Kısıtlamalar, bireysellere TCMB eliyle lakin bankalar üzerinden yapılınca, altın, döviz almasın denilen vatandaşın ay sonunu getiremediği anlaşılmıştı. Karar alınırken, birçok soru işareti de beraberinde geldi. Seçim sonrasında iktisat idaresi tıpkı formda devam ederse, daha sıkı tedbirler gelir miydi? Kimisi hayır, kimisi de ‘geliyor gelmekte olan’ diyor.
AK Parti Genel Lider Yardımcısı Nurettin Canikli, “Sermaye denetimi gelir mi?” sorusunu yanıtladı.
Canikli, ‘2022 yılında döviz harcamaları ve döviz çıkışı açısından güç bir yıl olmasına karşın kur şoku yaşanmadı ve sermaye denetimi gelmedi. Bundan sonra da kur şoku yaşanmaz ve sermaye denetimi gelmez’ dedi.
Merkez Bankasının brüt döviz rezervlerinin 115 milyar dolar düzeyinde olduğuna dikkati çeken Canikli, ‘Bu rezervler içinde yaklaşık 800 tonluk altın rezervleri de bulunmaktadır. 2002 yılında Merkez Bankasının altın rezervi 130 ton civarında idi. 800 tonluk altın rezervinin tamamı da fiziki olarak Türkiye’ye getirilmiş olup Merkez Bankasının kasalarında koruma edilmektedir’ de dedi.
Piyasalarda seçime gerçek yeni haftaya başlarken, karışıklık birçok alanda sürüyor.
Ekonomim’den Merve Yiğitcan’ın haberine göre, döviz bulamayan firmalar, özgür piyasadan yüksek maliyetle döviz toplamaya razı olurken, yetkililer, piyasada düşüncelerin devam ettiğini, bilhassa fiziki dövize talebin karşılanması noktasında ıstırabın büyük olduğunu kaydetti.
Dövizin sabah saatlerinde alınabildiğini belirten ihracatçılar, ‘Kendi dövizimizi ucuza satıp değerliye alıyoruz” derken, seçim sonrası bu siyasetlerin ‘sermaye denetimi endişelerini’ artacağını söyledi.
“Kimse Türkiye’nin Arjantin olmasını istemeyecektir” denilirken, seçim öncesinde bankaların son iki süreç gününde hiç döviz vermediğini, şu anda da 1.000 ila 5 bin dolar ortası döviz ödeme yaptıkları iletildi.
Döviz yanında bir de çıkmış kredilerde problemler yaşandığı da belirtiliyor. “Finansal döngümüz olağan hale gelmezse eza büyük, fabrikalar kilitlenmek üzere. Bu türlü devam ederse seri iflaslar görebiliriz” ihtarında bulunuldu.
Döviz talebinin “nedeni” görmezden gelinince, imalat durma noktasına gidiyor.
Paraanaliz’de Erol Taşdelen, ‘Siyasette bilmem fakat Gerçek Piyasalarda Geliyor Gelmekte Olan!’ başlıklı yazısında, döviz talebinin kredi verilmesi kaynaklı görülmesinden bahsediyor.
100 yıldır kredi veren bankalara rağmen, ithalatının %80’ni hammadde olan bir ülkede, endüstricinin döviz talebini kesmenin “imalatı durdurmak’ olduğunu belirtiyor ve buna da az kaldığı konusunda uyararak, ekliyor:
Önemli olan döviz talebinin olup olmaması, az ya da çok olması değil, talebin NEDENİDİR! Bunun da tahlili İNANÇ ve BELİRSİZLİK ortamını ortadan kaldırmaktır!
Döviz çekmek isteyenler günler sonrasına randevu alabilirken, yurt dışına 50 bin doların üzerinde para göndermek için münasebet ve evrakınızın ikna edici olması gerekiyor.
10haber.net’te Barış Soydan da durumu krediler üzerinden ‘adeta toptan durduruldu’ halinde anlatırken, şirketlerin krediye erişemediğini, bir de bankaların şirketlerden kredileri vadeden evvel kapatmalarını (bir nevi geri çağırma) talep etmeye başladığını söylüyor.
Döviz almak isteyen şirketlerin çalıştıkları banka şubesinin genel müdürlükten müsaade alması gerektiği, bankalar ortası piyasadan döviz alım limitlerinin yüzde 25 düşürüldüğünü anlatarak ‘tek maksadı var’ diyor ve açıklıyor:
Döviz talebini baskılamak, seçim öncesinde dövizde yaşanacak muhtemel bir yükselişin önüne geçmek. İktisat idaresi bunun için ticari hayatın sekteye uğramasını, iktisadın yavaşlamasını göze aldı. İsmini koyalım: Bunun ismi finansal OHAL.
Kredi kartlarında azami faiz aylık olarak TCMB tarafından belirlendiğinden, son aylarda sabit kalsa da aylık yüzde 1,36 maliyetle nakit avans kullanımı imkanı sunuyor.
TCMB’nin kararını geri çekmesine rağmen, bankacı kaynaklarının nakit avansı eskisi kadar ağır kullandırmayacakları da konuşuluyor.
Nakit avanstan ucuza finansman sağlayanların, yüzde 40’a yaklaşan mevduata parasını yatırdığı belirtilirken, bankaların da ziyan etmemek hedefiyle sonlu kullandırdıkları iletiliyor.
“Piyasalarda olağandışı şeyler oluyor. Belirli ki dövizde bir rahatsızlık var”
Ekonomim’de Servet Yıldırım, siyaset faizini artıramayan TCMB’nin farklı yollarla yaptıkları denetimlerin bırakıldığı anda TL’nin bedel kaybedeceğini söylüyor.
TCMB eski baş ekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara’nın kamunun döviz açık durumunun ‘300 milyar doları geçtiğini’ kestirim edildiğini, ‘kurdaki her 1 TL artışın kamuya (halka) yükünün yaklaşık 300 milyar TL olacağı’ manasına geldiğini de hatırlatıyor.
Sosyal medyada da yorumlar birbirini izliyor.
Döviz çekimlerinde tüzel/kurumsal limitler şirketleri zorlarken,
Bireysellerde şimdi kısıtlama olmaması “sermaye kontrolü” olmadığını gösterirken,
Geleceği dair de umut vermiyor.
Siz ne dersiniz?
Seçimden sonra Canikli’nin dediği üzere bir şey olmaz mı?
Yoksa yabancı yatırımcı birebir biçimde iktisat modeli sürdürülürse son yıllarda olduğu üzere Türkiye’den uzak durur mu?
Yorumlarda buluşalım.