Bulutlardan Yaratılanlardan Kabuğun İçinden Çıkana: Dünyanın Farklı Kültürlerinden Farklı Yaratılış Kıssaları

Göz Atın

Epic Games Satın Alımda “Looks Like Something Went Wrong” Hatası

RDR 2 Giriş Ekranı Chapter 1’de Kaldı Nasıl Düzelir?

Avustralya’nın yerli halkı, dünyadaki her şey uyurken, ‘Tüm Ruhların Babasının’ uyuyan tek kişi olduğunu ve uyumakta olan ‘Güneş Ana’ da uyandırdığını anlatan bir kıssayla yaratılışlarını lisana getirdiler. 

Ona aşağı inmesini ve yeryüzünün ruhlarına hal vermesini emretti. Bitkileri, böcekleri, mağaraları ve dünyadaki her şeyi uyandırdı. Daha sonra Güneş Ana Sabah Yıldızı ve Ay olmak üzere iki çocuk doğurdu. Bu ikisi, daha sonra insanlığın ataları olan çocukları doğurdu.

Başlangıçta sadece Rahibe olarak isimlendirilen kaotik bir suyun var olduğunu anlatan efsanenin kökenleri Mısır’a dayanıyor. 

Güneş ilahı Ra bir nilüfer çiçeğinden ortaya çıktı ve kainata ışık verdi. Ra, hava ilahı Shu’yu ve su, nem, rahmet tanrıçası Tefnut’ı yarattı. Bu ikisi gök tanrıçası Nut’ı ve yer yaradanı Geb’i dünyaya getirdi. Bu ilah ve tanrıçalardan fizikî cihan meydana geldi.

Maya kültüründe yaratıcı Tepeu ve gök rabbi Gucumatz kanılarıyla dünyayı yarattı. Yaratılışlarına bakmak için varlıklar yarattılar. Birinci olarak, gökyüzünden ve topraktan hayvanlar yarattılar. 

Ancak kâfi değildi; düzgün bağlantı kurabilecek bir varlığa muhtaçlıkları vardı, bu yüzden çamurdan insan yarattılar. Çamurdan vücutları parçalanınca tahtadan yapmaya çalıştılar lakin bu yaratığın başının ve kalbinin içi bomboştu. En sonunda onu mısırdan yapmaya karar verdiler. Bu beşerler empati yeteneğine sahip ve uyanıktı.

Ainu halkının bu yaratılış kıssasında, dünya okyanustan gelen petrolün gökyüzüne alev olarak yükseldiği vakit yaratıldı. Geriye kalan topraktı ve buhar beş renkli bulutların üzerine inen iki ilah yarattı. 

Bu iki ilah ve onların rengarenk bulutlarından, bitkilerin, hayvanların ve başka rablerin da olduğu bir dünya oluştu.

Bu Polinezya yaratılış efsanesi, dünyanın bir kabuktan ortaya çıktığını anlatan bir öykü. 

Kabuk yavaşça açıldı ve içeriye ışık geldi. Kabuğun doruğu (gökyüzü) Rangi, altıyla (dünya) Papa birbirlerini sevdiler. Bu aşk dünyayı bugün olduğu hale getiren 70 tanrıyı meydana getirdi.

Çin Taocu/Taoist mitolojisinde Pangu, kaostan iki boynuzlu, iki dişli ve kıllı bir vücuda sahip olarak çıkan birinci adamdı. 

Bu adam denizleri ayırdı, dağları yerlerine yerleştirdi ve ying yang’ı kullanarak yeryüzüne form verdi.

Bu yaratılış efsanesinde ilkel bir varlığın, dünyayı yaratmak için kullanılacak beden kesimleri için kurban edilmesi ve parçalanması anlatılır. 

Bu varlığın ismi tüm toplumlarda farklıdır. Örneğin, eski İskandinav mitolojisinde bu varlığa ‘Ymir’ denir.

Çeroki efsanesinde dünya, büyük bir okyanusta yüzen bir bataklık adasıydı. Dört taraftan sarkıyordu; gökyüzü yeri oluşturuyordu. Lakin karanlık hayvanların görmesini imkansız hale getiriyordu, bu yüzden güneş onların yollarını bulmalarına yardım ediyordu. 

Yedi gün yedi gece vardı ve İlah hayvanlara uyanık kalmalarını emretti. Kimileri buna karşın uyuyakaldı. Uyanık kalanlara ise İlah tarafından karanlıkta görme yeteneği verildi.

Birçok kültür için bir kuzgun yaratılışta büyük rol oynadı. Başlangıçta geceleri ay ya da yıldız yoktu ve Kuzgun en güçlü varlıktı. 

Kuzgun, insan da dahil olmak üzere yeryüzündeki tüm canlıları yarattı, lakin bu beşerler karanlıkta yaşadılar. Bu kuzgun, büyük bir şefin sedir kutularında güneşi, ayı ve yıldızları taşıyan bir kızı olduğunu öğrendi. İnsanları ve dünyayı yaratan Kuzgun bütün ışıkları çaldı, onları dünyaya ve insanlara verdi.

