Nazizm olarak da bilinen Nasyonal Sosyalizm, 1933-1945 yılları ortasında Almanya’da yaygın olan siyasi bir ideolojidir. Özünde Nazi Partisi’nin başkanı ve o periyotta Almanya’nın Şansölyesi ve diktatörü olan Adolf Hitler ile temaslıdır. Bu ideolojiyi anlayabilmek için içeriğimizi inceleyelim.
Nasyonal Sosyalizm ya da Nazizm, bir boşlukta ortaya çıkmadı. Kökleri 20. yüzyılın başlarında, en kıymetlisi de I. Dünya Savaşı’nın akabinde yaşanan çeşitli siyasi ve toplumsal şartlara kadar uzanmaktadır.
Birinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinin akabinde Almanya hem ekonomik hem de toplumsal olarak harap olmuştu. Versailles Antlaşması Almanya’ya ağır tazminatlar ve toprak kayıpları yüklemiş, bu da halk ortasında yaygın bir memnuniyetsizliğe ve kızgınlığa yol açmıştır. Savaş sonrası Almanya’da kurulan Weimar Cumhuriyeti siyasi olarak istikrarsızdı ve ülkenin vahim ekonomik durumunu yönetmekte zorlanıyordu.
Bu siyasi ve ekonomik istikrarsızlık ortamında çok ideolojiler yer kazanmaya başladı. Resmi olarak Nasyonal Sosyalist Alman Emekçi Partisi (NSDAP) olarak bilinen Nazi Partisi, bu devirde öne çıkmaya başlayan siyasi kümelerden biriydi.
Nasyonal Sosyalizmin kökleri çeşitli ideolojilere dayandırılabilir, lakin çok milliyetçilik, anti-Marksizm ve bilimsel ırkçılık ögeleri öne çıkmaktadır. Bu ideolojiler büyük ölçüde I. Dünya Savaşı sonrası Almanya’daki sosyo-ekonomik şartlara bir reaksiyondu. Ayrıca, ‘Ari’ ırkı ırksal hiyerarşinin en doruğuna yerleştiren toplumsal Darwinist fikir ve ırksal saflık ve öjenik teorilerinden de büyük ölçüde yararlandı.
Adolf Hitler’in Nasyonal Sosyalizm ideolojisinin şekillenmesinde kıymetli bir rol oynadığını belirtmek kıymetlidir.
Hitler’in tesirli kitabı ‘Kavgam’ (Mücadelem), ateşli bir Yahudi aksiliği, Lebensraum (yaşam alanı) kavramı ve Ari ırk üstünlüğü kavramı da dahil olmak üzere Nazizmin temel kavramlarının birçoklarını özetledi.
Hitler’in karizmatik kişiliği, güçlü hitabet yeteneğiyle birleşince, Alman halkı ortasında var olan hoşnutsuzluk ve ümitsizlikten faydalanmasını sağladı. Nasyonal Sosyalizmi Almanya’nın problemlerine bir tahlil olarak sunan Hitler, Nazi Partisi’ni iktidara taşımayı başardı ve Nazi Almanyası’nın karanlık periyoduna yer hazırladı.
Nasyonal Sosyalizm’in temel unsurlarından biri ırksal saflığa, bilhassa de kelamda “Aryan” ırkının üstünlüğüne duyulan inançtı.
Naziler, Aryanların en saf ve en üstün ırk olduğunu ve öbür ırkları yönetmeye yazgılı olduğu fikrini yaydılar.
Bu ırksal saflık inancına bağlı olarak ağır ve öldürücü bir Yahudi zıtlığı vardı. Hitler ve Naziler, Almanya’nın I. Dünya Savaşı’nı kaybetmesi ve akabinde gelen ekonomik düşünceler da dahil olmak üzere pek çok probleminden Musevileri sorumlu tutuyordu. Bu günah keçisi ilan etme sonunda Holokost olarak bilinen ve altı milyon Yahudi’nin sistematik olarak öldürüldüğü vahim soykırıma yol açtı.
Nasyonal Sosyalizmin bir öteki temel unsuru de Lebensraum, yani hayat alanı kavramıydı.
Hitler, ‘Kavgam’ isimli kitabında, Alman halkının Ari ırkın hayatta kalmasını ve büyümesini sağlamak için daha fazla alana gereksinimi olduğunu savunuyordu. Bu inanç, Nazilerin agresif toprak genişlemesini haklı çıkardı ve sonuçta İkinci Dünya Savaşı’na yol açtı.
Nasyonal Sosyalizm ayrıyeten Führerprinzip ya da liderlik prensibini de desteklemiştir.
Bu unsur, her örgütün mutlak güce sahip tek bir önderi olması gerektiğini belirtiyordu. Önderin kararları sorgulanmayacak ve itaatsizliğe müsamaha gösterilmeyecekti. Hitler’in kendisi, Nazi Almanyası’nın Führer’i (Lider) olarak bu unsurun beden bulmuş haliydi.
