‘Yaş otuz beş, yolun yarısı eder’ dizesiyle aklımıza mıh üzere kazınan Cahit Sıtkı Tarancı’nın ‘Abbas’ şiirinin öyküsünü anlatıyoruz, çayları kahveleri hazırlayın!
Şiirlerinde vefat ve yalnızlık temasını işlediği için edebiyat derslerinde ‘ölüm şairi’ olarak anılan ve şiirleriyle ruhumuzu en derinden etkileyen Cahit Sıtkı Tarancı’yı tanımayan yoktur…
Hatırlayamayanlar varsa, ‘Yaş otuz beş, yolun yarısı eder’ desek kafidir sanırız…
Aslen Diyarbakırlı olan ve Galatasaray Lisesi’nde eğitim gördükten sonra yazdığı şiirlerle ünlenen Cahit Sıtkı Tarancı Servet-i Fünun akımının en kıymetli isimlerinden biridir.
Sade ve akıcı lisanıyla Türk şiirine damgasını vuran Cahit Sıtkı Tarancı’nın her yapıtında o yaşanmışlığı hissedersiniz…
Zengin bir ailenin çocuğu olmasına ve Paris’te üniversite eğitimi almasına karşın Türkiye’ye döndükten sonra bir mühlet memurluk yapan Cahit Sıtkı Tarancı’nın en değerli yapıtlarından biri olan ‘Abbas’ şiirinin öyküsünü anlatıyoruz bugün…
Yıl 1941, Cahit Sıtkı Edremit Burhaniye’de yedek subay…
Cahit Sıtkı Tarancı, İkinci Dünya Savaşı’nın patlak vermesinin akabinde Paris’ten Türkiye’ye döndü ve 1941 yılında askerliğini Burhaniye’de yedek subay olarak yaptı. Askerlik yaptığı periyotta yazdığı en büyük yapıtlardan biri olan ve Türk şiirinin en güzide şiirleri ortasında yer alan “Abbas”ın kıssasını de 1944 yılında Cumhuriyet gazetesine yazdı.
“Oğlum, başın darda kaldığı vakit bu iki kılı birbirine çakarsın; bir dudağı yerde, bir dudağı gökte bir Arap çıkar karşına! Korkmayasın. İsmi Abbas’tır.”
Büyükannesinden dinlediği ve hiç unutmadığı masalla başladı yazısına:
Vaktiyle, bilmem ne memlekette karar süren bir padişahın oğlu, lakin hayalde gördüğü servi uzunluklu, sırma saçlı, mavi gözlü, son derece dilber bir kıza aşık olur ve sevgilisini bulmak ümidiyle yollara düşer. Bütün aşk masallarında olduğu üzere başına bir sürü felaketler gelecektir, pek olağan değil mi? Aşk demek imtihan demektir. Lakin serden geçip yardan geçmeyen muradına nail olur. Rahmet versin, daha birinci adımı bizim sevdalı şehzadeye uğurlu gelir. Bir kuyunun yanından geçerken, takatten düşmüş, ak saçlı bir ninenin kuyudan su çekmeye uğraştığını görünce dayanamaz, koşar, ninenin suyunu çeker. Buna son derece şad kalan kadıncağız, şehzadenin sırtını okşar ve saçından kopardığı iki teli ona vererek der ki: Oğlum, başın darda kaldığı vakit bu iki kılı birbirine çakarsın; bir dudağı yerde, bir dudağı gökte bir Arap çıkar karşına! Korkmayasın. İsmi Abbas’tır. Karnın mı acıkmış; Abbas, demen kafi. Derhal sana mükellef bir sofra kurar. Yırtıcı hayvanlar ortasında mı kaldın? Abbas’tan diğer kimse kurtaramaz seni. Uykusuz gecelerde yarin hicranı ile mi yanıyorsun? Abbas ne güne duruyor? Sevgilini ne kadar uzakta olursa olsun, alıp getirir seni şad eder. Bu iki kılı güzel koruma et oğlum. Onlar sayesinde selamete çıkacaksın.
