyoruz? hatta bazen küçük teknelerle Van Gölü’nü geçmeye çalışıyorlar. Hatta bir felaket olmuş, Afgan göçmenler hayatını kaybetmişti orada. Ayrıyeten şunu söylediler bana, hudut kapısında olanlar dediler ki ‘Karakollar var bütün hudut kapısında, bir karakol başkasını görür ve ortada kameralar var, kuş uçsa herkes görür’. Artık, kuş uçsa herkesin görebileceği bir ortamda nasıl oluyor da binlerce Afgan Türkiye’ye geliyor? Neden hudutlar yol geçen hanına dönüyor. Biz, o nedenle ‘Sınır namustur’ dedik, zira bütün hudut kapılarına gidin bu tabela vardır. E hudut namussa nasıl oluyor da bu kadar insan elini kolunu sallaya sallaya geliyor? Bunun üzerinde durmak gerekiyor, bu şunu gösteriyor aslında; siyasi otoritenin bu cins olaylara müsaade verdiğini, en azından muhakkak bireylerin rüşvet alarak, para alarak bu insanları Türkiye’ye soktuklarını düşünüyoruz. Bunlar da bir halde kendi ülkelerine gönderilecekler. Yani sığınmacı ülkesi olmak ve onların Türkiye’de kalmaları için altyapı oluşturmak, bir mühlet sonra bunlara vatandaşlık vermek hakikat değil. Biz bunu kabul etmiyoruz ve hakikat da bulmuyoruz.”
“Muhalefetin ülkemiz için öngördüğü Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem mevcut otoriteleşmeye ve idarenin monopolleşmesi sıkıntılarına nasıl tahlil getirecek?”
Nasıl bir demokrasi olmalı? Bir; yargı bağımsız olmalı. Sağlıklı işleyen bir demokraside kontrolsüz hiçbir kurum yoktur. Örneğin TBMM’yi Anayasa Mahkemesi denetler. Üniversiteleri kim denetler, kurumları var onlar denetler. YÖK’ü kastetmiyorum burada, Sayıştay’ı kastediyorum, yani TBMM ismine kontrol yapan kurumu. Zira biz YÖK’e karşıyız ve YÖK’ün kalkması lazım. Zira YÖK bir darbe hukuku eseridir. Kamu ihalelerini kim denetler? İhaleler kanunlara uygun yapıldı mı, yapılmadı. Kim denetler, Kamu İhale Kurumu. Bankaları kim denetler, bir kendi iç kontrolleri vardır, iki; Bankacılık Düzenleme Denetleme Kurumu vardır. Lakin siz bütün bunları kaldırıp bütün yetkiyi bir bireye verdiğinizde bankanın idare konseyine siz bir güreşçi atayabilirsiniz.
Şu soruyu kendinize sormanız lazım, geleceği inşa edecek gençler olarak; Ben bankacılık, siyasal bilgileri, hukuku bitirdim. En azından bankacılık konusunda ufak da olsa bir bilgim var. Güreşçiye karşı değilim ancak onun alanı güreş. Pekala güreşçinin banka idareden ne işi var? Eski bir milletvekili, hayatı boyunca banka eğitimi hiç almamış, bunun banka idaresinde ne işi var? Bunun ismi nedir; devlette liyakattir. O işi en uygun kim biliyorsa ona vermek demektir. Neden siz, hak etmeyen bir kişiyi getirip devletin en değerli kurumunu teslim ediyorsunuz? Zira üstten talimat gelecek, ‘bizim adamımız girdi, şu ihaleyi şuna ver’. O, oraya atanmasını liyakatine, eğitimine, bilgisine değil bir kişinin kararına borçlu. Bir kişinin kararına borçlu olduğu için orada liyakat olmaz.