Hindu yaratılış efsanesi Rig Veda’da bin tane başı, gözü ve ayağı olan bir varlık olan Purusha anlatılır. Yeryüzünü ayaklarıyla kavrayabilen Purusha’yı ilahlar kurban ettiler ve onu tüm hayvanlar, elementler ve üç ilah olan Agni, Yayu ve Indra’ya  dönüştürdüler.

Bu anlatı, tüm Dünya tarihini ve geleceğini 60 şiirsel kıtaya sıkıştıran bir İskandinav efsanesidir. 

Efsanedeki kahin, Völva’dan kehanetlerini insanlıkla paylaşmasını istedi. Odin ve başka rabler Midgard’ı yaratmadan ve Sabah, Öğle, Öğlenden Sonra ve Akşam ismini vermeden evvel dünya yalnızca bir boşluktu. Sonunda, Aesir ile Vanir ortasındaki birinci savaş, Vanir’in Ragnarok ismi verilen dünyanın sonundan evvelki kalıcı çatışmayı andıran rabler haline gelmesiyle sona erdi.

Bu efsanede, elementler bir hayat başlangıcı oluşturmak için birbirine karıştırıldı. Karıştırıldıklarında, daha ağır olan kısım battı ve daha hafif olan yükseldi. 

Çamurlu bir deniz yaratıldı, bir ateş fırladı ve bulutlara ulaşarak gökyüzüne ulaştı. Bunların sonunda bir ilah yaratıldı. Lakin bu ilah çok yalnızdı, bu nedenle o da öbür rabler yarattı. Izanagi ve Izanami olarak isimlendirilenler en beğenilen olanlardı.

Antik Sümerler’de başlangıçta yalnızca tanrıça Nammu vardı. Kainatı yani Anakin’i, daha sonra da hava rabbi Enil’i doğurdu. Enil kozmosu ikiye bölerek gök ilahı An’ı ve dünya tanrıçası Ki’yi yarattı. Sonunda, birçok ilah ortaya çıktı ve taa ki isyan edene kadar çok çalışmak zorunda kaldılar. 

Neil, yaradanlara hizmet etmek edecek daha küçük varlıklar yaratmak için bir plan yaptı. Büyük zekası olan Geshtu-e’yi kurban edilmek üzere seçtiler. Doğum tanrıçası Ninmah, onun etiyle kanını karıştırdı ve tüm ilahlar üzerine tükürdü. Bedeni kil haline getirildi ve sonunda yedi erkek ve yedi bayan meydana geldi.

Bu efsanede başlangıçta bir tek Eurynome vardı ve her şeyin tanrıçasıydı. Kaostan çırılçıplak bir halde doğdu. Denizi gökten ayırdı ve dalgaların üzerinde dans etti. Bir kuzey rüzgarı yakaladı, ellerinin ortasına sürdü ve yılan Ophion’u yarattı. 

Eurynome dans ettiğinde Ophion şehvetlendi, uzuvlarını Eurynome’a sardı ve onunla birleşti. Bu birleşmeden güneş, ay, yıldızlar ve dağlar ve ırmaklar doğdu. Konutlarını Olimpos Dağı’na yaptılar, fakat Ophion cihanı yarattığını söyleyerek onunla alay ettiğinde, Eurynome onun başını yaraladı ve onu yer altına yolladı.

Enuma Eliş efsanesi, MÖ 1000’lere dayanan eski Mezopotamya tabletlerinden geliyor. (Ancak hepsinin kopya olduğu ve efsanenin muhtemelen çok daha eski olduğu söyleniyor.) 

Başlangıç, ilah Apsu olarak bilinen tatlı suya ve tanrıça Tiamat olarak bilinen tuzlu suya bölünen kaotik suyla doluydu. Bu iki ilah diğer ilahlar doğurdu. Bu rabler başlarını belaya sokmaya başladı ve Apsu’yu o kadar üzmeye başladı ki Apsu onları öldürmek istedi ve bu da onunla Tiamat ortasında bir çatışma yarattı. Çatışmadan Marduk isminde büyük bir savaşçı Tiamat’a ok attı ve onu ikiye böldü. Bu sayede Dicle ve Fırat ırmakları oluştu. Cesedinden gökler ve dünya yaratıldı.

Rangi ve Papa’ya çok benzeyen bir Hawaii yaratılış öyküsü olan Kumulipo, dünyanın birinci nasıl ısındığını ve toprağın denizden nasıl geldiğini anlatan bir ilahidir. 

Karanlık bir mağara, aysız bir gece, bir dişi ve bir erkek evvel deniz hayatını meydana getirdi. Daha sonra uçan yaratıklar doğdu ve kısa bir müddet sonra, yeryüzünde yaşayan canlılar. Sonunda, La’ila’i’nin Ki’i ve Kane ile birleşmesinden insanlık dünyaya geldi.

Jainler, cihanın yaratılışına, inanışlarına nazaran asla gerçekleşmediği için birçok kültürden çok daha farklı bir bakış açısına sahiptir.

Jainizm’de, bu dünyada hiçbir şey yaratılmamıştır yahut yok edilmemiştir; yalnızca biçim değiştirirler. Cihan her vakit var olmuştur ve var olmaya devam edecektir. Jainler için vakit ve cihan döngüseldir.

Belki de en ünlü yaratılış öykülerinden biri olan Yahudi Tevrat ve Hıristiyan İncili’nde ‘Yaratılış Kitabı’, başlangıçta Allah’ın gökleri ve yeri yarattığını tasvir eder. 

Yeryüzü formsuzdu ve Rab’ın ruhu suyun üzerinde dalgalanıyordu. İlah ‘Bir ışık olsun’ dedi ve ışık belirdi. Beşerler dahil her şeyi altı günde yarattı ve akabinde özel bir gün yaptığı yedinci günde dinlendi.

Batı Afrika’nın Mande’sinde başlangıçta yalnızca Mangala vardı. Mangala büyük ve enerjik bir varlıktı. Onun içinde dört kısım, haftanın dört günü, dört element ve dört taraf vardı. 

Dünyanın yaratılışı için kendisinin bir modülünü bir tohuma koydu. Lakin tohum patladı ve Mangala iki tohum daha yarattı. Sonunda bu tohumlarla hayvanları ve insanlığı yarattı.

Moğollar için dünyayı yaratan lama Udan’dı. 500 Yaşında şimdi yaratılmamış bir dünyada yaşadı ve 1000 yaşında gökleri ve yeri ayırarak dokuz katlı bir cennet, dokuz katlı bir dünya ve dokuz ırmak yarattı. Bütün insanlığı ise kilden/çamurdan yaptı.

Yoruba geleneğine ilişkin bu efsanede, rastgele bir insan yaratılmadan evvel tüm hayatın gökyüzünde var olduğu söyleniyor. Olorun, gökyüzünde Orishas ismi verilen öteki yaratıklarla birlikte yaşayan çok güçlü, aziz bir varlıktı. 

Obtala, Olorun’dan yeryüzündeki sularda katı toprağı yaratması için müsaade istedi ve Olorun kabul etti, lakin aşağı inmeden evvel Obtala’nın, aşağıdaki sulara inmesine yardımcı olması için Orishalar tarafından yapılmış altın bir zinciri vardı. Yeri yarattığında ona ‘İfe’ ismini verdi ve daha sonra Olorun’un yardımıyla birinci insanları yarattı.

Bu kızılderili efsanesinde, birinci dünya küçücüktü, zifiri karanlıktı ve tek bir çam ağacına sahip bir ada ile dört denizle çevriliydi. Dört deniz, Büyük Su Yaratığı, Mavi Balıkçıl, Kurbağa ve Beyaz Gök Gürültüsü tarafından yönetiliyordu. Denizlerin üstünde kara bulut, beyaz bulut, mavi bulut ve sarı bulut vardı. 

Mavi ve sarı bulutlar bir ortaya geldiğinde birinci bayan belirirken, siyah ve beyaz bulutlar birinci erkeği yarattı. Birlikte yaşadılar ve daha sonra suda oluşan Büyük Coyote tarafından karşılandılar. Suyun ve gökyüzünün tüm sırlarını bildiğini söyledi. Sonra, First Angry isminde ikinci bir çakal geldi ve dünyaya büyücülük getirdi.

Sömürge öncesi, Antik Zulus, hayvanlar ve beşerler var olmadan evvel yeryüzünde sadece karanlığın ve büyük bir tohumun olduğuna inanıyordu. Tohum toprağa karıştı ve Uthlanga ismi verilen uzun sazlıklar oluşturdu. 

Bir saz, her şeyin birinci insanı ve yaratıcısı olan Unkulunkulu’ya dönüştü. Erkekler, bayanlar ve hayvanlar üzere daha birçok şey sazlıklarda büyümeye başladığında, Unkulunkulu onları parçaladı; dereleri, dağları, gölleri ve vadileri yarattı. Erkeklere ve bayanlara avlanmayı, ateş yakmayı ve kıyafet yapmayı öğretti.

Fin mitolojisinde, Väinämöinen isimli yaşlı bir bilge kainatı yarattı ve onların destansı kahramanı, birinci şuuru ve birinci gücü haline geldi.

 Denizde yüzerken, yeryüzünü yarattı. Sonra yeryüzünü doldurmak için tohumlar saçtı, böylelikle yarattığı dünya çorak olmayacaktı.

Kore’deki şamanlar tarafından sıkça anlatılan bu efsane, gökyüzünün ve yerin bir olmasıyla başladı. 

Gökten berrak bir çiy damlası düştü, yerden kara bir çiy damlası yükseldi ve onlar birbirine karışınca yeryüzünde güneş, ay ve yıldızlar dışında her şeyi yarattı. 

Cennetin ve Yerin Hükümdarı Cheonjiwang, üç horozun sesiyle uyandı. Güneşle bağdaştırdığımız horozlar Güneş olmadığı halde ötüyorlardı. Bu yüzden Cheonjiwang, iki güneş ve iki ay yarattı.