Uzmanlar ve medyada bağlantılı servisler, iktisadın durumunu anlatmaktan o kadar sıkıldı ki sokakta 10 yaşında çocuklara devredilebilir bir hale gelindi. Tüm eğitim ve deneyimler, evvel yapılanları anlamaya çalışmakla harcandı. Akabinde ekonomiyi nitekim bilen uzmanlara danışırken tüm diyaloglarda şaşkınlıktan botoxlar eridi. Gelin görün ki TV’lerde bu durum her bahiste olduğu üzere popülizme yenildi. Ekonomiyi uzun süre Ankara temsilcileri ve hukukçular tartıştı. Kabul herkes kendi bütçesini biliyor ve bir halde para hesabını yapabiliyor lakin iktisat ve finans o kadar kompleks bir biçime büründü ki bunu lakin yeterli uzmanlar çözümleyebilirdi. Seçimlere güden süreçte ise telaffuzlar muhalefetteki uzman ve güçlü ekonomistlerle genişliyor. Meğer ki hala birileri hala çıkıp diyebiliyor ki: Bundan sonra düzelmez!
Jahrein isimli toplumsal medya fenomeni, çocukların dahi Youtube ve Twitter sohbet odalarında anladığı mevzuyu tam olarak anlamamış olacak ki, bu ortamda iktisadın düzelmeyeceğini söylüyor. Kısa bir açıklama sonrası reaksiyonlara bakalım.
Öncelikle iktisat, ‘Bu bozuldu artık, at yenisi al’ değildir, münasebetiyle iktisadın düzeleceğine olan inanç da ‘ruh hastalığı’ değildir. Türkiye, tarihi boyunca birçok krizden çıkmıştır ki dünyada da bunun sayısız örneği vardır.
Hatta söyleyelim; şu periyot dolar/TL’nin olması gereken düzey 25-26 TL olarak söylem ediliyor ki seçim sonrası kim seçilirse seçilsin birinci etapta “alengirli yöntemler” için ya kaynak olmayacağından ya da değişecek siyasetlerden ötürü bu düzey birinci etapta görülmesi beklenen olduğu biliniyor.
Son cümleye gelirsek YTD değil evvelkine ‘Ekonominin düzelmesi yıllar alacak’ kısmına hem yanlışsız hem değil. Yılların sayısı değerli olurken, en yeterli ihtimalle 1 yıl öngörüldüğü bilinen bir şey aslında bunun için Jahrein de Özgür Demirtaş da Ali Babacan da olmaya gerek yok. Lakin 1 yıl içinde uygulanacak iktisat siyasetleriyle, sağlanacak ortam ve istikrar kıymet teşkil ediyor. Ki Millet ittifakı içindeki ekonomist isimlerin birçoğu güvenilirliğini kanıtlamış olurken, yeniden de seçim sonrası oluşacak ortamda bizler de sıkı takipte olmaya devam edeceğiz.
Gelelim toplumsal medyada Jahrein’e iktisat tepkilerine!
Çıkışlarıyla her mevzuda reaksiyon çekmekten gurur duyduğu anlaşılan toplumsal medya karakterin iktisat konusunda çıkış yapmak için geç kaldığını dahi düşünürken,
Ekonominin 1 günde düzelmeyen bir şey olmadığının bilinmemesi sorun olmazken,
Hiç düzelmeyecek bir şey sanılması da sıkıntılı bir fikir oluşturuyor.
Daha anlaşılır olması için sona da içeriğini bırakacağımız formda anlatalım:
Enflasyon, kilo almak üzeredir. 1 ayda aldığınız kiloları 1 ayda veremezsiniz.
Muhtemelen matematik bilmeyenlerin inandığı biçimde baz tesiriyle düştüğü sanılan enflasyon söylemi üzere,
Türkiye iktisadında tek sorunun enflasyon olmadığını lakin büyük bir sorun olduğunu söyleyebiliriz.
Dünya ekonomisindeki problemlerin da tesiriyle kolay olmayacak bir sürecin Türkiye iktisadını beklediğini bilmek için müneccim olmaya da gerek yok.
Ekonomiye giriş dersi almış birçok genç iktisat öğrencisi de sistematiği kolay bir biçimde anlatır lakin tekrar kolay bir örnek verelim;
Su dolu bir balon düşünürseniz, iktisat, rastgele bir yandan yapılan basıncı tüm yüzeylere yansıtan bir ortamdır.
Günümüzde bu basıncın her alanda hissedildiği bilinmekle birlikte en küçük sızıntıya bant yapıştırılması üzere görebilirsiniz.
Kısaca uzman isimlerin uzun vakittir söylediği üzere bu balon bir biçimde patlayacak.
Ampirik örneklerden ilerliyoruz ki sorun teşkil etmesin: Kaynayan suyu Everest’in doruğundan indirirken, kaynama derecesini yükseltirken,
Altını kısmadığınız surece suyun eninde sonunda buharlaşmasına pürüz olamayacağınız üzere,
Arada su eklemeniz de tencereyi tekrar full doldurmayıp, ateşi kapatmadığınız surece işe yaramayacaktır.
Ekonomi yorumları okurken siz de “Ben ne okudum?” diyenlerden misiniz? Sizce iktisat daha da düzelmez mi? Yorumlarda buluşalım.