Enflasyonun ve krizin yakasında düşmediği ülke: Arjantin. Arjantin’de enflasyon ‘hiper’ olurken, vatandaşın yoksulluk öyküleri can acıtıcı hale geliyor. Kıssaların bir çoğu daha yumuşak biçimde tanıdık gelirken, seçime giden ülkedeki belirsizlik, vatandaşın 2000’li yılların başındaki büyük kriz travmasını tetikliyor. Yoksulluğun giderek arttığı Arjantin’de varlıklı bile özel zevklerinden vazgeçmek zorunda kalıyor. Ülkenin para ünitesinin bedeli her gün düşerken, besin fiyatları da her gün değişiyor.
Arjantin’de enflasyon daha yüksek üç haneli düzeylere hakikat hareketini sürdürdü.
Arjantin’de Nisan ayında enflasyon, devalüasyon kaygılarıyla pesodan çıkışlara bağlı olarak maliyetlerdeki artışın tesiriyle, üç haneli sayılara hakikat hareketini sürdürdü.
Arjantin Ulusal İstatistik Enstitüsü’nden yapılan açıklamaya nazaran, Nisan ayında geçen yılın birebir ayına nazaran tüketici fiyatları yüzde 108,8 artış gösterdi. Bu, bir evvelki ay görüne yüzde 104,3 ve piyasa beklentisi olan yüzde 106,9 düzeyinden epeyce üst bir sayı oldu.
Nisan ayında bir evvelki aya nazaran ise enflasyon artışı yüzde 8,4 ile piyasa beklentisi olan yüzde 7,5’in üzerinde geldi.
Buenos Aires yetkilileri, daha fazla para almayı umarak Arjantin’in 44 milyar dolarlık programını Memleketler arası Para Fonu (IMF) ile tekrar müzakere etmeye çalışıyor.
Ancak hükümet, çoklukla IMF’nin rastgele bir fonu onaylaması için bir ölçüt oluşturan programdaki birtakım kilit gayelere uymuyor.
Arjantin Merkez Bankası(BCRA) en son faiz oranında 300 baz puan daha artışa giderek yüzde 91,00 düzeyine çıkarmışken, enflasyonun açıklanmasından iki gün sonra 600 baz puan artışla yüzde 97’ye çıkardı.
Arjantin, Zimbabve Lübnan, Venezuela ve Suriye’nin akabinde Dünyada üç haneli enflasyonu gören beşinci ülke pozisyonunda bulunuyor.
Ülkede milyonlarca kişi temel muhtaçlıklarını karşılayamazken, Arjantinliler durumun daha ne kadar kötüleşebileceğini de merak ediyor.
2018 sonrası Arjantin’de enflasyon katlanarak arttı. Nisan ayında 30 yıl sonra enflasyon birinci defa yüzde 100’ü aşarken, döviz krizi sonrası kuraklık da ülkede tarım dalını etkiliyor.
Arjantin, Milletlerarası Para Fonu (IMF) ile iki kurtarma paketi üzerinde anlaşırken, ‘kemer sıkma’ya da mecbur kaldı.
“İnsanlar yalnızca gerekli şeyleri alırken dahi şanslı sayılıyor.”
BBC Türkçe’de Veronica Smink’in aktardığına göre, Yanina, alım gücündeki erimenin yeni olmadığını söylerken, başşehir Buenos Aires’te 10 yıl evvel bakkalını açtığında enflasyonun yüzde 25 olduğunu hatırlıyor. Lakin o periyotta insanların tekrar de geçinebildiğini, armağan alabildiklerini söylerken, 10 eserden yaklaşık 4’ünün temel muhtaçlık olduğunu belirtiyor.
Yanina, müşterilerinin şu anda yalnızca gerekli şeyleri aldığını söylerken, bunu alabilen dahi şanslı sayılıyor.
Arjantin’de resmi bilgilere nazaran, Mart prestijiyle vatandaşların yüzde 40’ı yoksulluk sonunun altında yaşarken, 14 yaş altı çocuklarda bu oran yaklaşık yüzde 55 düzeyde görünüyor. Yüksek enflasyonun fakir sayısını artırması da bekleniyor.
Enflasyon, yoksulluğu orantısız halde artırırken, en çok artışın besin fiyatlarında olması fakir aileleri daha çok etkiliyor.
Arjantin’de çalışanların birçok kayıt dışı olurken, maaşlı çalışanlara benzeri biçimde sendikaların takviyesiyle yapılan muahedelerde enflasyon oranında artırım alamıyorlar.
Pandemi sonrası kayıt dışı halde çalışanlarla birlikte artan bir başka kesim de esnaflar olurken, iş gücünün neredeyse yarısını oluşturuyorlar.
Arjantin’de ‘nispeten’ düşük işsizlik oranı yüzde 6,3 olurken, maaşlar enflasyon karşısında erimeye devam ediyor.
Arjantin’de taban fiyat yaklaşık 350 dolar düzeyinde bulunuyor. Nisan ayında yapılan hesaplamaya nazaran, iki çocuklu bir çekirdek ailenin besin masrafı yani açlık hududu 829 dolar düzeyinde ölçüldü.
37 yaşındaki Cinthia, sistemli bir işi olmasına rağmen, enflasyona oranla artan kirayla başa çıkamadığı için emekli maaşlarıyla geçinemeyen anne ve babasının yanına taşınıyor. Aile ayda bir kere et yiyebiliyor ve ekliyor: ‘Arjantin’de daima enflasyon vardı lakin artık çalışsan da fakirsin.’
Fiyatlar çok süratli yükseldiği için, besin alışverişinin ne kadar tutacağı da artık hesaplanamıyor. Bisküvinin dahi fiyatı her gün değişiyor.
“Nispeten” güzel maaş alanlar dahi Arjantin’de geçinmekte zorlanırken, enflasyonla maaşlar artsa da hükümet vergi dilimlerini değiştirmediği için ödenen vergi de artıyor.
2 yıllık emekli 67 yaşındaki lojistik uzmanı Guillermo, çalışmaya devam ediyor zira torununun okul masrafını o karşılıyor. Görece varlıklı bir semtte yaşasa da torununun okul fiyatının 4 ayda ikiye katlanmasıyla evlatlarına yardım ediyor. Guillermo, tek zevki olan purodan da fiyat artışları nedeniyle vazgeçiyor: 300 peso (1,29 dolar) olan paket, şimdilerde 4.200 peso (18,16 dolar) olmuş.
Arjantin Pesosu’nun ABD Doları karşısındaki süratli kıymet kaybı ülkede enflasyonu artıran en kıymetli nedenlerden biri olurken, dolara endeksli tatil ya da araba, varlıklı Arjantinliler için dahi hayal haline gelmiş durumda.
Psikolog ve iki çocuk annesi olan Jessica, evvelce otomobillerini değiştirebildiklerini ve yurt dışına tatile gidebildiklerini anlatırken, artık bunları yapamadıklarını lakin yeniden de şanslı bölümden olduklarını söylüyor.
Ekim ayında yapılacak başkanlık seçimlerinin Arjantin’de ekonomiyi daha da kötüleştireceği düşünülürken, mevcut Cumhurbaşkanı Alberto Fernandez, eski liderlerden Mauricio Macri ve eski Lider Yardımcısı Kristina Kirchner, seçime girmiyor.
Ülkede siyasi belirsizlik hakim olurken, vatandaşlar 1989-90 ve 2001-02 periyotlarında yaşanan, banka mevduatlarına dahi el konulan, ekonomik krizlerin benzerinin yaşanmasından korkuyor.
