Merkez Bankası rezervleri geçmiş yıllarda 128 milyar dolar nereden sorusuyla siyaset sahnesinden fırlayarak toplumu finansal okuryazar yapmıştı. Rezerv nedir, ne işe fayda, nasıl artar, nasıl azalır? minvalinde birçok tartışma yaşanmıştı. Sonrasında bir süre bir olağanlaşma süreci görülürken, ardından iktisattaki vazife ve model değişiklikleriyle kurlarda yaşananlar üzere olgular yeniden uzmanların gözünü rezervlere çevirmişti. Kimse hiçbir vakit kabul etmedi lakin ret de etmedi. Bakalım herkesin gözü önünde lakin kapalı kapılar arkasında olan rezervlerde durum ne olmuş?
Kısa bir Merkez ve rezerv 101 yapalım sonra bahse devam edelim. Merkez Bankası bir ülkenin kasası, cüzdanı, inancı vs kıymetli bir kurumudur. Rezervler de cüzdanın içindekiler.
‘128 milyar dolar’ sıkıntısı de genel anlatımla; dövizde dertli olunan süreçlerde, Türkiye’de halkın değerli bir göstergesi olan ve enflasyonda da geçişkenliği yüksek olan doların piyasada sakinleşmesini ya da engellenmesini sağlamak emeliyle küçük müdahalelerle arz-talep istikrarını tutturmak manasına geliyor.
Kısaca halk yükseliyor diye dolara hamle edince alımlar artıyor, buna talep diyoruz. Talep olan malın fiyatı yükselir.
Ekonomistlerin hesaplarıyla bu türlü devirlerde kamu eliyle dolar satışları yapılıyor ki arz daralmasın. İşte o satılan para Merkez’in rezervleri, kim alıyor? Halk. Ne yapıyor? Bankaya, mevduata. Banka ne yapıyor? Zarurî karşılık vs Merkez’e götürüyor üzere bir döngü. Bankaya gitmeyen yastık altına, bir de bunun iş hayatı boyutu var orası çok daha karışık.
Sonuçta kaydi olarak döviz Merkez’den çıkmış, oburunun cebine girmiş oluyor.
2021 son devrinde dolar yükselmeye başlayınca Merkez Bankası olması gerektiği üzere kamuya açık bir halde piyasa müdahalelerinde bulundu. Fakat sonra KKM mucizevi bir halde bir gecede talebi bitirmiş. 2022 boyunca halkımız mesken almak yerine sermaye piyasalarına koşmuş, şirketlerimize finansman olmuş, yağmış, doların da seyri yıl boyunca aheste aheste yükselmiş. O da ne? Bir baktık yeniden rezervlerde bir düşüş olmuş. Heh işte o kısmı anlatıyoruz. Buyurun.👇
@e507’nin tekrar kusursuz bilgilerinden yola çıkınca Merkez Bankası’nın rezervlerinin tarihi tabanında olduğu söyleniyor. Biz demiyoruz, datalar söylüyor.
Nasıl yani? derseniz o kısım biraz daha karışık fakat kısaca şöyle düşünün: Maaşınız yetmedi ve avans çektiniz. Hesapta farzı misal 10 bin TL var. Siz de onunla geçiniyorsunuz. Lakin ay başında hesaptan o 10 bin gidecek. Aslen 10 bin eksidesiniz. Bu da bu türlü, Merkez’in kasasında 49.253 milyon dolarlık altınları ve 66.878 milyon dolarlık dövizi var. Lakin tüm bunların sahibi değil.
Gerçek soruya geldik: Bu para nereye gidiyor? Bunu da 128 milyar doları birinci fark edenlerden olan ekonomist Haluk Bürümcekçi’nin grafiği ile yeniden e507 paylaşıyor.
Burada da kolay mantık şu formda: Toplamı birebir çıkması gereken bir sürecimiz var. (‘Neden birebir?’ kısmı sermaye girişi vs. o yüzden onu karıştırmıyoruz.) Diyelim ki 10 olması gereken bir toplama var. Ali 3 lirasını Oya’ya verdi sorunundan yola çıkıyoruz. Merkez’in 5 lirası şirketlerin 5 lirası var diyelim. Merkez 2 lirasını şirketlere verdi, 3 kaldı, şirketlerin de 7 lirası oldu fakat Türkiye’deki varlık hala 10 lira. Bu türlü kolaylaştırınca anlamak kolaylaşıyor.
Peki sonsuz mu bu kaynak? Transfer de nereye kadar? derseniz. Bu da Bloomberg’den bugün Kerim Karakaya’nın değerlendirmesi olarak burada dursun.
TCBM’nin son periyotta döviz ve altın talebini karşılamak için altın rezervlerinin azaldığını ileten Karakaya, altın rezervlerinin 7 haftada yüzde 9 azaldığını hesaplıyor. Seçim öncesi vatandaş çarşıya akın ederken, kaynakların şubat ayında altın ithalatının askıya alması sonrası altın talebini karşılamak için rezervleri kullandığını iletiyor. TL’deki bedel kaybını azaltmak için de altın süreçlerinde TL kabul edildiğini de ekliyor.
Merkez Bankası altın rezervlerinin son 4 ayın en düşük düzeyine gerilediğini belirtirken, 6 Şubat sarsıntı felaketlerinin akabinde, cari açık için tedbir almak gayesiyle altın alımlarına orta verilmesini de hatırlatıyor.
Dünya Altın Kurulu bilgilerine nazaran geçen yıl merkez bankaları ortasında en çok altın alan ülke Türkiye oldu.
Döviz rezervleri konusunda üstteki grafikleri uzmanlar da yorumsuz bırakmıyor.
Durumu özetleyen uzmanların yanında,
Bugün açıklanan haftalık bilgileri politikler de yorumluyor.
👇
👇
👇
Siz Merkez Bankası rezervlerinin negatif olmasını nasıl yorumlarsınız?
Seçimlere kadar dolar talebini karşılayarak,
Kurda stabil seyri korumak mümkün mü?
Yorumlarda buluşalım.