İsminin manası ‘Barış içinde gelen’ olan Imhotep, Antik Mısır’ın en kıymetli simalarından biri. Mimar, muharrir, tabip, mucit, mühendis, heykeltıraş, astronom ve firavun Zoser’in veziri olarak tüm yeteneklerini sergileyen Imhotep, çağının en büyük dehalarından biri olarak kabul ediliyor. Kendisinin hiç bilmediğimiz bir yanı ise Imhotep’in bir nevi tıbbın öncüsü olması! Anlattık… 👇
Kaynak: https://www.historydefined.net/imhotep/
“Modern tıbbın öncüsü” unvanı ekseriyetle Hipokrat’a atfedilse de, ondan yaklaşık iki bin yıl evvel gelen ve bu unvanı daha çok hak eden bir isim var.
On parmağında on beceri olan Imhotep, birinci taş piramidin dizaynından firavunun sağ kolu olmaya kadar sayısız muvaffakiyete sahipti. Hatta böylesine çok istikametli olması, vaktinde tarihçileri varlığı konusunda kuşkuya düşürdü!
Imhotep tarihte her vakit mimar tarafı ile ön plana çıktı: Firavun Zoser’e ilişkin olan piramidi tasarlayan Imhotep böylelikle Antik Mısır’ın birinci piramidini inşa etmiş oldu.
Mimar olarak yeteneğini kanıtlayan Imhotep, Mısır halkı tarafından tabip tarafıyla daha çok seviliyordu. O denli ki; şifa ve tıp rabbi olarak tanrılaştırıldı!
Sadece doktor olmasıyla da hudutlu değil: Imhotep, çağdaş tıbba taraf veren bir isimdi.
Öyle ki tarihçiler eski Mısır’da tıbbi prosedürleri izleyen vefat oranı, muhtemelen MS 20. yüzyılın ortalarına kadar Hristiyanlık periyodundaki rastgele bir Avrupa hastanesinden daha düşük olduğunu kestirim ediyor.
Dünyanın en eski cerrahi dokümanı olan Edwin Smith Papirüsü, Imhotep’e ilişkin kıymetli bilimsel buluşları da kapsıyordu.
Papirüste 48’i aşkın farklı yara ve hastalığın nasıl teşhis ve tedavi edileceğine dair metotlar yer alıyordu.
Çoğu yaralanma, inşaat yahut savaş esnasında meydana gelmesi olası olanlardı.
Ancak o vakitlerde hala bu tıp hastalıkları tedavi etmek için “büyü” kullanılıyordu.
Imhotep’in kendisinin dahi kimi durumlarda büyü kullandığı bilinse de, papirüsteki notlar şaşırtan derecede çağdaştı. Hatta apandisit, gut ve artrit üzere hastalıkları tedavi ettiği söyleniyordu.
Imhotep’in notlarından omurga bel kemiğinin motor fonksiyonlarında kıymetli rol oynadığını ta o vakitten keşfettiğini görüyoruz.
Hastaları ise farklı halde kategorize ederek not alıyordu:
-
Bununla uğraşmak istiyorum
-
Tedavi edebilirim
-
Tedavi edilemez
Ayrıca bu dökümanda 100’ü aşkın tıbbi terim yer alıyordu: ‘Beyinden’ birinci sefer bu papirüste bahsediliyor.
MÖ 525 ila 664 yılları ortasında Imhoteop’e atfedilen birinci tapınak inşa edilmişti. Bu muhtemelen Yunan göçmenlerin, Imhotep ile kendi tıp rableri olarak benimsedikleri Askleipon ortasında paralellik görmelerinden ötürüydü.
O vakitten beri Mısır’da yaşayan Yunanlar, Imhotep ve Asklepion’u özdeşleştirdi: Onun tapınaklarında ibadet ettiler.
Geçen yüzyıllar boyunca Imhotep’in ünü Mısır’ı aşarak yayılmaya devam etti.
Sadece Ptah (Antik Mısır’da kainatı ve öteki her şeyi yarattığına inanılan tanrı) ile özdeşleştirilmekle kalmadı; Bilgeliğin rabbi Thoth, doğum ve rahmet rabbi Hathor ile de bir tutuldu.
Mısır’dan gelen hacılar tapınaklarında ona ibadet ediyor ve dualar ediyordu. Imhotep’in ünü büyüdükçe Mısır’da dini inancın merkezine de oturdu.
Peki Imhotep’in bu biçimde tanrısallaştırılması, onu ‘modern tıbbın öncüsü’ olarak görmemiz için kâfi mi?
Bazı tarihçiler, tıp ilahı olarak ilan edilmesine karşın tabip olarak tesirinin küçük olduğunu söylüyorlar. Ayrıyeten papirüs Imhotep’le bağdaştırılsa da, onun ölmesinden yıllar sonra yazıldı.
Tarihi kayıtların eksikliği yüzünden büyük ihtimalle Hipokrat ‘modern tıbbın öncüsü’ kabul ediliyor.
Imhotep’e dair kaynaklar tek bir metin ile sınırlıyken, tarihçiler Hipokrat ile ilişkilendirilen altmış tıbbi metin buldu.
Ayrıca bu metinler, papirüste yer alandan daha fazla yaralanma ve hastalığı bahis ediniyor.
Yine de Hipokrat’ın ismi altında yazılan birden fazla metin, onun tarafından yazılmadı.
İster Imhotep, ister Hipokrat ‘modern tıbbın öncüsü’ olsun, iki ismin de tıp için kendi başlarına sağladığı katkılar ve yaptıkları göz arkası edilemez.