Kendi eliyle seçtiği buyruk eri, Abbas oğlu Abbas…
Askerliğini yaptığı devirde her yedek subay için bir buyruk eri atanıyordu. İçtima sırasında gözüne kestirdiğini seçmeye gönlü razı olmayınca bölük yazıcısından künye defterini istedi ve birden büyükannesinin anlattığı masalı anımsadı. Kendi eliyle buyruk erini seçmesini de şu sözlerle aktardı:
Bölüğü içtima ettirip gözüme kestirdiğimi seçmeye gönlüm razı olmadı. Bölük yazıcısından künye defterini istedim. Şu Anadolu’muz ne varlıklı memleket yarabbi! Pötürgeli Hasanlar, Aksekili Ömerler, Akçaabatlı Hakkılar, Malatyalı Osmanlar, Erzincanlı Mehmetler, neler de neler! Kim bilir, bu Anadolu uşaklarının her birinde ne cevherler vardır! Yaprakları çevirmeye devam ederken, Abbas oğlu Abbas ismi gözüme ilişti. Durdum, bu sahifeye daha muhabbetle eğildim. 331 doğumlu, Midyat’ın Cobin köyünden. Masaldaki Abbas aklıma geldi. İçimden: ‘Acaba?’ dedim ve kendi kendime gülümsedim. Vakit öğleydi. Bölük talimden dönmüş olmalıydı. Nöbetçi çavuşu çağırttım, yemekten sonra, Abbas oğlu Abbas’ı bana göndermesini tembih ettim.
“Abbas oğlu Abbas, emret komutan!”
Sakat eli yüzünden çürüğe ayrılan Midyatlı Abbas çıktı karşısına ve yaşadıkları birinci diyaloğu şöyle anlattı Cahit Sıtkı…
– Nerelisin Abbas?- Memleket Mardin, kaza Midyat kumandan.- Abbas benim buyruk erim olur musun?- Sen bilir komutan!-Sen kaç aylık Abbas? -Ben ihtiyat komutan!-Sen sağlam yoksa sakat? dedim.-Ben sakat komtanım!-Ulan senin neren sakat?Sol kolunu gösterdi. Anladım, çolakmış! Mademki vaziyet bu merkezde, değil mi?
Eşyalarını toplamasını ve kendi meskeninin altındaki boş yere taşınmasını istedi Cahit Sıtkı ve tüm günü birlikte geçiren ikilinin ortasında güçlü bir bağ oluştu.
Sabahları erkenden kalkan Abbas, tüm gün Cahit Sıtkı’nın gereksinimlerini karşıladığı üzere akşamları da rakı sofrası kurup en hoş mezeleri hazırladı. Bir gece Cahit Sıtkı’nın hatırına ‘Bu meltemli geceler/Su sesi, ay ışığı/Uzayan türküleri cırcır böceklerinin/Bu cümbüş, bu muhabbet/Bu tatlı uykusuzluk/Hep senin şerefine/Esmer hoşu yarim…’ dediği Beşiktaşlı sevgilisi düştü.
-Sen İstanbul’u bilir misin Abbas?-Bilir kumandan.-Orada bir Beşiktaş var bilir misin?-Bilir komutan! Ben orada acemi birlikteydim.-Orada benim bir sevgilim var. Sen bana kaçırıp onu getirir misin?-Elbet komutan!
“Sen söyledi bana. Ben gidecek sana sevgiliyi getirecek!”
İşte o gecenin sabahında Cahit Sıtkı, Abbas’ı asker kıyafetleri için hazırlanmış buldu.
-Hayırdır Abbas neden bu türlü hazırlık yaptın? -Ben İstanbul’a gidecek komutan! -Ne yapacaksın sen İstanbul’da? -Sen söyledi bana. Ben gidecek sana sevgiliyi getirecek!
Ve karşısındaki bu Anadolu çocuğunun saflığını görünce duygulandı, o gece kurdukları rakı sofrasının akabinde “Abbas”ı yazdı…
Haydi Abbas, vakit tamam;Akşam diyordun işte oldu akşam.Kur bakalım çilingir soframızı;Dinsin artık bu kalp ağrısı.Şu ağacın gölgesinde olsun;Tam kenarında havuzun.Aya haber sal çıksın bu gece;Görünsün şöyle gönlümce.Bas kırbacı sihirli seccadeye,Göster hükmettiğini mesafeyeVe vakte.Katıp tozu dumana.Var git,Böyle ferman etti Cahit,Al getir birinci sevgiliyi Beşiktaş’tan;Yaşamak istiyorum gençliğimi yeni baştan…