Havuç, canlı turuncu rengiyle tüm dünya mutfaklarının vazgeçilmezidir. Lakin durumun her vakit bu türlü olmadığını biliyor muydunuz? Aslında havuçlar 16. yüzyıla kadar yüklü olarak mor renkteydi. Bu içerik, havucun nasıl mordan turuncuya dönüştüğünün kıssasını inceleyecek, renk değişiminin gerisindeki bilimi ve tüketmemizin gerisindeki tesirini sizlere göstereceğiz.
Önce havucun kökenini öğrenmekle başlayalım.
Bilimsel ismiyle ‘Daucus carota’ olarak bilinen havuçlar binlerce yıldır yetiştirilmektedir. Yetiştirildiklerine dair en eski deliller 10. yüzyıl civarında Pers İmparatorluğu ve Afganistan’a kadar uzanmaktadır. Bu antik vakitte yetiştirilen havuçlar bugün bildiğimiz ve tükettiğimiz havuçlardan epey farklılardı; günümüzdeki havuçlara nazaran daha küçük boyutlara sahipti ve çoklukla daha sivri bir hali vardı. Mor havuçlar, eski toplumlarda kültürel bir değere de sahipti ve krallığı ve refahı simgeliyordu. Ayrıyeten, mistik ve tıbbi özelliklere sahip olduğuna inanılırdı.
Havucun mordan turuncuya dönüşümü Orta Çağ’da başladı.
Hollandalı çiftçiler havuçları büyüklükleri, tatlılıkları ve renkleri açısından ayırmaya başladılar. Bu formda farkında olmadan seçici üretime geçtiler.
Bu seçici üretim prosedürüyle turuncu havuçlar süratlice gelişti. 16. yüzyıla gelindiğinde, bugün bildiğimiz ve sevdiğimiz turuncu havuç çeşidi muvaffakiyetle oluşmuştu. Bu yeni çeşit, yalnızca görsel olarak cazip bir rene sahip olmasıyla değil, tıpkı vakitte tadının daha tatlı olması ve daha büyük boyutuyla beğeni kazandı.
Turuncu renge dönmesin gerisindeki öykü ne?
Renk değişiminin gerisindeki enteresan öykü William of Orange’a dayanıyor. Hollandalı yetiştiriciler turuncu havucu Hollanda’nın bağımsızlık uğraşına önderlik eden William of Orange’a bir övgü olarak geliştirildiğine inanılıyor. Bu açıklama üniversal olarak kabul görmese de, turuncu havucun öteki havuçlara baskınlığına dair tanınan bir açıklamadır.
Günümüzde en yaygın tüketilen havuç çeşidi ise turuncu havuçlar.
Turuncu havuçlar beta-karoten açısından zengindir, bu da bedende A vitaminin üretimi için değerlidir. Lakin günümüzde orjinal mor havuçlar da artık geri dönüş yapmaktadır. Mor havuçlar renklerini, içinde doğal olarak bulunan antosiyanin pigmenti içerdikleri için bu renktedirler. Günümüzde eşsiz renkleri ve yüksek besin içerikleri nedeniyle süratlice popülerleştiler..
Mor havuçlar, sıhhat için çok yararlı olan güçlü antioksidanlardan antosiyaninleri içerir. Mor havuçlar, turuncu havuçlara nazaran daha ağır bir aromaya ve daha sert dokuya sahiptirler ve daha çok yemeklerde renk katmak için kullanılırlar.
Mor havuca rengini veren antosiyaninler sıhhat açısından epeyce değerli.
Mor havuçlarda ağır olarak bulunan antosiyaninler, güçlü antioksidan özellikleri ile dikkat çeker. Antioksidan tesirleri sayesinde hür radikallerle savaşarak hücrelere ziyan verme riskini azaltabilirler. Ayrıyeten, antosiyaninlerin iltihap önleyici tesirleri ve bağışıklık sistemini güçlendirme potansiyeli vardır. Kalp sıhhatini destekleyebilir ve kan basıncını düşürebilirler. İstikrarlı bir beslenme ve sağlıklı hayat şekliyle birlikte antosiyaninler, sıhhatimizi desteklemeye yardımcı olurlar.
Peki mor havucun turuncu havuçtan farkı nedir?
Mor havuçlar tatlı bir aroma sunarken, turuncu havuçlar daha tipik bir havuç tadına sahiptir. Besin kıymetleri açısından, mor havuçlar daha yüksek ölçüde antioksidan içerir ve antosiyanin pigmenti sayesinde mor renge sahiptir. Mor havuçlar çoklukla daha küçük boyuttadır, turuncu havuçlar ise daha yaygın bir hale sahiptir. Yemek pişirme açısından, her iki tıp de kullanılabilir lakin turuncu havuçlar daha sık kullanılırken mor havuçlar daha çok yemeklere renk katmak için kullanılır. Mor havuçlar daha ender bulunurken, turuncu havuçlar daha yaygın olarak tüketilen bir seçenektir.
