Günümüzde Var Olmayan Antik Uygarlıklar Hakkında Daha Evvel Hiç Duymadıklarınız

Güney Amerika’da And Dağları bölgesinde günümüzde Peru, Bolivya, Ekvador ve Şili’nin birtakım bölgelerinde karar süren bir antik medeniyettir. İnka İmparatorluğu, M.S. 13. yüzyılda kurulmuş ve 16. yüzyıla kadar varlığını sürdürmüştür. Bu uygarlık, eksiksiz bir mühendislik marifeti ve etkileyici bir toplumsal tertip sistemine sahiptir. Tarıma dayalı bir toplum olan İnkalar, teras tarımıyla verimli tarım alanları yaratmışlardır. İnka hükümdarlarına ‘Sapa Inka’ denirdi ve toplumda büyük bir hürmet ve itaat görmekteydiler. Bu uygarlık taş blokların eksiksiz bir halde birleştirilmesiyle inşa edilen yapılarıyla ünlüdür. Machu Picchu üzere değerli arkeolojik siteler, İnka mimarisinin hoş örneklerini sunmaktadır.

Orta Amerika’da Meksika’nın merkezinde bulunan antik bir medeniyettir. Aztekler, M.S. 14. yüzyılda kurulmuş ve 16. yüzyıla kadar varlıklarını sürdürmüşlerdir. Aztek uygarlığı, karmaşık bir toplumsal ve politik yapıya sahiptir. Kent devletleri aracılığıyla yönetilen Aztek İmparatorluğu, Tenochtitlan başkentiyle büyük bir güce ve zenginliğe sahipti. Aztek toplumu, dini ritüeller ve savaş kültürüne büyük ehemmiyet veriyordu. Aztekler, tarıma dayalı bir toplumdu ve tarlalarda mısır, fasulye, kabak ve öteki bitkileri yetiştiriyorlardı. Ayrıyeten, chinampa ismi verilen yüzen bahçeleri kullanarak verimli tarım alanları yaratmışlardır.

Antik Roma İmparatorluğu’nun temelini oluşturan ve İtalya’da M.Ö. 8. yüzyılda kurulan büyük bir medeniyettir. Roma uygarlığı, kökenlerini Etrüskler ve Yunanlar üzere öteki antik medeniyetlerden almıştır. Roma İmparatorluğu’nun idare sistemi, cumhuriyet periyodundan imparatorluk periyoduna geçişle değişmiştir. Roma, demokratik bir idare formuna sahip olan Cumhuriyet devrinde büyük bir güç haline gelmiştir. Daha sonra ise İmparatorluk periyodunda tek bir imparator tarafından yönetilen bir imparatorluk haline gelmiştir. Roma uygarlığı, etkileyici bir hukuk sistemi ve mühendislik başarılarıyla tanınır. Hukukta Roma Hukuku olarak bilinen bir sistem geliştirmişlerdir ve bu sistem günümüzde bile hukukun temelini oluşturan bir tesire sahiptir. Ayrıyeten, Roma İmparatorluğu birçok kıymetli yapıyı inşa etmiştir. Örneğin, Colosseum, Roma Forumu ve Pantheon üzere yapılar, Roma mimarisinin örnekleridir.

Pers uygarlığı, tarih sahnesinde Orta Doğu’da büyük bir tesire sahip olan antik bir medeniyettir. Persler, M.Ö. 6. yüzyılda Pers İmparatorluğu’nu kurarak bölgede hâkimiyet kurmuşlardır. Pers İmparatorluğu, geniş bir coğrafyaya yayılmış ve çeşitli milletleri içine alan çok kültürlü bir yapıya sahiptir. Persler, imparatorluğun farklı bölgelerinde yaşayan halkların kültürel özelliklerini müdafaalarına müsaade vererek birçok kültürün bir ortada yaşadığı bir toplum oluşturmuştur. Kral Darius ve Kserkes üzere başkanları, geniş topraklarda başarılı seferler düzenlemişlerdir. Pers İmparatorluğu, Asya, Orta Doğu ve Mısır üzere bölgeleri fethederek büyük bir imparatorluk inşa etmiştir.

