Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın yeni lideri Hafize Gaye Erkan, hala bilinmezliğini korurken, ismine dair tahliller, anne olması, geçmişte çalıştığı kurumlarda olanlarla gündeme geldi. Yaşı konusunda hala fikir birliğine varamayanlar TCMB’nin sitesine bakma zahmetine katlanmazken, akademik mesleği için de LinkedIn’e bakmaya gerek duyulmadan efsaneler yazılıyor. Tüm bunlara bakınca detaylarda Hafize Gaye Erkan’a dair bilinmezlikleri anlatalım istedik. Buyurun, Merkez Bankası tarihinde en genç ve birinci bayan lider kim?
Hafize Gaye Erkan, uzun müddettir trendlerden düşmüyor. Merkez Bankası’nın başına gelen en genç ve birinci bayan lider hakkında söylenenlerin de arkası gerisi kesilmiyor.
Bir kesim ‘muhteşem Türk kızı’ portesini çizerken, bir kesim evvelce çalıştığı bankalarda gerçekleşenler üzerinden aksi istikamette bir lisan kullanıyor. Bir bakıyoruz ismi tahlil ediliyor, bir bakıyoruz annelik vurgusuyla 2023 yılında bayanın iş hayatı içindeki yeri tekrar göz arkası ediliyor.
O halde Türk Lirası’nın kalkanı, enflasyonun zıddı, para siyasetinin yılmaz savunucusu olmak üzere misyon alan Hafize Gaye Erkan kimdir?
Hafize Gaye Erkan, TCMB’deki profilinde 1979 doğumlu görünüyor.
www.tcmb.gov.tr
Liseyi İstanbul Erkek Lisesi’nde, üniversiteyi Boğaziçi Üniversitesi Sanayi Mühendisliği kısmında okuyor. Harvard Business School ve Stanford Üniversitesi’nde eğitim programlarına katılıyor.
Princeton Üniversitesi’nde de doktora derecesi alıyor. Fakat o denli söylendiği üzere 1 yılda değil. LinkedIn’de 4 yılda olduğu görülüyor.
2005 yılında Goldman Sachs’ta çalışmaya başlıyor. 9 yıl bilanço idaresi, gerilim testi ve sermaye planlaması, risk idaresi, birleşme ve satın alma mevzularında hizmet veriyor. 2014 yılında mesleğinin tartışmalı kısmı olan First Republic Bank’a geçiyor. Erkan, burada da 8 yıl eş icra heyeti lideri (Co-CEO), lider, idare konseyi üyesi, yatırım yöneticisi, mevduat yöneticisi ve risk eş yöneticisi olarak vazife yapıyor. İstifa ediyor. Banka istifadan aylar sonra batıyor.
Erkan, Tiffany & Co’da 2 yıl idare konseyi üyeliği, 2022’de de Marsh McLennan idare şurasına katılıyor.
Bankacılık, yatırım, risk idaresi, teknoloji ve dijital inovasyon bahislerinde uzmanlığı bulunuyor. Tüm bu bilgilerin içinden çıkamayanlar da oluyor.
2001 yılına Türkiye’nin en büyük ekonomik krizlerinden birinin yaşandığı periyoda ilişkin bir gazete kupürü arşivlerden yayılıyor lakin çok karşılık bulmuyor. Yeniden de dikkat çekiyor.
Sürmanşet haberi yapılan genç bayan Merkez Bankası’nın başına geçiyor. Bu haberi yapan Sultan Uçar bu devrin muhalif medyasında çalışırken, köşesinde de bu haberi hatırlatıyor.
‘Türk, Övün, Çalı, GüvenME’ haberini hatırlatan yazının başlığı, ‘Gözyaşı Bavulları’ olurken, ’22 yıl evvel 21 yaşında bir genç kız’ bavuluna diplomalarını, onur dokümanlarını, hayal kırıklıklarını ve gözyaşlarını yüklediğini belirtiyor. Romantize edilen göçün tarihi 3 Temmuz 2001 oluyor. O devir, ‘Bülent Ecevit başbakan, Ahmet Necdet Sezer cumhurbaşkanı’yken genç gazeteciye gelen telefonda ‘Öfkeli bir beyefendi, ‘Size güveniyoruz size” başlıyor. ‘Mühendis Erol Erkan. Türkiye’de neredeyse tanımadığı insan yoktu’ Boğaziçi’nden onur derecesiyle mezun olan kızının staj için dahi torpil bulamadığını, ‘Bağdat Caddesi’ndeki evlerinde’ anlatıyor.
Yazısının akabinde holdinglerin sıraya girdiğini söyleyen Uçar, “İstanbul Erkek Lisesi’ni dereceyle bitirip, üniversite imtihanında Türkiye 26’ncısı ve İstanbul 5’incisi olan Gaye’nin reklama ihtiyacı” olmadığını da ekliyor.
Boğaziçi’nde Erkan’ın bitirme tezinin ‘NATO Helikopter Projesi’ olduğunu da öğreniyoruz. O periyot kamuda olan TÜPRAŞ Rafinerisi için de ‘bir bilgisayar ağ projesi’ tasarlamış. Princeton Üniverstiesi’nden aldığı bursun günümüzde pahası 713 bin TL olurken, Erkan’ın ‘Türkiye’de hayal kırıklığına uğradım. Devlet bizi yetiştirip, sahip çıkmadı. Parasız staj müracaatımı şirketler reddetti. Ne bir Türk şirketi, ne bir yatırım kuruluşu sahip çıktı. İngiltere’deki yarış için 300 dolarlık uçak bileti parası bulamadım. Günlerce konutta bavulum hazır, ağlayarak bekledim. Türkiye’de doktora yapmak istiyorum lakin daima birilerinin yakınlarına öncelik sağlanıyor. Ülkeme hizmet etmek ve insan kayırmacılığına son vermek için bir gün kesinlikle geri döneceğim’ kelamları de 2023 yılında hala empati kurulabilir seviyede görülüyor.
