Ülkemizde ve dünyada baharın gelişi birçok farklı etkinliklerle kutlanıyor. Hıdırellez de baharın gelişini müjdeleyen kutlamalardan bir tanesi. Her yıl Mayıs ayının başlarında kutlanan Hıdırellez’de dilekler tutulur, baharın gelişine hazırlık yapılır, yeni kıyafetler alınır. Pekala Hıdırellez nedir, ne vakit kutlanır?
İşte ayrıntılar…
Hıdırellez Nedir?
Hıdırellez, bilhassa Anadolu, Balkanlar ve Orta Asya’da kutlanan, baharın gelişini müjdeleyen bir bayramdır. Darda kalanlara yardıma gelen Hızır’ın (Ruz-ı Hızır) dünyaya geldiği gün olarak kabul edilir. Ayrıyeten Hızır ile denizlerin hakimi olan İlyas’ın buluştukları düşünülür ve buluşmaları kutlanır.
Hıdırellez günü, Hrıstiyanlar tarafından da baharın ve tabiatın uyandığı gün olarak kabul edilir. Ortodokslar bu günü ‘Aya Yorgi’, Katolikler ise ‘Aziz George’ günü olarak kutlar.
Hıdırellez Ne Vakit?
Hıdırellez, Türkiye’de 5 Mayıs’ı 6 Mayıs’a bağlayan gece kutlanır. 5 Mayıs, kış mevsiminin bitip yaz günlerinin geldiği gün olarak kabul edilir. 6 Mayıs’dan itibaren Hızır günleri yaşandığı kabul edilir.
Hızır Günleri, 8 Kasım’a kadar sürer. 8 Kasım’dan sonra ise Kasım Günleri ismi verilen kış günleri yaşanmaya başlar.
Hıdırellez’in kökenini tam olarak belirlemek olanaksızdır. Hıdırellez, hem İslamiyet öncesi Türk kültüründe, hem de Orta Asya ve Orta Doğu kültüründe yer edinmiş bir bayramdır. Hıdırellez gelenekleri göz önüne alındığında, birçok farklı kültürün bir ortada yer aldığı da görülebilir.
Ateş üzerinden atlama, kağıda dilek asma, temizlenme, yeni kıyafetler alma üzere ritüeller birçok kültürde yer edinmiş ve Hıdırellez’in de vazgeçilmez birer modülü haline gelmiştir.
Hıdırellez Aktiflikleri Nelerdir?
Hıdırellez günü bilhassa Hızır’ın ziyarete geleceğine inanılarak kutlanır. Bu kutlamalarda konut paklığı yapılır, banyolar yapılır, kıyafetler temizlenir, mümkünse yeni kıyafetler alınır. Pak olmayan bir meskene Hızır’ın gelmeyeceği düşünülür.
Hızır’ın ziyaret ettiği yerlere rahmet geleceği düşünülür. Bu sebeple yiyecek kapları ve para keseleri ağızları açık bir formda bırakılır. Bu günde yapılan duaların kabul edildiğine inanılır ve bilhassa çocuk isteyen, iyi bir kısmet isteyen gençlerin dua etmesi tavsiye edilir. Birtakım bölgelerde ise kurban kesme adeti devam etmektedir.
Hıdırellez kutlamalarında beyaz kıyafetler tercih edilir, ormanlık ve suluk yerlere gidilerek kutlamalar yapılır. Hızır’ın gezdiği kabul edilen yerlerde gezinmenin ve oradaki çiçekleri toplamanın yararlı olduğuna inanılır.
Hıdırellez ve Gül Ağacı Geleneği
Hıdırellez günü yapılan en değerli geleneklerden birisi de gül ağacına dilek dilemektir. Hıdırellez gününün öncesindeki akşamında şahıslar dileklerini bir kağıda yazarak yahut çizerek bir gül ağacının koluna bağlarlar. Bu kağıtlar ayrıyeten gül ağacının tabanına de gömülebilir.
Gül ağacının rahmet getirdiğine inanıldığı için ağacın tabanına bozuk para gömmek de epeyce yaygındır.
Hıdırellez’de ayrıyeten her türlü musibetten korunmak için ateşin üzerinden üç defa atlanması gerektiğine de inanılır. Deniz yahut akarsudan diler tutularak alınan toplam 41 taşın, bir sene boyunca saklanması ve öteki sene Hıdırellez’de tekrar suya atılması da dileklerin gerçekleştirdiğine inanılır.
Ayrıca denizden alınan bir kap suyun konutun içerisine serpilmesi, üzerinde dilek yazılmış bir kağıdın akarsuya bırakılması ve yoğurt mayalanması da gelenekler ortasındadır.