Yargı bağımsızlığı… Yargıçlar kanuna nazaran karar vermezler, yargıçlar hukukun üstünlüğü ve vicdani kanaatlerine nazaran karar verirler. Siz, yargıç, hakim dediğiniz bir kişiyi torpille bir makama getirirseniz… Somut örneğini vereyim; İstanbul’da savcı vardı, Yargıtay’dan bir üyenin Anayasa Mahkemesi’ne seçilmesi lazım ancak savcı Yargıtay üyesi değil. Evvel bunu Yargıtay üyesi yapmak istiyorsunuz, sonra bunu alıyorsunuz bir kararnameyle Yargıtay üyesi yapıyorsunuz; sonra güya pandemi geçmiş üzere, bir hafta sonra diyorsunuz ki ‘Beyler, oturun karar verin’. Bir tek Yargıtay kararının altında imzası olmayan kişiyi Anayasa Mahkemesi’ne üye seçiyor. Yargıtay tarihinin yüz karasıdır; Yargıtay’da onlarca yargıç varken bunları değil tek kararın altına imza atmayan kişiyi, bir kişinin talimatıyla Anayasa Mahkemesi’ne üye seçiyorsunuz. Ben bu kişinin üyelik yeminine katılmadım, zira o kişi Anayasa Mahkemesi üyeliğini hak etmiyor. Şayet sizler, yarın savcı yahut yargıç olduğunuzda verdiğiniz kararların tutarlılığıyla yükseliyorsanız mesleğinizde, önünüzde hiçbir mani olmaması lazım.”
“Gezi Davası kararları, Berberoğlu, Kavala ve Demirtaş’ın tutukluluk hallerine ait karar; AİHM’nin açık kararları, iktidara geldiğiniz takdirde bu cins hukuka karşıt kararları alanlar, alınmasına neden olanlar, taraf verenlere karşı bugün ve yarın, yargı mercileri önünde somut olarak ne yapmayı düşünüyorsunuz?”
“Onları bulundukları makamlardan alacağız, onların hiçbirisi hakim değil. Çok açık, çok net; hiçbirisi hakim değil. Siyasi talimata nazaran şayet bir yargıç karar veriyorsa o, yargıç değildir. Anayasa Mahkemesi kararına alttaki hakim ‘Ben bu kararı uygulamıyorum’ diyorsa o, ‘Anayasa’yı ben takmam’ diyor. ‘Benim önderim ayrı’ diyor, ‘yukarıda oturan’ diyor, ‘talimat verdi, ben bunu yapıyorum’ diyor. Neden onun talimatını yapıyor; zira en alttaki adam ‘Ben onun talimatını yaparsam yarın beni Yargıtay’a seçer, Anayasa Mahkemesi üyeliğine seçecek’. Şayet toplumsal vicdan varsa, bizler haksızlıklar karşısında susmayacaksak, haksızlıklarla çaba edeceksek işte bu topluma haksızlık yapanların bulundukları pozisyondan onları almamız lazım, demokratik yollarla, baskı kurarak değil. Kararı kim verecek, bu ülkenin namuslu yargıçları verecek, yani siyaset karar vermeyecek burada. Anayasa Mahkemesi karar verdi, ‘Serbest bırakın’ dedi sanığı, olağanda bu kararın uygulanması lazım zira Anayasa diyor ki ‘Anayasa Mahkemesi kararı herkesi bağlar, uymak zorundasın’ diyor. Lakin alttaki diyor ki ‘Ben uymayacağım’ diyor, ‘çünkü bana uyma dediler, ben de uymuyorum. Ben uymadığım vakit yerimde kalacağım ve yükseleceğim orada’.
Artık, sizler genç olarak, bu ülkenin geleceğinde kelam sahibi bireyler olarak şayet ‘Haksızlıklar karşısında devam et, bir şey olmaz kardeşim’ derseniz bir gün sizin de başınız belaya girdiğinde sizi destekleyecek adam bulamazsınız. Aslında sorun da orada. Sizi destekleyecek kişi bulmanız için, birlikte olmanız için, güç birliği yapmanız için yapacağınız şey, haksızlıklar karşısında sesinizi çıkarmak, ‘bu olmaz’ demektir. ‘Bu olmaz’ dediğiniz andan itibaren her şey çözülür, her şey.”
“Yüce Divan üzere, Adalet Divanı üzere bir düzenek var siyasalları denetlemesi gereken, lakin bunun etkin bir biçimde kullanılmadığını, müracaat sayılarının çok yüksek olduğunu biliyoruz. Bununla ilgili bir yeniliğe, değişikliğe gitmeyi düşünüyor musunuz?”
