Çalma listenizi karışık çala aldığınızda, ya da bir mağazada gezerken en sevdiğiniz o modül tesadüfen çalmaya başladığında bedeniniz fizyolojik bir seyahate çıkar. Kalp atış suratınız artar, göz bebekleriniz genişler beden ısınız yükselir ve kan bacaklarına yönelir. Beyniniz dopamini doruklarına kadar hisseder ve siz de sırtınızdan aşağı hakikat sizi hafif titreten bir ürperti hissedersiniz. Pekala bu ürpertiyi neden yaşarız? Gelin bir bakalım.👇
Sevdiğiniz bir müziği dinlerken beyniniz daha etkin hale gelir.
Müzik dinlemenin beğenilen hissettiren bir hobi olduğunu söylememize gerek yoktur sanıyoruz. Elbette ki müzik dinlemeyi sevmeyen beşerler da olabilir lakin, insan bedeni ekseriyetle dopamin salgılatan her şeyi sevmeye meyillidir. Bu nedenle de insanların %88’inden fazlası müzik dinlemeyi sever. Zira müzik dinlediğimiz vakit beynimiz en faal haline gelerek memnunluk hormonu olan dopamini salgılıyor.
Yapılan bir araştırmaya nazaran insanların yaklaşık % 50’sinin müzik dinlerken üşüdüğü gözlemlendi.
Araştırmalar bunun, müziğin beyindeki eski bir ödül yolunu uyarmasına bağlıyor. Dopaminin, bağımlılık, ödül ve motivasyonla aktive olan ön beynin bir kesimi olan striatumu doldurmaya teşvik etmesinden kaynaklı olarak da üşüyoruz. Bedenimizde bir ürperti hissediyoruz ve tüylerimiz diken diken oluyor.
Tam nakarat kısmı geldiğinde beynimizdeki dopamin salgısı en üst düzeye çıkıyor.
Görünüşe nazaran müzik dinlemenin beynimiz üzerinde cinsel bir aktivite, kumar oynamak yahut patates cipsi yemek ile benzeri tesirleri var. Neredeyse birebir hazzı ve heyecanı hissediyoruz.
Müzik dinlerken insanların o anki beyni incelendiğinde garip bir halde dopamin düzeylerinin müziğin nakaratından birkaç saniye evvel doruğa ulaştığı gözlemlendi. Bunun sebebi ise beynimizin uygun bir dinleyici olması. Bundan sonra ne olacağını daima olarak varsayım eder. Evrimsel olarak konuşursak bu özelliğe sahip olmak kullanışlı bir alışkanlıktır. Hayatta kalmak için uygun kestirimlerde bulunmak kuraldır.
Bilim insanı Jaak Panksepp, hüzünlü bir müziğin memnun müzikten daha fazla ürperti hissini tetiklediğini keşfetti.
Melankoli hissinin, tüylerin diken diken olmasına neden olan bir mekanizmayı harekete geçirdiğini savunuyor. Atalarımızın evvelce ailelerinden ayrıldıklarında hissettikleri evrimselleşmiş bir reaksiyon olduğunu düşünenler de var. Bu nedenle bazen yaşamadığımız şeylere karşı bile nostalji hissedebiliriz.
Panksepp’in teorisi hakkında enteresan olan bir başka şey ise bu ürperti hissinin birden fazla insanı üzmemesi.
Deney ezici bir çoğunlukla olumlu sonuçlanıyor ve acıklı bir müzik dinleyen herkes keyifli hissediyor. Araştırmalar, hüzünlü müziğin aslında olumlu hisler uyandırdığını gösteriyor. Sanat yoluyla yaşanan hüzün, ofiste geçen makus bir günde yaşadığınız hüzünden daha güzeldir. Hisleriniz müziğe nazaran reaksiyon verir.
Hüzünlü müzikler beynin amygdala bölgesindeki kaygı refleksini etkinleştirir.
Bu da tüylerinizi diken diken eder ve, beyniniz gerçek bir tehlike olup olmadığını süratle gözden geçirir. Endişelenecek bir şey olmadığını fark ettiğinde ise bu kaygı azalır ve yerini yavaş yavaş zevke bırakır. Dinlediğiniz sanatçı Mozart, Billie Eilish ya da Lana Del Rey olsun, dinlediğiniz müzik çeşidi fark etmeksizin bir ürperti hissedersiniz. Değerli olan müziğin tarz değildir.
En güçlü ürperti hissi, sırada ne olduğunu bildiğiniz vakit ortaya çıkar.
Sevdiğimiz bir müzik bu nedenle bize haz verir zira nakaratın nerede geldiğini biliyoruzdur. Beklentilerimiz karşılandığında, beynimizdeki accumbens bölgesi daha etkin hale gelir. Bu, bizi dopamine neden olan iddia oyununa geri döndürüyor.
Bilim insanları, yeni tecrübelere daha açık olan bireylerin omurgalarında ürperti hissetme olasılıklarının daha yüksek olduğunu kanıtladı. Bu bireyler daha fazla ödül odaklı olduklarından daha fazla dopamin hissetmek için elinden geleni yapan şahıslar olarak tanımlanıyor.
Peki hüzünlü müzikler dinlemek size de düzgün geliyor mu? Yoksa hareketli müzikleri tercih mi ediyorsunuz?