Antik Yunan uygarlığı, tarih sahnesinde büyük bir tesire sahip olan ve batı medeniyetinin temelini oluşturan bir antik medeniyettir. M.Ö. 8. yüzyıldan M.Ö. 6. yüzyıla kadar olan devirde gelişen Yunan uygarlığı, pek çok alanda büyük muvaffakiyetler elde etmiştir. Yunan uygarlığının en değerli özelliği, demokratik idare anlayışını ortaya çıkarmasıdır. Antik Yunan kent devletlerinde  vatandaşlar, politik kararlara katılma hakkına sahipti. Atina’da gelişen demokrasi, insan hakları ve özgürlükler konusunda kıymetli bir örnek teşkil etmiştir. Yunanlar ideoloji, edebiyat, sanat ve bilim alanlarında da büyük ilerlemeler kaydetmişlerdir. Sokrates, Platon ve Aristo üzere ünlü filozoflar, felsefi niyetin temellerini atmışlardır. Homeros’un İlyada ve Odysseia üzere destanları, Yunan edebiyatının en değerli yapıtlarındandır. Ayrıyeten tiyatro, heykelcilik ve ressamlık üzere sanat kollarında da büyük başarılara imza atmışlardır.

Çin uygarlığı, dünya tarihinde büyük bir tesire sahip olan ve binlerce yıllık bir geçmişi olan bir medeniyettir. Çin uygarlığı, bilhassa Çin Seddi, kağıt icadı, matbaa, ipek üretimi ve Çin mutfağı üzere birçok değerli keşif ve gelişmeyi içermektedir. Çin uygarlığı, M.Ö. 2. binyılda ortaya çıkmış ve Çin halkı tarafından kurulan farklı hanedanlıklar ve imparatorluklar altında gelişmiştir. Uzun bir tarih boyunca Çin, kültürel ve siyasi bir birlik sağlamış ve çeşitli periyotlarda büyük bir güç haline gelmiştir. Birçok alanda büyük muvaffakiyetler elde eden Çin uygarlığı, bilim, teknoloji, sanat, edebiyat, ideoloji ve tıp üzere alanlarda kıymetli katkılarda bulunmuştur. Örneğin, Çinliler, kağıdı icat etmiş ve matbaayı kullanmışlardır. Bunun yanı sıra, barut, pusula ve kâğıt para üzere kıymetli buluşlar da Çinli bilim insanları tarafından keşfedilmiştir.

Maya uygarlığı, Orta Amerika’nın tarih öncesi devirlerinde Meksika, Guatemala, Honduras, Belize ve El Salvador üzere bölgelerde gelişen bir antik medeniyettir. M.Ö. 2000’li yıllarda ortaya çıkan Maya uygarlığı, M.S. 16. yüzyıla kadar varlığını sürdürmüştür. Maya uygarlığı, çok sayıda kent devletinden oluşan bir siyasi yapıya sahipti. Her kent devleti kendi bağımsız idaresini sürdürürken, tıpkı vakitte ticaret, kültürel ve dini bağları de paylaşıyorlardı. Büyük kent devletleri ortasında Tikal, Chichen Itza, Palenque ve Uxmal en değerli olanlarındandı. Bu uygarlık tarım ve tarıma dayalı iktisat üzerine kurulmuştu. Maya halkı, mısır, fasulye, kabak, kakao ve pamuk üzere eserleri yetiştirerek geçimini sağlıyordu. Tarımın yanı sıra ticaret de kıymetli bir faaliyetti ve uzak bölgelerle değişim ve etkileşim sağlanıyordu.