“Zaten bugün o düzenek, siyaset kurumu, parlamentoda olan beşerler vesayet altında olmasa bu düzenek tabiatıyla çalışır. Siz, rüşvet alan adamı büyükelçi tayin ediyorsunuz. Diyeceksiniz ki ‘Ne olacak yani, rüşvet alan birisi büyükelçi olsun’. Fakat büyükelçi otomobilinde Türk bayrağı taşıyor. Cumhurbaşkanı taşır Türk bayrağı, vali taşır, büyükelçi taşır. Zira bunlar hem devleti hem hükümeti temsil ederler. Hasebiyle rüşvet alan bir kişiyi siz Türk bayrağını taşıyacak bir pozisyona getiriyorsanız ve hala bu toplumun vicdanı rahatsız değilse bir meselemiz var demektir. Rüşvet alandan olur mu büyükelçi? Olağanda ne olması lazım, yargılanması lazım değil mi? Fakat siz yargıya baskı kuruyorsunuz, ‘bunları yargılamayın’ diyorsunuz, yargılanmıyor bunlar. Lakin bunlar yargılanır; yeri, vakti gelir. Devlet kinle, öfkeyle yönetilmez; intikam hissiyle yönetilmez, adalet hissiyle yönetilir.”
“Genel muhtaçlıklar dahil lüks hale gelmiş ve çocuklar yatağa aç girmekteyken sizler bu şiddetli süreci atlamamız ismine hangi adımları atacaksınız, nasıl bir iktisat siyaseti izleyeceksiniz?”
“Ekonomiyi düzeltmek sıkıntı bir şey değil. Fiyat istikrarı dediğimiz nedir, enflasyonla gayrettir. Sorumlu kurum kim, Merkez Bankası. 4. hususu şöyle diyor; ‘Merkez Bankası’nın temel misyonu fiyat istikrarını sağlamaktır’, bitti. Pekala Merkez Bankası’nın bu türlü bir vazifesi var mı bugün? Askıya alınmış vaziyette. Niye bir kararname çıkarttılar, Fiyat İstikrar Komitesi kurdular? Kararnamede Merkez Bankası’nın iş öteki bir kuruma verildi. O kurumda hiç toplanmıyor esasen, ne olduğu muhakkak değil. Bilimin ışığında hareket etmek zorundasınız, iktisadın kuralları vardır. Şu soruyu kaçınız soruyor bilmiyorum. Hepiniz vergi ödüyorsunuz, su içerken, elektrik düğmesine basarken. Pekala ödediğiniz vergiler ne oluyor? Hiç sordunuz mu? Bu sorunun sorulmadığı ülkede demokrasi olmaz. Zira sizin paranızı, soru sorulmadığı için siyasetçiler diledikleri üzere kullanırlar. Meğer bu soru demokrasinin çıkış noktasıdır. ‘Ben vergi veriyorum, benim paramı nereye harcıyorsunuz?'”
“Gençlerde siyasi mevzuda önyargı var, siyasetin kirli bir şey olduğunu düşünüyor birçok genç ve her siyasetçinin eninde sonunda yozlaşacağını düşünüyor. Bunu denetlemek için nasıl bir düzenek yaratılacak, bunun yaşanmayacağının garantisini nasıl veriyorsunuz?”
“Siyasi Ahlak Kanunu’nun çıkması lazım. Siyasi Ahlak Kanunu ile ilgili bir kurul kuruldu, 6 partinin genel lider yardımcılarının katıldığı bir komite kuruldu. Bunu yapacağız. Önyargı var, olması pek doğal. Zira bu kadar kirli bir siyasete kimse kolay kolay bulaşmak istemiyor, kirlenmek istemiyor kimse lakin birilerinin de bununla çaba etmesi lazım. ya kirliliğe teslim olacağız ya da kirliliği ortadan kaldıracağız. Ortadan kaldıracaksak bunun çabasını vermek zorundayız. Bakın, ben siyasete girdiğim gün bütün mal varlığımı kendi internet siteme koydum. Konutumu, eşimin yüzüğüne kadar, evimdeki tablolara kadar hepsini koydum, hesabını veriyorum. Bir kişi hem siyaset yapıp hem zenginleşiyorsa bilin ki malı götürüyor, Türkçesi o, bilin ki o denli. Siyasette zenginleşmek mümkün değil, bu türlü bir şey olamaz. Fakat siz vatandaşın parasını alıp öteki yerlere yahut kendi çıkarınız için kullanıyorsanız, oradan nemalanıyorsanız olmaz.”
