Renkler, tarih boyunca hem sanatın hem de insanlığın değerli bir kesimi olmuştur. Tablolarda ve etrafımızda gördüğümüz bu renkler, hislerimizi ve algılarımızı şekillendirerek dünyamızı anlamamızı ve daha güzel tabir etmemizi sağlayan temel araçlardır. Gelin bugün renklerin tarihini birlikte inceleyelim.
Kaynak: https://www.artsy.net/article/the-art…
İlk boya pigmentleri 40 bin yıl evvel toprak, hayvan yağı, yanmış odun kömürü ve tebeşir kombinasyonu ile icad edildi.
İlk paletler kırmızı, sarı, kahverengi, siyah ve beyaz olmak üzere beş temel renkten oluşuyordu ve vakitle teknoloji ve insanlığın gelişmesi ile bu renkler artmaya devam etti. Bugünse sayılamayacak kadar farklı ton ve renk bulunuyor.
1. Yüzyıllar evvel mağara fotoğraflarında kullanılan kırmızı pigmentler hala kullanılan en eski renklerden biridir.
Bu kırmızı pigmentler mineral açısından güçlü kırmızı topraklardan elde ediliyordu. Yüzyıllar sonra, 16. ve 17. yüzyılların en tanınan kırmızı pigmentleri Meksika’daki dikenli armut kaktüslerinde bulunan bir böcek olan koşinil’den elde ediliyordu.
Victoria Finlay’ın Sanatın Parlak Renk Tarihi kitabında anlattığı üzere, bu beyaz böcekler o kadar güçlü bir kırmızı boya üretti ki sanatkarlar eline geçirmek için savaşıyordu.
Böylece bu kırmızı pigment ‘Yeni Dünya’ (Amerika) dan ithalat edilen en büyük 3. unsur oldu (altın ve gümüşten sonra). Ayrıyeten kırmızı pigment için toksik olmayan bir kaynak olan koşinil böceği, bugün hala rujlarda ve allıklarda kullanılıyor.
2. Orta Çağ’dan beri Meryem Ana tabloları mavi ile tasvir edilmiştir.
Meryem Ana’nın tablolarında hayli ağır mavi tonları kullanılırdı. Başlangıçta bunun sembolik bir sebebi olduğu düşünülse de asıl sebep mavi pigmentlerin epeyce değerli olmasıydı.
Mavi boya lapus luzili isimli bir madenden elde edilirdi.
Yüzyıllarca boyunca mavi rengini elde etmek için kullanılan bu bedelli maden yalnızca Afganistan’daki muhakkak bir dağlık bölgede bulunurdu. Bu yüzden mavi boyanın fiyatı epeyce değerliydi.
3. Sarı tanınan bir seçenek değildi.
Tarih boyunca sarıyı kullanan çok az sanatçı var. Joseph Mallord William Turner ve Vincent van Goghi ise bunun en büyük istisnalarıdır. Turner, rengi o kadar sevdi ki periyodun eleştirmenleri İngiliz ressamı alaycı bir halde ‘sarılıkla boğuştuğunu’ söyleyerek eleştirdi ve sanatkarın bir görme bozukluğuna sahip olabileceğini sav ettiler.
Daha da ilginci bu boya, mango ile beslenen ineklerin idrarından elde ediliyordu.
Daha sonrasında bunun hayvanlara bir eziyet olduğuna karar verilip bu usul yasaklandı.
4. Yeşil rengi, tabiat ve sıhhati çağrıştırsa da tarih boyunca kullanılan en zehirli pigmentlerdendi.
1775’te İsveçli kimyager Carl Wilhelm Scheele, zehirli bir kimyasal olan arseniği kullanarak parlak yeşil bir pigment olan Scheele Yeşili’ni icad etti. Bu pigment, 19. yüzyılda Monet, Cézanne ve Renoir üzere sanatkarların canlı ve zümrüt rengi görünümler oluşturmalarını sağladı. Lakin hala son derece toksik olan pigment sonunda 1960’larda yasaklandı.
5. Mor, tarih boyunca nadirliği ve sıkıntı üretimi nedeniyle zenginlik ve asaletle ilişkilendirilmiştir.
Mor rengini epeyce sık kullanan Claude Monet bir defasında, ‘Atmosferin gerçek rengini sonunda keşfettim,’ Mor! Taze hava mor renginde!’ demiştir. Bu pigmenti elde etmek çok güç olduğu için yalnızca asil soylardan çok güçlü aileler kullanabilmişti.
Ayrıca John Goffe Rand isimli bir Amerikalı portre ressamı, 1841 yılında domuz mesanesinde boya taşımaktan sıkılmıştı ve kalaydan yapılan boya tüplerini icad etti.
Böylece sanatkarlar artık mor rengini elde etmek için mavi ve kırmızıyı başka ayrı taşımak zorunda değildi ve mor renginin popülerliği hayli yükseldi.
6. Eski sanatkarların fotoğraflarında bulunan en koyu pigmentler “kemik siyahı” ismi verilen bir renkti.
Bu pigmentleri elde etmek için havasız bir kapsülde hayvan kemiklerinin yakılması gerekirdi. İzlenimciler siyah boyadan kaçınırken 50’li ve 60’lı yıllarda Amerikalı sanatkarlar siyaha döndüler.
Frank Stella, Richard Serra ve İsim Reinhardt üzere sanatkarlar siyahın tartıda olduğu birçok tablo yarattılar.
1967 yılında Reinhardt’a neden bu kadar çok siyah rengini kullandığı sorulunca, Japon sanatçı Katsushika Hokusai’den alıntı yaparak, “Eski olan bir siyah ve taze olan bir siyah var. Parlak siyah ve donuk siyah, güneş ışığında siyah ve gölgede siyah.” demiştir.
7. Yıllar boyunca yasaklanan tüm pigmentler ve renkler ortasında, sanatkarlar tarafından muhtemelen en çok özlenen renk ise kurşun beyazıdır.
Kurşun beyazı, beyazın öbür hiç bir tonunun yapamadığı kadar fazla ışık yansıtırdı. Lakin bu pigmentin üretimi hiç de pratik değildi. 17. yüzyılda Hollanda’da bu pigmenti üretmek için kullanılan prosedür, kurşun ve sirke üzerine inek ve at gübresi katmanları eklemeyi içeriyordu ve bu pigment epeyce zehirliydi. 1978’de Amerika Birleşik Devletleri, kurşun beyazının üretimini yasakladı.
Siz ne düşünüyorsunuz?
Tablolarda daha çok görmeyi umduğunuz bir renk var mı?