Antik Mısır Uygarlığı, M.Ö. 3100-30 yılları ortasında Nil Irmağı’nın etrafında gelişen ve tarihte büyük bir tesir bırakan bir uygarlıktır. Firavunlar tarafından yönetilen bu uygarlık, piramitler, tapınaklar, hiyeroglif yazısı ve gelişmiş tarım sistemleri üzere birçok kıymetli özelliğiyle bilinir. Mumyalama ritüelleri, dini inançlar, varlıklı sanat yapıtları ve ileri seviyede matematik, astronomi ve tıp bilgileri Antik Mısır’ın kültürel mirasını zenginleştirmiştir. Nil Irmağı’nın sunduğu verimli topraklar ve su kaynakları, uygarlığın ekonomik temelini oluşturmuş ve Mısırlıların tarım, ticaret ve toplumsal yapılarını şekillendirmiştir.

Güney Amerika’da, günümüzde Peru’nun kuzey kıyısında yer alan bir antik uygarlıktır. M.Ö. 3000-1800 yılları ortasında And Dağları’nın yakınında bulunan Chico Irmağı vadisinde gelişmiştir. Bu uygarlık, tarıma dayalı yerleşimlerden oluşmuş ve su kaynaklarına yakın bölgelerde ağırlaşmıştır. Kuzey Chico toplumu, tarım faaliyetleriyle geçimini sağlamış ve çeşitli eserler yetiştirmiştir. Seramik sanatı, dini inançlar ve karmaşık bir toplumsal yapı, Kuzey Chico Uygarlığı’nın değerli özelliklerindendir. Gelişmiş tarım teknikleri, yerleşik hayata geçiş ve toplumsal tertibin oluşumu bu uygarlığın başarılı bir formda ilerlemesini sağlamıştır.

M.Ö. 2600-1900 yılları ortasında Hindistan’ın batısında, günümüzde Pakistan, Hindistan ve Afganistan’ın kimi bölgelerinde yer alan bir antik uygarlıktır. Bu uygarlık, tarihteki en eski kentleşme merkezlerinden birini oluşturmuş ve kendine mahsus bir kültürel miras bırakmıştır. İndus Vadisi Uygarlığı’nın büyük kentleri, karmaşık altyapı sistemleri, dikkat cazibeli mimari yapıları ve ileri seviyede planlanmış kent planlarıyla dikkat çekmektedir. Uygarlık, tarım, ticaret, el sanatları ve toplumsal yapı alanında da değerli bir ilerleme kaydetmiştir. Lakin, İndus Vadisi Uygarlığı hakkında hala birçok gizem bulunmaktadır ve bu antik uygarlığın çöküşüne dair kesin bir açıklama yapılamamıştır.

Türkiye’nin Konya vilayetinde yer alan bir Neolitik Çağ yerleşkesidir. M.Ö. 7100-5700 yılları ortasında faal olan bu yerleşke, tarih öncesi devirde kıymetli bir merkez olarak kabul edilir. Çatalhöyük, dünyanın en eski yerleşik toplumlarından birini temsil eder ve arkeologlar için büyük bir ehemmiyete sahiptir. Yerleşke, kendine mahsus bir planlama ve yapılaşma tertibine sahiptir. Konutlar birbirine bitişik olarak inşa edilmiş ve üzerleri birleşik bir çatı ile örtülmüştür. Bu daire formundaki meskenlerin içerisinde girişler çatıdan yapılmaktadır. Çatalhöyük’teki meskenler, duvarlarında freskler, hayvan figürleri ve kabartmalarla süslenmiştir. Bu antik yerleşke, arkeologlar için bilgi ve anlayış sağlaması açısından büyük kıymete sahiptir. Çatalhöyük’te yapılan hafriyatlar, Neolitik devir hakkında değerli bilgiler sunmuş ve bu periyoda ilişkin toplumsal yapı, kültürel pratikler ve inanç sistemleri üzere mevzuların anlaşılmasına katkı sağlamıştır.