“Sosyal devlet anlayışı bağlamında güç üretiminin devlet eliyle yapılması gerektiğini biliyoruz. Buna karşı bunun tam aykırısı bir strateji izlendiğini görüyoruz. Geçtiğimiz hafta elektriğinizin kesilmesiyle halktan yana bir duruş sergilediniz ve siz iktidara geldiğinizde kelam konusu sorunu çözmek hedefiyle nasıl bir strateji belirleyeceksiniz ve özelleştirmenin önüne nasıl geçeceksiniz?”
“Anayasa Mahkemesi’nin kararlarına baktığınızda toplumsal devletin tarifi var, ancak maalesef Türkiye’de toplumsal devlet yok. Ben üzülerek söz edeyim; büyük kaynakların ‘beşli çete’ye tahsis edildiğini, ihalelerin onlara verildiğini, hatta aldıkları ihalelerin dünya sıralamasında birinci beşe girdiğini de çok düzgün biliyoruz. Toplumsal devleti gerçek manada inşa etmek için Memleketler arası Çalışma Örgütü’nün kabul ettiği 102 sayılı Sözleşme’nin bütün sigorta kollarının hayata geçmesi lazım. Bunlardan 8’i geçti, 9’uncusu yok; Aile Takviyeleri Sigortası. Böylelikle her ailenin, her bireyin, ekonomik anlamada toplumsal devletin müdafaası altında olması lazım. Hiçbir ailenin elektriklerinin kesilmemesi lazım. Her ailede taban bir gelir garantisi olduğu vakit çocukların sağlıklı beslenmesi lazım. Bütün bunların hepsi yapılabilir. Dediğim üzere, bütün sorun sizin ödediğiniz vergilerin nerelere harcandığı sorgulamak ve toplumsal devleti yine inşa etmek.”
“‘Beşli çete’ kavramından bahsettiniz sizin tabirinizle, biz hukuk öğrencileri olarak biliyoruz ki bu özelleştirmeler ihale ile belli bir mühlet için yapılıyor. İktidara geldiğiniz taktirde ihaleleri devam eden şirketler için bir siyaset izleyecek misiniz, yoksa ihale sürecinin son bulmasını mı bekleyeceksiniz?”
“İhale Kurumu’nu büsbütün değiştireceğiz; sağlıklı, dengeli bir kurum oluşturacağız. Siz elektrik faturanızı öderken bir olağan masrafınızı ödüyorsunuz; aydınlatma. İki; elektrik dağıtım işini alan firmanın yapacağı dağıtım işinin bedelini ödüyorsunuz. Üç; kayıp kaçak bedelini ödüyorsunuz. Lakin o firmalar bunu alıyorlar, yatırım yapmıyorlar. Isparta olayı bunu bize gösterdi, bir hafta karanlıkta kaldı. Pek çok yerde bu türlü oldu, bunun da hesabını kimse sormuyor. Münasebetiyle biz iktidar olduğumuzda hiç kimsenin kaygısı olmasın ya adam üzere misyonlarını yaparlar ya da kimse kusura bakmasın, o işleri onların elinden alırız. Yani deriz ki ‘Bu kamuya ilişkin bir hizmettir; elektrik, su, internet artık 21. yüzyılda insan hakkıdır’.
Son yaptığım direniş hasebiyle Avrupa Birliği’nde de aradılar, takviye vermek maksadıyla. Ben onlara sordum, ‘Avrupa’da nasıl oluyor bu işler?’ Dediler ki ‘Kışın muhakkak hiç kimsenin elektriği kesilemez. Borcu olsun olmasın. Şayet ailenin gelir durumu düşükse ona güç çeki veriliyor, harcadığı gücün makul bir ölçüsünü çek olarak ödüyor. Durumu âlâ olup da elektriğini ödemeyen bireylerin voltajı düşürülüyor, televizyon seyredemez hale geliyor ancak ışığı var tekrar.’ İnsan hakkı elektrik ve siz yaklaşık 4 milyon abonenin elektriğini kesiyorsunuz; 12-13 milyon insan demek ve burada çocuklar var. Çocuklar okula gidiyorlar. Buna toplumun dikkatini çektik. Onun elektriğinin neden kesildiğini sorgulamamız lazım. Bir anne bana şunu söyledi; ‘3 çocuğum var, eşimden boşandım, elektrik faturamı ödeyemiyorum, elektriğim kesildi. Çalışmak istediğim vakit çocukları bırakacak bir kreş lazım lakin aldığım fiyat taban fiyat, çocukların kreşine yetmez’.”