“Bir çift göze âşık olursun, sonra bütün gözlere kör.”
-Cemal Süreya
Aşk, bilinmezlerle dolu fantastik labirentlerin içindeki riskli, heyecanlı ve bilinmeyen, masalsı bir seyahattir. İnsan bu seyahate çıkarak aşkın büyüsüne kapılmak için sonsuz bir istek duyar. Pekala ayakları yerden kesen aşk, tıpkı anda birden fazla bireye duyulabilir mi?
Sevgi ve aşk ortasındaki fark
Kadın-erkek ortasında yaşanan ve çok güçlü bir his olan aşkı, “doğa aşkı”, “meslek aşkı” üzere tabirlerde tutku ve çok sevgi manasında kullanılan “aşk” sözcüğünden ayırt etmek için “romantik aşk” olarak isimlendirebiliriz. Bu manasıyla “aşk” ile “sevgi” ortasındaki en keskin ve net ayrım “aynı anda” olma kavramı açısındandır. İnsan tıpkı anda birden fazla kişiyi sevebilir lakin tek bir bireye âşık olur. Birçok bireye duyduğumuz sevginin hiçbiri başkasını geçersiz kılmaz.
Örneğin, annemize olan sevgimiz babamızı daha az sevmemiz ya da hiç sevmememiz manasına gelmez. Buna karşılık, bir partnere karşı duyulan çok sevgi ve bağlılık duygusu olarak bilinen aşk, iki kişi ortasında yalıtılmış bir histir, “ikinin birleşerek tek olma durumu”dur, üçüncü kişinin varlığı başka ikisi ortasındaki aşkı yok eder, geçersiz kılar. İnsan birçok defa âşık olabilir lakin bu birebir anda olmaz. Yani tıpkı anda iki şahsa âşık olmak aşk hissinin tabiatı gereği muhtemel değildir, tıpkı anda birden çok şahsa duyulan şey sevgidir. Aşk ve sevgi iç içe geçmiş hisler olmaları nedeniyle çoğunlukla birebir manaya geldikleri düşünülür halbuki aşk ve sevgi ortasında siyah ve beyaz ortasındaki kadar net bir ayrım vardır. Artık sevgi ve aşk ortasındaki farkların kimilerine değinelim.
Sevgi çoğul, aşk tekildir.
Sevgi çoğul, yani kolektif bir histir, teklik, tekillik içermez, tıpkı anda birçok kişiyi, olguyu ya da kavramı sevebilmeyi içerir. Kimse ömründe yalnızca tek bir şeyi sevmez. Meğer aşk “tekil” bir histir. İnsan âşık olduğu bir şahıstan vazgeçmeden öbür birine âşık olamaz. Dolaysıyla aşk tıpkı vakitte bir “vazgeçiş”tir. Birini sevmek için öbür birine olan sevgimizden vazgeçmemiz gerekmez lakin aşk lakin birine olan aşkımızdan vazgeçtiğimizde öteki birine yönelebilir.
Sevgi bağımsızlık, aşk bağımlılıktır.
Sevgi sadece bir tek bireyle sonlu kalamaz, paylaşılır ve paylaşıldıkça artar. Sevgi, seven ile sevilen ortasındaki sonların ve bağımsızlığın korunduğu bir histir. Erich Fromm’un vurguladığı üzere “Sevgi, kişinin kendi bütünlüğünü, kişiselliğini muhafaza şartıyla birleşmedir. Sevgi insanın içindeki faal bir güçtür; insanları birbirinden ayıran duvarları yıkan, onu diğerleriyle birleştiren bir güçtür; sevgi, yalıtım ve ayrılık hissinin üstesinden gelmesini, buna karşılık kendisi olmasını, kendi bütünlüğünü muhafazasını mümkün kılar. Sevgide, iki varlığın bir olması, yeniden de iki kalması üzere bir paradoks ortaya çıkar.” Aşk himaye edilmek, mana ve ehemmiyet kazanmak, bir oburunun içinde erimek hem öteki olmak hem ötekini kendin yapmaktır. Bu manasıyla aşk bir “bağımlılık”tır.
Sevgi şuurlu, aşk bilinçsizdir.
Sevgi, bilme, tanıma, kabul etme hareketlerinin sonucunda oluşur zira tanımadığımız, bilmediğimiz bir kişiyi sevemeyiz. Birini tanıdıkça sever, sevdikçe daha çok tanırız. Başka bir sözle emek gerektiren sevgi, “bilinçli bir seçim”dir. Birini mantığımızı kullanarak seçer, tanır ve severiz. Sevdiğimiz kişiyi eksiklerinin farkında olarak severiz ve onu niçin sevdiğimizi biliriz. Meğer aşk, bilinçsiz ve tartışmasız bir kabul ve onay ile hiç tanımadığımız bir şahsa karşı hissedebildiğimiz bir dilek ve tutkudur. Âşık olduğumuz kişinin kusurlarını görmeyiz, bununla da kalmaz o kişiyi kusursuz bir idol olarak algılarız ve ona neden âşık olduğumuzun şuur seviyesinde farkında olmayız. Lakin insan karar vererek âşık olamaz ancak karar vererek sevebilir.