Bir öbür kritik inanç da Volksgemeinschaft ya da halk topluluğu kavramıydı.
Naziler ırk, kültür ve mirasla birbirine bağlı, birleşik ve homojen bir ulusal topluluk yaratmayı amaçlıyordu. Bu kavram, Alman halkı ortasında birlik ve hedef hissini geliştirmek için kullanılmış, ırksal yahut toplumsal olarak istenmeyen bireyleri dışlarken toplumsal dayanışmayı teşvik etmiştir.
Nazizm, Marksizm ve komünizme şiddetle karşı çıkmış, bunları Alman ırksal saflığına ve ulusal kimliğine yönelik tehditler olarak görmüştür.
Almanya’daki ekonomik ve siyasi istikrarsızlıktan bu ideolojileri sorumlu tuttular ve dayanak kazanmak için Marksizm aksisi hisleri kullandılar.
Bunlar Nasyonal Sosyalizmin temel unsurlarıdır, lakin ideoloji daha fazla karmaşıklığı kapsamaktadır. Bu inançların insanlık tarihinin en vahim vahşetlerinden kimilerine yol açtığını anlamak, nefret dolu ve çok ideolojilerin yıkıcı potansiyelinin altını çizmek açısından çok kıymetlidir.
Nasyonal Sosyalizmin en yıkıcı tesiri elbet altı milyon Yahudi’nin sistematik bir formda katledildiği Holokost olmuştur.
Bu, insanlık tarihindeki en müthiş soykırım hareketlerinden birini temsil etmektedir. Antisemitizm Nazi ideolojisinin merkezinde yer alıyordu ve Musevilerin büsbütün yok edilmesine yönelik Nazi planı olan ‘Nihai Tahlil ‘ün uygulanmasıyla mümkün olan en makus biçimde tezahür etti.
Nasyonal Sosyalizm İkinci Dünya Savaşı için kıymetli bir katalizör olmuştur.
Lebensraum ya da hayat alanı prensibinden beslenen saldırgan yayılmacı siyasetler, birçok ülkenin işgaline yol açarak savaşı tetikledi. Dünya Savaşı, insanlık tarihinin en ölümcül çatışması olmuş ve varsayımı olarak 70-85 milyon kişinin vefatına, yani o devirdeki dünya nüfusunun yaklaşık %3-4’ünün vefatına neden olmuştur.
Nasyonal Sosyalizm siyasetleri kültürel ve bilimsel alanlarda büyük bir kayba yol açtı.
Yahudi entelektüeller, bilim insanları ve sanatkarlar sürüldü, öldürüldü ya da toplama kamplarına gönderildi. Naziler ayrıyeten Avrupa genelinde kültürel yapıtlara yönelik kapsamlı bir yağma ve yıkım gerçekleştirmiştir.
İkinci Dünya Savaşı’nın sonunda Almanya’nın Doğu ve Batı olarak ikiye bölünmesi, farklı siyasi ideolojilere sahip iki başka ülkenin oluşmasına yol açtı:
Bu bölünme kapitalist Batı Almanya ve komünist Doğu Almanya. Bu bölünme 1989 yılında Berlin Duvarı’nın yıkılmasına kadar kırk yılı aşkın bir müddet devam etmiştir. Bu bölünmenin ve akabinde gelen birleşmenin tesirleri bugün Almanya’da hala hissedilmektedir.
Naziler tarafından işlenen zulümlere karşılık olarak memleketler arası toplum, insan hakları ve insanlığa karşı işlenen cürümlerle ilgili yeni yasalar oluşturdu.
Nürnberg Duruşmaları memleketler arası hukukun oluşturulmasında bir dönüm noktası olmuştur. Ayrıyeten, İkinci Dünya Savaşı sonrasında, gelecekte bu çeşit büyük ölçekli çatışmaların önlenmesi gayesiyle Birleşmiş Milletler kurulmuştur.
Nasyonal Sosyalizmin toplumsal ve siyasi tesirleri bugün hala görülebilmektedir.
Dünyanın çeşitli yerlerinde Nasyonal Sosyalizm’den beslenen Neo-Nazi hareketler ortaya çıkmıştır. Nasyonal Sosyalizmin anıları ve dersleri, bilhassa ırk, milliyetçilik ve otoriterlik hususlarında siyasi söylemi şekillendirmeye devam etmektedir.
Sonuç olarak, Nasyonal Sosyalizmin tesirleri geniş kapsamlıydı ve dünyamız üzerinde uzun müddetli tesirleri oldu ve çok ideolojilerin yıkıcı potansiyelinin keskin bir hatırlatıcısı olarak hafızalara kazındı…