Magnesia Antik Kenti, Aydın’ın Germencik ilçesinde yer alan, matematiğin, geometrinin, fiziğin, mimarlığın, insan marifetinin tepeye çıktığı bir antik kent. Onu bu özelliklerinin yanında öne çıkaran bir özelliği daha var. Devrinde ‘Yarışlar Kenti’ olarak isimlendirilmesini sağlayan Magnesia Stadyumu.
Döneminin Maracana’sı diyebileceğimiz bu stadyumu gelin birlikte inceleyelim.
1. Magnesia’daki birinci hafriyatlar 1891-1893 yılları ortasında Carl Humann liderliğindeki bir Alman arkeoloji grubu tarafından yapıldı.
21 ay süren çalışmalarda tiyatro, Artemis tapınağı, agora, Zeus tapınağı ve prytaneion (hükümet yetkililerinin buluştuğu yer) kısmen ortaya çıkarıldı. 1984 yılında Ankara Üniversitesi’nden Orhan Bingöl tarafından kazılara tekrar başlanıldı. Bingöl ve takımları, uzun yıllar süren çalışmalarda kentin antik stadını yavaş yavaş ortaya çıkardı.
Stadyumun eski ve yeni hali 👇
2. 30.000 kişilik stadyum, Anadolu’nun en heybetli ve uygun korunmuş antik stadyumlarından biri.
Antik Çağ’da, Magnesia’nın ‘Yarışlar Kenti’ olarak bilinmesinde rol oynayan stadyum, çok sayıda spor aktifliği nedeniyle ziyaretçileri kendisine çekiyordu. MS 1. yüzyılda inşa edilen stadyumun MS 3. yüzyıla kadar kullanıldığı düşünülmekte. Koşu müsabakaları, at ve otomobil yarışları, dövüş sporları ve gladyatör oyunları üzere birçok oyunun düzenlendiği düşünülen Magnesia Stadı’nın pist uzunluğu 189 metre.
3. İçinde kabartmaların yer aldığı dünyadaki tek antik stadyum.
Mermerden inşa edilen stadyumunda 150’den fazla kabartma bulunuyor. Stadyumun arena ve podyum duvarlarında boks, binicilik, atıcılık üzere sporların kabartmalarına denk gelmeniz mümkün. Bu kabartmalar genel olarak yarışmacıları, müsabakada verilen mükafatları ve müsabaka cinslerini tasvir etmekte. Antik çağların dopingi kabul edilen ‘adamotu’ ise göreceğiniz bir öteki kabartma.
4. Loca ve protokol tribünü ayrıntısı
Magnesia Stadyumu, loca ve protokol uygulamasının antik çağlara kadar uzandığını gün yüzüne çıkardı. Stadyumda bulunan yazıtların birçok meslek kümelerinin burada özel yerleri olduğunu göstermekte. Stadyumda “Proedrie” ismi verilen kısım protokole ayrılırken, buradaki koltukların sırtlıklarında ve oturma kısımlarında çok sayıda yazı yer alıyor.
Ayrıca stadyumda unvan ve mesleklere nazaran de gruplama yapıldığı ortaya çıktı. İmparatorun, kent yöneticilerinin, başrahibin nereye oturacağı yazılarla belirlenmiş. Fırıncılar, tuzlu balık üreticileri, kuşçular, bahçıvanlar ise koltuklarda isimleri yazılı meslek kümeleri ortasında.
5. Ruhsal rahatsızlıkları olan bireylere özel kısım.
Stadyumda ruhsal rahatsızlıkları olan bireylere de başka bir kısım tahsis edilmiş. Magnesia halkı, rahatsızlıkları bulunan bireyleri toplumsal hayattan dışlamamış, tersine özel bir kısımda maçları izlemelerine müsaade verdiği görülmekte.
6. Efeslilere özel tribün
Stadyumda bir öteki ilgi cazibeli özellik ise Efes Antik Kenti’nden yapılan oyunları izlemeye gelenlere ayrılmış tribün. Hafriyatlar sonucu 2500 kişilik tribünde ‘bu koltuklar Efes’ten gelenlere ayrıldı’ yazısı ortaya çıkarıldı.
Smyrna ve Myus üzere öbür antik kentlerden gelenlere ayrılan yerler de yeniden oturma kısımlarına yazılan yazılar sayesinde anlaşılıyor.
7. Kazılara başkanlık yapan Prof. Dr. Orhan Bingöl, stadyumla ilgili şöyle bir teklifte bulunmuştu 👇
‘Neden bu stadyumların hafriyat ve onarımlarını büyük kulüplerimiz üstlenmesin? Niçin, Fenerbahçe’nin, Galatasaray’ın, Beşiktaş’ın ya da öbür kent kulüplerinin bir antik stadyumu olmasın? Niçin Efes Pilsen, Eczacı ya da öbür gruplarımız, Avrupa Kupası maçlarını sponsorluklarını yaptıkları antik stadyumlarda oynamasınlar?
Niye, atletizm karşılaşmaları, hatta aday olduğumuz 2020 Olimpiyatlarındaki kimi müsabakalar antik stadyumlarda yapılmasın ki?
Büyük kentlerdeki ulaşım meselesini düşünürseniz, örneğin Magnesia’ya ulaşmak (Bodrum otoyol çıkışından yalnızca 1.5 km. Adnan Menderes havaalanı 80 km.) Olimpiyat stadına ulaşmaktan çok daha kolay.
Kendi hesabıma konuşayım, yılda 150-200 bin TL meblağında yalnızca stadyumda kullanılacak beş yıllık bir takviyeyle Türkiye ve dünya, Magnesia’da 30.000 kişilik şahane bir stadyum kazanacaktır. Ben kısımlardan birini ‘yeni açık’ ve ‘çarşı’ olarak isimlendirdim bile!’
Stadyumun son hali 👇
Kaynaklar:
https://www.dailysabah.com/arts/magnesia-city-of-races-home-to-best-preserved-stadium-in-anatolia/news
https://www.posta.com.tr/yasam/antik-dunyanin-coskulu-mek-ni-magnesia-stadyumu-87988
