Eski Roma toplumunda istenmeyen çocuklardan kurtulma çeşitli nedenlerle tercih edilen bir hareketti. Ailelerin toplumsal statüsü, ekonomik durumu yahut öbür faktörler bu kararı etkileyebiliyordu. Bu devirdeki beşerler istenmeyen çocuklarını ortadan kaldırmak için çeşitli yollara başvuruyorlardı. Gelin bu teknikler nelermiş birlikte bakalım.
Günümüz toplumsal normlarının bilakis Antik Roma devrinde bir bebeğin doğumu yalnızca biyolojik bir olay değil birebir vakitte hukuksal bir fiildi zira öncelikle bebeğin baba, yani ‘aile reisi’ tarafından kabul edilmesi gerekiyordu.
Kaynakların limitli olduğu ve ekonomik olarak geçimin babaya bağlığı olduğu bu devirde paterfamilias, yani ‘aile reisi’ çocuğu doğduğunda büyük ve kıymetli bir seçimle karşı karşıya kalırdı.
Bu seçimde bebeğin aileyle kalıp kalmayacağıydı. Yeni doğan bebeğin terkedilmesi exposure yani ”maruz bırakma” isminde bilinirdi.
Bu süreçte yeni doğan bebeğin mukadderatı öncelikle baba tarafından belirlenirdi.
Eğer çocuk sağlıklı ve güçlüyse baba ekseriyetle çocuğu tutmayı seçerdi.
Ama çocuk hasta, sıhhatsiz ya da fizikî meselelere sahipse baba çocuğu yol kenarı, market üzere yerlere terkederdi.
İstenmeyen çocuklar ekseriyetle bir kumaş modülüne ya da battaniyeye sarılır, kundaklanırdı ve yanına vazgeçilmesi durumunda farkedilmesi için ferdî bir eşya bırakılırdı.
Bazı çocuklar sevgi dolu ya da çocuk hasreti çeken aileler tarafından bulunup alınsa da başkaları o kadar şanslı olmayabiliyordu.
Çünkü çocuklar kendilerini daha sonra ‘köle’ olarak yetiştirecek köle ticaretçileri tarafından da bulunup alınabiliyordu.
Ancak ne yazık ki bebekler çoklukla açlık, soğuk ya da yırtıcı hayvanların saldırısı üzere nedenlerden ötürü ölüyordu.
Buna karşın çocukların terkedilme sistemi olan ‘maruz bırakma’ Eski Roma toplumu tarafından asla cinayet olarak görülmedi.
Bunu yapmalarının gerisinde yatan sebep başta ekonomik koşullar olmak üzere sıhhat problemleri ve toplumsal nedenlere kadar dayanıyordu.
Ekonomik sebeplerden ve sıhhat problemlerinden üstte bahsetmiştik. Bunun yanında bir de toplumsal nedenler var.
Eski Roma devrinde toplumsal pozisyon epeyce değerliydi ve evlilik dışı ‘istenmeyen’ bir çocuk ailenin onuruna sürülen bir leke olarak görülüyordu.
Bunun yanında baba yani ‘aile reisi’ için erkek çocuk sahibi olmak epey değerliydi zira büyüdüğünde çocuğun çalışıp aileye bakan kişi olması bekleniyordu.
Kız bebekler ise çoklukla istenmediği ve kıymetsiz olarak görüldükleri için çoklukla terkediliyordu.
Eski Roma devrinde ailenin toplumsal pozisyonuna nazaran sahip olabileceği çocuk limiti vardı.
İus trium liberorum’ yani üç çocuk yasası olarak bilinen bu olgu kaynakları limitlemek ve popülasyonu denetim altına koymak için ortaya çıkarılmış bir yasaydı.
Bu limiti aşan ailelerin bir tane daha çocukları olması durumda bebeği terketmeleri beklenirdi.
Eski Romalı tarihçi ”Annals” isimli yapıtında çocuklar için kaçınılmaz olan bu klasik usulden sıkça bahsediyor.
Arkeolojik bulgular da bu prosedürün hakikaten kullanıldığını ispatlar nitelikteler.
Ashkelon yani İsrail’de bu bebeklerin kalıntılarına rastlandı ve yanlarında aile tarafından bırakılmış şahsî eşyalar bulundu.
Bulunan bebeklerin birçoklarının fizikî bir soruna sahip olduğu iskelet kalıntılarından anlaşıldı.
Peki siz Eski Romalıların bu ilkel sistemi hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda buluşalım.