Günümüze geldiğimizde yurt dışı medyadan Türkiye’nin yeni Merkez Bankası Lideri için bir tahlil yayımlanıyor. New York Times’tan Peter Coy’un tahlilinde Hafize Gaye Erkan için, “Bütün umut kaybolduğunda işleri bir bayana devret” denilmesi dikkatleri çekiyor.
ABD merkezli NYT’de TCMB’nin yeni lideri Hafize Gaye Erkan’la ilgili bir köşe yazısının başlığı, ‘Türkiye iktisadını kurtarmakla misyonlu kadın’ olurken, ‘cam uçurum’ benzetmesi de ilgi cazip oluyor. Tahlile yer veren Independent Türkçe, ‘Bütün umut kaybolduğunda, işleri bir bayana devret (ve hatası da). Cam uçurum kavramı üzerine yapılan çalışmalar şirketlerin, işler makûs gittiğinde üst seviye yöneticilik ve yöneticilik durumlarına bayanları getirdiğini gösteriyor. Batan Twitter’ın yeni yöneticisi Linda Yaccarino bu tanıma uyuyordu. Artık de eski Wall Street bankacısı Hafize Gaye Erkan, Türkiye’nin yeni merkez bankası lideri oldu. Bu vazife cam uçurumların da uçurumu demek’ tabirlerini alıntılıyor.
‘Cam uçurum’ ile ilgili ayrıntılı bir tahlil de Aposto’da geçiyor.
Coy’un tahlilinde, Türkiye’deki ekonomik durumla ilgili de Türkiye’nin 1 trilyon dolara yaklaşan GSYH’si ve dünyanın en büyük 19. iktisadı olmasından, “yaşanan kur krizini çözmek IMF için kolay olmaz” denilerek bahsediliyor.
‘Türkiye’nin para almak için IMF’nin şartlarını kabul edip etmeyeceği de belirsiz’ denilirken, bir ‘rota düzeltmesi’ yani Şimşek’in tabiriyle rasyonel siyasetlere dönülmemesi halinde döviz rezervlerindeki düzeyle yaz aylarını çıkaramayacağı belirtiliyor. Bunu düzeltmenin de iki şahsa düştüğü söyleniyor:
Hafize Gaye Erkan ve Mehmet Şimşek. İkisi de Türkiye dışında saygınlar ve ne yapılması gerektiğini biliyorlar. Buradaki soru Erdoğan’ın müdahale edip etmeyeceği.
Derin isim tahlilleri karşısında daha “rasyonel” tahliller de görülüyor.
Prof. Dr. Ahmet Kasım Han, Ekonomim’de köşesinde, Erkan’ın misyonuna başlamadan hakkında kampanyaların başladığı, ”Gaye’, ‘Hafize’ isimleriyle ‘Amerika’dan gelen hanım’ algısından ziyade ‘bizden biri’ mesajı verilmeye çalışıldı diyor. Muhafazakâr kesim için, “kadın” ve “Amerika”dan olması, muhalefet için de “IMF” ve “Kemal Derviş” benzetmelerine set çekilmiş oluyor.
Selvi’nin ‘babaannesi’ üzerinden gelenekçi yaklaşımına Han, ‘Hafize’ isminin ‘koruyan, saklayan’ manalarını ve ‘Muhafız’ ile tıpkı kökten geldiğini, yeniden Selvi’nin “modern” nitelendirdiği ‘Gaye’ isminin de Arapça’da “maksat, emel, hedef” manaları taşıdığını hatırlatıyor ve ekliyor:
Hafize Gaye Hanıma, “Maksadın Muhafızı” diyebiliriz. Amaç, bu kere “rasyonaliteye dönmek.”
Kişisel tahlillere ve geçmişe bir öbür bakış açısı da ekleniyor. Zira zıt görüşlü öbür bir gazeteciye nazaran de dini gelenekleri güçlü, tarikatlara bağlı ve Turgut Özal ile akrabalığı bulunuyor.
Bir ölçü karışık anlatılan kıssalara nazaran, isminin ‘Hafize’ olmasının nedeni 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın annesi ‘Hafize Hanım’dan kaynaklı ve yeniden Özal ailesi üzere Nakşibendi geleneğinden geldiği de belirtiliyor. Tahminen de cemaatin kıymetli kollarından biri olan Erenköy kolunu ima ederek, Bağdat Caddesi’nden yetiştiği de vurgulanıyor.
Dr. Hafize Gaye Erkan, başarılı eğitim hayatının akabinde, ABD’de de ayrıntılarını kendisinin anlattığı kadarıyla bileceğimiz, üst seviye finans geçmişi olan artık Türkiye’de bulunan kıymetli bir bürokrat.
Hikayeleri ve teorileri sevenler için üretimin bol olduğunu görsek de son yıllarda yaşanan kur ve fiyat istikrarı konusunda atılımlarının yakından takip edileceği anlaşılıyor. Yarın da birinci imtihanına çıkıyor.