Şehvete bulanmış aşk ve sevgi
Sevgi bir süreçtir, kimse kimseyi görür görmez sevmez. Halbuki dileğin fitilini ateşlediği aşk, görür görmez olabilir. Aşk, seks, his ve kıymetlerin toplamı olan bir yatırımdır. Aşkta cinsel istek, zevkin arayışıdır ve her vakit bir ötekine odaklanır. Bu zevk arayışı, ötekinin ele geçirildiği, öteki tarafından da ele geçirilmiş olunan ve iki tarafın birbirine nüfuz ettiği duruma ulaşmaya çalışır. Şehvete bulanmış aşkta duyulan dilek ve tutkunun sonucu olarak seks vazgeçilmez bir bileşendir.
Jose Ortega Gasset’in söylediği üzere “Duygusal bir aktiflik olarak sevgi, bir yanda tüm zihinsel fonksiyonlardan, algılama, düşünme, inceleme, anımsama, imgelemeden, öte yanda da birden fazla vakit karıştırıldığı dilekten ayrılır. İnsan susadığı vakit bir bardak suyu istek eder lakin onu sevmez. Kuşkusuz dilekler sevgiden doğar, lakin sevginin kendisi istek değildir.” Şefkate bulanmış sevgi cinsellik içermez. Zira şehveti seven seks ile şefkat ateş ile su üzeredir, bir ortada bulunamazlar. Fakat uzun evliliklerde yıllar içinde seks ve şehvet ikinci plana düşer. Aşk, şehvet, sevgi ve dostlukla başlayan evlilikte önceliğin yalnızca şefkate bulanmış sevgi olarak kalması yıkıcı sonuçlara sebep olabilir. Halbuki şehvete bulanmış aşk, cinsel istek ve erotik hasret çiftlerin temel bağı olmalıdır.
Aşk vakitle bitse ve sevgiye dönüşse bile, bu sevgi şefkate değil, şehvete bulanmış olmalıdır. Uzun soluklu münasebetlerde şehvetin dört unsuru vardır:
1. Reddedilmeyi göze alarak istemeye devam etmek.
2. Yeniliklere açık olmak.
3. Tutkulu aşık rolü ve şehvetli bayan rollerini oynamak.
4. Ulaşılmazlık, gizem ve yasak dilekleri içeren cinsel fanteziler kurmak ve bunları aşk oyunlarına dönüştürmek.
Ayrıca şehvetin devamı için birinci evvel erkeğin bayanı sırf sevmekle kalmayıp birebir vakitte ona şehvet duyması ve bunu bakışlarıyla, dokunuşlarıyla hissettirmesi ve romantizm sunması, daha sonra bayanın da erkeğe erotizm sunması ve erotik hallerle kışkırtmaya devam etmesi gerekir.
Sevgi uysal, aşk asidir.
Aşk muhakemenin olmadığı, inatçı ve şartsız bir benimsemedir. Aşk kendisinden ödün vermez, kendi kuralları, kabulleri ve tavırlarını kendi oluşturur. Âşık olduğumuzda karşımızdakine eleştirel olmayan bir ilgi duyarız. Aşk esnek değildir, bükülemez, bölünemezdir. François de La Rochefoucauld’un söylediği üzere “Aşk bir ayaklanmadır. Âşık kişi tenkit ismine kendisine yönelen her ussal belirlemeye bir ayaklanmayla karşılık verecektir.” Sevgi ise tenkide, müsamahaya tartışmaya ve uzlaşmaya açık bir esnekliğe sahiptir. Aşk gizemle beslenir ve er ya da geç aşka acı bulaşır, sevgi ise inançlı bir limandır.
Sevgi sıcak, aşk yakıcıdır.
Aşk, sevgiyi de içerir lakin baskın olan ve ayakları yerden kesen yakıcı bir tutku ve istektir. Sevgi ise şefkat, samimiyet ve itimadı içerir. Aşkta hissedilen tutku ve istek tatminsiz bir yoğunlukta olduğundan hasretle doludur; zira ağır istek sürekli mahrumluk duygusu yaratır. Aşkın da temelinde eksiklik, yani sahip olunmayanı arzulama vardır. Freud “İnsanoğlunun erotik omurundaki sayısız tuhaflık ve âşık olma sürecinin kompulsif karakteri, çocukluğa başvurmaksızın ve çocukluktan kalma tesirler değerlendirilmeksizin neredeyse anlaşılmazdır,” demiştir. Zira herkesin birinci aşk objesi anne ya da babasıdır ve her yetişkin birinci aşk objesinin içsel imgesini temsil eden bir âşık arar. Öbür bir tabirle âşık olmak, birinci aşk objesiyle yine bir ortaya gelmeyi temsil eder.
Âşık olurken, çocuklukta oluşan ve ego sonlarının olmadığı içsel aşk imgesinin kusursuz birlikteliğine dönüş dileği canlanır. Aşk objesi ego mefkuresinin yerini alır; yani kişi, âşık olduğu kişiyi kendisinin bir modülü yapar. İşte bu yüzden tıpkı anda yalnız bir bireye âşık olabiliriz, zira tek içsel aşk imgesine sahibizdir. Bu özellikleriyle aşk, sevgiden çok daha şiddetli ve ağır bir histir ve âşık olduğumuzda bu hissimizi o şahsa var gücümüzle yöneltiriz. İki şahsa birden âşık olmamızın mümkün olmaması bu kadar güçlü bir duyguyu tıpkı anda iki farklı şahsa yöneltecek kudrete sahip olmamızdan da kaynaklanıyor olabilir.
Web
YouTube