Türkiye dünyada sarsıntıların en sık görüldüğü bölgelerden biri olan Alp – Himalaya sarsıntı jenerasyonu üzerinde bulunmaktadır. Sarsıntı Bölgeleri Haritası’na nazaran, yurdumuzun %92’sinin zelzele bölgeleri içerisinde olduğu ve nüfusumuzun %95’inin zelzele tehlikesi altında yaşadığı bilinmektedir.
Ne yazık ki bu kitabi bilgiyi 6 Şubat’ta (daha evvelce kere kez yaşayıp unutmuş olduğumuzu bilerek, tekrar unutulacağını öngörerek, üzülerek yazıyorum) yaşayarak öğrendik. Zelzelenin acı yaraları sarılmaya çalışılırken bir eğitimci olarak yaşananlardan ders çıkarmanın, kusurlardan öğrenmenin en kalıcı öğrenme yolu olduğuna inançla gözümü müfredatımızdaki afet idaresine diktim. Ne yapıyor ya da yapmıyoruz, Dünya’da neler yapılıyor ve biz daha ne yapabiliriz sorularının mümkün tahlillerine ait araştırma sonuçlarımı bu yazı ile paylaşmaya karar verdim. (Sizde âlâ örnek olarak yapılabilecekleri yorumlara ekleyebilir yazının zenginleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.)
Biliyoruz ki zelzelelerin oluşumu engellenemiyor. Bize düşen şey, yıkıcı tesirini azaltabilmek için çabalamak. Bunun için yapılması gerekende, evvelce planlama. Planlama bir eğitim sürecini içeriyor ve birinci basamağını da çocuklar, okullar oluşturuyor. Zira bana nazaran okul denen yer, çocukların ömür zevklerini besleyen, olabildiğince etkin olmalarının sağlandığı ve inançla yer aldıkları kurumlar. Yani evvel inançta olmalılar ki öbür enstrümanlar tamamlanabilsin. Güvenlik problemi yalnızca okul içi güvenliği kapsamıyor. Okul dışında da başlarına gelebilecek her türlü afete karşı bilgi ve maharet kazandırmak yeniden bizim vazifemiz. Kaldı ki çocukların edinimlerini aileleri ile paylaşacak olmaları yetişkin eğitimine de takviye veriyor.
Bir cümle geriye sarıyor ve iki söze dikkat çekiyorum: BİLGİ ve MAHARET. İlköğretim müfredatımızı bu iki kavram üzere inceleyelim diyor ve anlaşılırlığı kolaylaştırmak için içeriği şu biçimde tablolaştırıyorum:
Görüldüğü üzere kazanımlar her yıla yinelenmiyor ve bilgi içeriğinde oluşturulmuş. Maharete yönelik yapılan tek bir çalışma varsa o da okullarda yer alan Sivil Savunma kulübü tarafından yılda bir sefer yapılan sarsıntı ve tekrar bir kere yapılan yangın tatbikatı. Bunların dışında birtakım okullar AFAD ile bağlantıya geçip sarsıntı simülatörü tırını okullarına çağırıyor ya da yeniden ilgili temsilcileri okullarına davet edip konferans düzenlemelerini, stand açmalarını sağlayabiliyorlar. Tabi bu durumlar öğretmenlerin uygunluklarına, inisiyatiflerine bağlı olduğu için sürekliliğinden ve ülke çapına genellenmişliğinden kelam edemiyoruz.
Her sarsıntıda herkesin gözünü diktiği, bu afetle nasıl baş ediyorlar deyip hayranlıkla izlediği bir ülkeye, Japonya’ ya bakalım. Bakalım onların müfredatında nasıl ve ne kadar yer almış sarsıntı.
Japonya Ulusal Eğitimine ilişkin Talim Terbiye Kurulu çalışma alanını 11 kısma ayırmış. Bunlardan biri de Güvenlik Eğitimi/Afet Tedbire Eğitimi. Bu alan kendi içinde şu beş kısma ayrılmış:
1. Güvenlik Eğitiminin Teşviki
2. Afet eğitim Portalı
3. Güvenlik eğitimi için öğretim materyalleri
4. Belirlenmiş okullar, tanıtım okulları
5. Rehberlik gereçleri, raporlar
Birinci kısımda Güvenlik Eğitim Programı var. Program içeriğini fotoğraf olarak paylaşıyor siteye ilişkin linki ilgilisi için bırakıyorum.
Birinci kısım: TEORİ
İkinci Kısım: PRATİK
Güvenlik eğitiminin ikinci kısmında yer alan Afet Eğitim Portalı kendi içinde veli ve çocuk eğitimleri için bir kısım ayırmış. Kentlerde yer alan çeşitli merkezlere ilişkin bilgilerin verildiği kısımda cümbüş merkezi tadındaki bu eğitim alanlarının ziyaret edilmesi teşvik edilmiş. Bu ortada bu merkezler randevu sistemi ile çalışan, kendi programı olan fiyatsız yerler.
Orijinali bu adreste olan yerler için ekran alıntısı üstteki üzeredir.
Görüldüğü üzere itfaiye, ulusal eğitimle koordineli çalışıyor ve bilimsel bilgi modelinden sivil iştirak modeline, çoklu tehlike modeline ve daha geniş ekonomik, politik ve toplumsal bağlamlarda günlük hayat modeline yanlışsız yapılanmış bir afet eğitimleri var.
Ülkemizde de buna misal kimi yerler var. AFAD ya da özel şirketlerce tasarlanan afet eğitim merkezleri, sadece İstanbul, İzmir Bursa üzere büyük vilayetlerde yer alıyor. Umut ederim ki vakit içinde sayıları artar, bulunulan bölgeye nazaran muhtaçlık duyulan içeriklerin de eklendiği bir program geliştirilir ve sistematik hale getirilerek herkesin en üst seviyede faydalanabileceği biçimde yönetilir.
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar külliyen muharrirlerinin özgün niyetleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio
