2018 yılında başlayan enflasyondaki hızlanma, 2019 mahallî seçimlerinde İstanbul ve Ankara üzere değerli iki büyükşehirde tesirli olmuştu. 2021 yılında hayat pahalılığı doruğa ulaşırken, 2023 seçimlerinde tesirli olması bekleniyordu. Lakin uzmanlar sonuçlarda iktisadın yansımalarını göremeyince bir merak başladı. Büyükşehirler iktisattaki meseleleri daha mı fazla hissediyordu? Biz de İstanbul ile Türkiye’nin çeşitli bölgelerindeki fiyatları karşılaştırdık.
İstanbul, dünyanın birçok ülkesinden daha kalabalık ve büyük bir kent olurken, Türkiye nüfusunun yaklaşık yüzde 20’sini barındırıyor. İş, sanat, medya üzere çabucak hemen tüm dalların ana merkezlerinin bulunduğu kent çok uzun yıllardır “taşı toprağı altın” denilerek göç alıyor.
Gerek merkezi hayat alanlarının yüzölçümünün birçok kente nazaran daha büyük olması, gerek nüfusunun çok kalabalık olması, gerek de iş imkanlarının bu oranlarla yükselmesi, İstanbul’a yüklenmeyi artırıyor.
İstanbul’da hayat maliyetleri de her daim taşra diye tabir edilen Anadolu’nun öbür kentlerinden farklı oluyor. Son süreçte ise yaşanan ayrışma “ekonomideki sorunu” İstanbullulara daha fazla hissettiriyor.
Biz de ortadaki farka baktık.
İstanbul ve Konya’da satılık 3+1, yeni yapılan konutların fiyatlarına bakıldığında fark hissedilmeye başlıyor.
İstanbul’da 7 milyon 500 bine satılan konut, Konya’da 1 milyon 200 bine satılabiliyor.
Konu, uzun müddettir tartışılan kiralara geldiğinde ise tablo güzelce netleşiyor. İstanbul’da barınma krizi tartışmaları yaratan kiralar, son 4 yılda yüzde 667 oranında artmış görünüyor.
Şehirde kira ortalaması 15 bin TL’ye yakın olurken, Ankara’da 11 bin liraya yaklaşan kiralarda 4 yıllık artış yüzde 700’ün üzerinde görünüyor. İzmir’de kira ortalaması 11 bin 600 lira olurken, Bursa’da da 15 bin liranın üzerinde oluyor.
Anadolu’ya geçtiğimizde artışlar yeniden yüksek olsa da kiralar fiyat olarak bu kentlerin çok altında kalıyor.
Kayseri, Kırıkkale ve Yozgat’ta durum bu 👆 formda olurken, Kırşehir’de 4 yılda kiralar yüzde 500’den fazla artsa da 4 bin lira düzeyinde kalıyor. Gümüşhane’de 4 yılda artış yüzde 178 ve kira ortalamasının 2 bin 652 TL olduğunu görünce gözlerimiz yuvalarından fırlıyor. Bilecik’te 4 bin, Trabzon’da ise 7 bin düzeyinde görünüyor.
İş yapmak için ofis kiralarına bakıldığında da durum emsal oluyor. İstanbul’da 3+1 ortalama bir ofis kirası 55 bin TL oluyor. Daha lüks pozisyonlardaki aylık ofis kiraları neredeyse taşrada mesken fiyatına çıkıyor.
Çankırı’da 5+1 kent merkezi bir ofis ise 8 bin TL’ye kiralanabiliyor.
Araba almak isteseniz İstanbul’da tekrar fazla para ödemek zorunda kalıyorsunuz.
Hatta ortamızda kalsın lakin İstanbul trafiğinde süreç görmemiş araba bulmak daha bile güç oluyor.
Zincir marketlerin Türkiye çapındaki binlerce şubesinde fiyatların birebir olduğu düşünülürken, yemek fiyatlarına gelince de İstanbul farkını ortaya koyuyor.
Güvenilirlik, hijyen, içerik gramaj üzere hususlara hiç girmedik bile. Lahmacun fiyatları İstanbul merkezinde rastgele bir yerde 44 TL görünürken, etli ekmeğin ana vatanı Konya’da 28 TL, Çankırı’da 30 TL oluyor.
Gelelim TÜFE’deki kıymetli kalemlerden ulaşıma! Ulaşımda işler değişiyor ve fark açık kalıyor.
İstanbul’da 30 kilometrelik bir ara yakın sayılabilirken, Anadolu’nun kimi kentlerinde kentin bir ucundan öteki ucuna 10 kilometre ara kat ediyorsunuz. Toplu ulaşımda İstanbul’da tam bilet fiyatı 9,90 TL olurken(ki tek otobüsle ulaşım sağlamak İstanbullular için lükstür), Denizli’de 5,75 TL, Erzurum’da 5 TL, Bingöl’de de 5,50 TL olarak birebir hizmeti yaklaşık iki katı bir fiyata satın almaya neden oluyor.
“Taşı toprağı altın”, dünyanın birçok kentinden çok daha şiirsel olan İstanbul, bu datalarla geçim sıkıntısında ağıt yaktırıyor. Taşraya göre İstanbulluların isyan etmesinin nedeni de bu farklar oluyor. Sizce? Yorumlarda buluşalım.