Hızlı teknolojik ilerleme karşısında, hem transhümanizm hem de posthümanizm insanlığın geleceği için eşsiz vizyonlar sunmaktadır. Pekala bu iki anlayışın birbirinden ne üzere farkı vardır? Daima birlikte inceleyelim.
Transhümanizm, insan yeteneklerini geliştirmek ve tecrübelerimizi genişletmek için teknoloji ve bilimsel anlayışın kullanılmasını savunan felsefi ve entelektüel bir harekettir.
Bu geliştirme yalnızca sıhhat ve güç üzere fizikî güzelleştirmelerle hudutlu olmayıp, bilişsel ve duygusal geliştirmeler üzere zihinsel güçlendirmeleri de içermektedir. Transhümanizm kavramı yeni değildir; vücutlarımızı ve zihinlerimizi değiştirmek için teknolojinin kullanılmasına ait birinci spekülasyonlara kadar uzanmaktadır. Lakin ‘transhümanizm’ terimi 20. yüzyılın sonlarında, genetik, robotik, yapay zeka ve nanoteknoloji alanlarında değerli gelişmelerin yaşandığı bir periyotta moda haline gelmiştir.
Transhümanist hareketin değerli isimleri ortasında Nick Bostrom ve Ray Kurzweil ile birlikte bu alanda öncü olarak kabul edilen Max More da yer almaktadır.
More, transhümanizmi çevreleyen felsefi ve etik bahisler hakkında kapsamlı yazılar kaleme almış stratejik bir filozoftur. Bostrom ve Kurzweil ise geleceğin teknolojileri, varoluşsal riskler ve insanın ölümsüzlüğü hakkındaki tartışmalara kıymetli katkılarda bulunmuşlardır.
Transhümanizm, en kıymetlileri fizikî ve zihinsel gelişim ve teknolojik tekillik fikri olmak üzere birkaç temel unsur etrafında dönmektedir.
Fiziksel ve Zihinsel Gelişim
Transhümanistler, fizikî ve zihinsel yeteneklerimizi geliştirmek için teknolojiyi kullanma hakkımıza inanmaktadır. Bu, hastalıkları ortadan kaldırmak ve uzun ömürlülüğü artırmak için genetik mühendisliği yahut hafıza ve zekayı geliştirmek için bilişsel geliştirmeleri içerebilir.
Teknolojik Tekillik
Transhümanizmdeki bir öbür kilit kavram da teknolojik tekilliktir – gelecekte teknolojik büyümenin denetim edilemez ve geri döndürülemez hale gelerek insan medeniyetinde öngörülemez değişikliklere yol açacağı varsayımsal bir nokta. Bu çoklukla insan zekasını aşan üstün zeki yapay zeka yaratma fikriyle ilişkilidir.
Transhümanizmin tesirleri, etikten kültüre kadar toplumun her tarafına dokunarak derin ve geniş kapsamlı olabilir.
Etik tesirler: Transhümanizm çok sayıda etik soruyu gündeme getirmektedir. Örneğin, şayet fizikî ve zihinsel yeteneklerimizi geliştirebiliyorsak, neyin bir geliştirme ya da sınırlama olduğuna kim karar verecek? Ve bu geliştirmelere kimler erişebilmelidir? Herkese mi açık olmalılar, yoksa yalnızca parası olanlara mı? üzere etik sorulara karşılık aramaktadırç
Kültür ve toplum üzerindeki tesiri: Transhümanist mefkureler, edebiyat ve sanattan siyaset ve siyasete kadar kültürün birçok alanını etkilemiştir. Hareket, bu fikirlerin potansiyel sonuçlarını araştıran ‘transhümanist kurgu’ olarak bilinen bir bilim kurgu cinsinin ortaya çıkmasına neden olmuştur.
Posthümanizm de transhümanizm üzere kültürel ve felsefi bir harekettir.
Ancak posthümanizm, teknolojinin insanlığı nasıl geliştirebileceğine odaklanmak yerine, süratli teknolojik değişim çağında insan olmanın ne manaya geldiğini araştırır ve insan sınırlamalarının kesin olarak aşılmasını düşünür.
Posthümanizm; şuur, kimlik ve insan olmanın ne manaya geldiği üzere kavramlar radikal bir biçimde tekrar tanımlanmaktadır.
Posthümanistler, teknolojinin insan ile insan olmayan ortasındaki çizgileri bulanıklaştırdığı, vücutlarımızın ve zihinlerimizin teknolojiyle o kadar bütünleştiği ve yeni bir varlık tipine evrildiğimiz bir gelecek hayal etmektedir.
Benzerliklerine karşın transhümanizm ve posthümanizm, insanlığın teknolojiyle olan bağlantısına yaklaşımları bakımından birbirinden farklıdır. Bu farklılık;
Transhümanizm, teknolojik gelişmeleri, temel insanlığımızı korurken insan potansiyelini geliştiren ve yükselten araçlar olarak görür. Öte yandan posthümanizm, sabit bir insan tabiatı kavramına meydan okumaktadır. Biyolojik sınırlamalarımızı aştığımız, hatta muhtemelen makinelerle birleşerek yeni bir varlık tipi ‘posthuman’ yarattığımız bir gelecek hayal eder.
Bu farklılığın en büyük sebebi her iki görüşün ideolojilerinden kaynaklanmaktadır.
Transhümanizm, insan hayatına kıymet veren ve onun güzelleştirilmesi için uğraş gösteren hümanizmden kaynaklanmaktadır. Posthümanizm ise hümanizmin bir tenkididir ve ‘insan’ kavramının daima değiştiğini ve sabit, kozmik bir manası olmadığını savunur.
Hızlı teknolojik ilerleme karşısında, hem transhümanizm hem de posthümanizm insanlığın geleceği için eşsiz vizyonlar sunmaktadır.
Bizi bu teknolojilerin etik sonuçları ve insan olmanın ne manaya geldiğine dair anlayışımızı nasıl değiştirebilecekleri konusunda eleştirel düşünmeye teşvik etmektedirler. Bu iki perspektif ortasındaki tartışma devam etmektedir ve teknoloji gelişmeye devam ettikçe, yazgımızı şekillendirmedeki rolüne ait anlayışımız da gelişecektir.
