Karadeniz’de bulunan rezervlerle bu ay ‘doğal gazınız karşı masadan ikram’ baabında gelen fatura sms’leri gündemden düşmezken, BOTAŞ’ın geçen aylarda gündeme gelen ertelemeli ödemelerini ekonomistler inceledi.
2023 Ocak ayı ortasında açıklanan Merkezi İdare Bütçe sonuçlarına nazaran, “Botaş’ın Rusya’ya yaptığı gaz ödemeleri” Kasım ve Aralık aylarında “sıfır”dı.
Gazeteci ve ekonomist Uğur Gürses, Ekonomi Alla Turca isimli şahsî blogunda, ‘Rusya gaz ödemesini ertelemiş’ başlıklı yazısında ayrıntılara değindi.
Hükümetin konutlarda artırımların hissedilmemesi için verdiği sübvansiyon dahil öngörülen bütçe açığı, Eylül 2022’de açıklanan OVP’de 461 milyar TL olarak öngörülürken, yılsonunda 139,1 milyar TL’ye gerilemişti. Kısaca ‘bütçe açığı’ azalmıştı(!).
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati de “bütçe başarısı” ile övünüyordu. Tabloda Botaş sübvansiyonu yoktu.
Söylentilere dayanan ‘Botaş’a Rusya tarafından bir erteleme imkanı sağlandığı’ konusu açıklanmamıştı.
Ancak bunun Putin’den bir seçim dayanağı olduğu düşünülüyordu. Yaklaşık 20 milyar dolarlık bir öteleme hükümetin elini rahatlatıyordu.
Sonrasında Tahtakale ya da Kapalıçarşı piyasasında döviz kuru, “resmi kur” olan “bankalararası piyasa”nın yüzde 5-6 oranında üzerinde oluşmaya başlamasıyla dikkatleri çekti. Merkez Bankası olmadığı açıklandı. Sonra süreçlerin Botaş’a ilişkin olduğu tez edildi.
‘Aslında Botaş haberi Eylül 2022’de Bloomberg tarafından yapıldı’ bir aracı kurumun da aracılık ederek piyasadan ‘efektif toplandığı’ söyleniyordu.
Merkez Bankası datalarını okuyanlar, TCMB efektif kasasında 7 milyar dolara artış gördü. TCMB’nin ‘efektif topladığı’ haberi ise Ağustos’ta yazılmıştı.
Burada muhasebesel birtakım soru işaretleri ya da boşluklar bulunuyordu.
Ancak sonrasında TCMB’nin efektif kasası Şubat 2023’e kadar artmaya devam ederek 10 milyar dolara yaklaştı.
3 Mart tarihinden itibaren bu şişkinlik eridi. Bunun nereye gittiğine bakan Gürses, TCMB’nin ‘piyasaya döviz satmak için kullandığı hesaben likit döviz varlıklarının azaldığını’ belirtiyor.
Özellikle güç şirketlerinde ki kamuda dış ödemeler yüksek meblağlardan oluşurken, bu süreçlerin piyasayı etkilenmemesi için de Merkez Bankası kontrolör olur.
2006’da özelleştirilmeden evvel kamuda olan Tüpraş da ham petrol alımlarında TCMB aracılık ederken, bankalarla pazarlık etmişliği dahi görülmüştür.
Ancak bu argümanlarda, Kapalıçarşı’da bu yüklü süreçler için TCMB’nin Botaş’ı kullanması mantıklı görülmezken, geçen günlerde Botaş’ın açıklaması görüldü.
Botaş, “ödemediği” borç olmadığını belirtirken, karşılıklı muahede dahilinde ötelemenin, ödeme yapmamak olmadığını anlamak için finans, iktisat bilmek değil, Türkçe okuyabilmek kâfi oluyor.
Bu mevzuda Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu’nda 16 Kasım 2022’de İYİP milletvekili ve eski Merkez Bankası Lideri Durmuş Yılmaz, Güç Bakanı’na erteleme sorusunu yöneltmiş, Bakan’dan yazılı karşılık verileceği açıklaması yapılmıştı. Gürses, Yılmaz’a cevap verilmediğini öğrendiğini belirtiyor.
Sonraki günlerde Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanı Fatih Sönmez, Haber Küresel kanalında bu soru ile karşılaştığında, ertelemeyi kabul ederken, ölçünün 20 milyar dolar olmadığını söyleyerek ne kadar olduğuna ise değinmiyor.
Enerji ve Doğal Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’in açıklaması 1 saat 5 dakikadan sonra görülüyor.
4 Mayıs 2023’te Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu’nun Enflasyon Raporu 2023-2 sunumunun akabinde soru-cevap kısmında yanıtlarken, Bloomberg muhabiri Beril Akman, Bakan Sönmez’in “ödemelerde erteleme konusunda mutabakat sağlandığı” açıklamasına dayanarak sorduğu soruya “Bizde bu türlü bir bilgi yok” cevabı geldi.
Uğur Gürses, toplumsal medyada da mevzuyu paylaştı ve yorumlar gecikmedi.
👇
👇
👇
👇
👇
👇
👇
👇