ABD iktisadında sular durulmuyor. Ülkenin en büyük kripto odaklı bankası haline gelen Silvergate’in akabinde geçtiğimiz hafta Silikon Vadisi teknoloji teşebbüslerinin bankası SVB (Silikon Vadisi Bankası) de iflas etti. İşte SVB’nın çöküşünün arkasındaki gerçekler.
Amerikan finans sisteminde bir türlü dağılmayan kara bulutlar bugünlerde iktisat etraflarını “2008 mali krizinin bir gibisi yolda mı?” tartışması etrafında buluşturuyor.
Geçtiğimiz hafta içi başlayan Silikon Vadisi Bankası krizi bu senaryoları daha güçlendirecek bir iflası beraberinde getirdi. ABD’de birçok teşebbüsün FED’in uzun müddettir devam eden faiz artışlarının tesiriyle çok fazla nakit yakarak ayakta kalmaya çalıştığı biliniyor. Son devirde mevduatlarını bankadan çekmek durumunda kalan teşebbüs şirketlerinin, sermaye artırımına başvurmak zorunda kalması teşebbüsçü ekosistemine borç veren SVB’yi içinden çıkamayacağı bir krize soktu.
2 günde 80 milyar dolar zarar
SVB, geçtiğimiz çarşamba akşamı, portföyünün ziyanına satışından kaynaklanan bilanço açığını dengelemek için önemli bir pay satışı açıklaması yaptı. Yalnızca 2 gün içinde pay kıymetlerinde yüzde 60’dan fazla kayıp yaşayan banka toplamda 80 milyar dolar ziyana uğradı ve iflas etti. Bu durumun sonrasında SVB Financial Group Federal Mevduat Sigorta Kurumu’nun (FDIC) eline geçti. Yaşanan kriz kısaca bu biçimde, pekala iktisada tesirlerinin neden büyük olması bekleniyor? Bu çöküşün teşebbüs bölümü için uzun ve kısa vadede yansımaları neler olabilir? Bankacılık ve teknoloji kesimleri için ne söz ediyor? Bu ve gibisi soruların karşılıklarını kısa kısa bir ortaya getirdim.
SVB teşebbüs ekosistemi için ne söz ediyor?
Silikon Vadisi Bankası, 1983 yılında Kaliforniya eyaletinde yer alan Santa Clara kentinde kuruldu. Banka süratle bu bölgede gelişen teknoloji dalı ve onu finanse eden beşerler için vazgeçilmez bir finans kurumu haline geldi. SVB’nin 2021 prestijiyle ABD’deki tüm teşebbüslerin neredeyse yarısını finanse ettiği biliniyor. SVB birebir vakitte, bu teşebbüsleri finanse eden birçok risk sermayesi şirketinin de iş ortağı. Banka kendisini ‘inovasyon dalının finans ortağı’ olarak tanımlıyor. Geçen yılın sonunda SVB’nin toplam etkinleri 209 milyar dolar ve toplam mevduatı 175 milyar dolardı.
SVB krizi nasıl başladı?
Banka geçtiğimiz hafta içinde içine düştüğü krizden çıkabilmek için klasik bir bankacılık atılımı yaptı ve iflas etti. Malum bankalar müşterilerden mevduat alır ve bunları tahvil üzere genel olarak inançlı menkul değerlere yatırır. ABD’de FED faiz oranlarını artırdıkça, bu tahvillerin kıymeti azaldı. Bu olağanda bir banka için çabucak önemli bir krize neden olmaz. Lakin SVB için işler olağan bir bankadan biraz daha farklı ilerledi. Risk sermayesi ve teknoloji dalındaki sakinlik sebebiyle bankanın mevduat girişleri yavaşladı ve dahası müşteriler paralarını çekmeye başladı. 8 Mart Çarşamba günü, SVB’nin ana şirketi SVB Financial Group, portföyündeki 21 milyar dolarlık menkul değeri yaklaşık 2 milyar dolar ziyanla sattıktan sonra 2,25 milyar dolarlık pay satışı gerçekleştireceğini açıkladı. Bu atılımın maksadı bilançoyu dengelemekti. Fakat aksi tepti ve piyasalara tabiri caizse ürküttü. VB Financial’ın pay fiyatı geçtiğimiz perşembe günü düştü. Peter Thiel ve Union Square Ventures üzere büyük risk sermayedarlarının şirketlerine, ellerinden geldiğince paralarını bankadan çekmelerini söylediği bilgisinin ortaya çıkması ile işler banka için içinden çıkılmaz bir noktaya gitti. Cuma sabahı pay satışları durduruldu ve SVB’nin satış görüşmelerinde olduğu bildirildi.
Hızlı çöküşün altındaki temel neden nedir?
SVB’nin iş odağı külliyen risk sermayesi ve özel sermaye üzerineydi. ABD’de teşebbüs firmaları son 10 yılda muvaffakiyetten muvaffakiyete koşarak önemli çıkarlar elde ettiler. Haliyle SVB için de maddi manada her şey çok düzgün gitti. SVB işler bilakis döndüğü noktada çeşitlendirmediği müşteri portföyünün faturasını ödemek durumunda kaldı.
SVB’nin iflası bankacılık sistemin için ne söz ediyor?
ABD tarihinde bir bankanın dahi başarısız olmadığı en uzun devir 2004-2007 yılları ortasıdır. Sonrasında neler olduğunu hepiniz az çok biliyorsunuz. SVB’nin çöküşü kuşkusuz sermaye sahipleri için düzgün bir haber değil. ABD’de banka payları süratle düşüyor ve SVB ve Silvergate’in başına gelenlerin başka bankaların başına gelmeyeceğini şu noktada kimse söyleyemez. Zira bankacılık temelde bir itimat işidir. İnsanların itimadı sarsıldı mı bunu eski haline getirmek çok kolay olmaz. Doğal bu süreçteki ana belirleyicilerden bir oburu FED’in agresif faiz artışlarına devam edip etmeyeceği olacak.
Yakın vadede teknoloji şirketleri için ne manaya geliyor?
SVB’ye parasını bağlayan teknoloji şirketlerini önümüzdeki günlerde neler bekliyor? Asıl cevaplanması gereken sorulardan biri de bu. SVB’yi devralan FDIC, şirketin büyüklüğüne bağlı olarak 250 bin dolara kadar depozito garantisi veriyor. Bu yalnızca SVB’ye nakit para yatıran şirketler için geçerli değil, birebir vakitte öteki SVB araçlarını kullanan şirketler için de geçerli. Başka yandan ABD’de rastgele bir teşebbüs SVB kullanmıyor olsa bile, tedarikçileri ya da öteki iş ortakları bu banka ile çalışıyor olabilir. SVB’nin öbür bir banka tarafından satın alındığı ve fonların yine akmaya başladığı en optimist senaryoda bile, yaşanacak kısa vadeli aksaklıklar birçok şirketi zora sokmaya yetecektir.
Linkedln