Muhtemelen Daha Önce Duymadığınız Akıllara Durgunluk Verecek 25 Uzay Keşfi

Bu listeye bir uzay-zaman dalgalanmasıyla başlayalım mı?

Arka plandan biraz bahsetmek gerekirse, bir yıldız enerjisini tükettiğinde kendisi içine çöker. Bu, ya bir kara delik ya da bir nötron yıldızı oluşturur.

2017 yılında, bilim insanları iki nötron yıldızının birbirine çarptığını kaydetti. Büyük bir patlama oldu mu? Muhtemelen hayır, çünkü uzayda ses dalgalarının olmamasından dolayı, ancak yer çekimi dalgaları vardı. İki yıldızın güçlü çarpışması, uzay-zamanda dalgalanmalara neden olan yer çekimi dalgalarını oluşturdu.

Muhtemelen ‘karanlık madde’ terimini duymuşsunuzdur. Eğer ne olduğundan emin değilseniz, endişelenmeyin çünkü bilim insanları da emin değil.

Ancak keşfettikleri şey, yıldızların dağılımının ve galaksilerin hareketinin ‘normal’ maddeden oluşan bir uzayda ‘olması gerektiği’ şekilde davranmadığı. (alternatif yer çekimi teorileriyle düşünülse bile).

Bu, karanlık maddenin var olduğunun ek bir kanıtıdır, ancak ne olduğu bilinmiyor.

Evet, bu yeni bir gezegen veya galaksi değil, ancak SpaceX’in yenilikçi uzay araçları, uzayı keşfetme şeklimizi değiştiriyor. Falcon 9 ile SpaceX, oyunu tamamen değiştirdi. Peki bu neden büyük bir olay? Çoklu görev yapabilen ve çoklu kullanımlı bir uzay aracı olduğu için. Bu, iletişim gibi alanları şimdiden değiştiriyor (Starlink üzerinden uydu iletişimi).

Düşünsenize bu sayede yapılamamış kaç farklı araştırma artık yapılabilir oldu… Üstelik astronot olmayan insanları da uzaya gönderebilme özelliği de var. Belki sonunda Mars’a gidebiliriz.

Kara deliklerin varlığı hakkında ilk görüntüye ne zaman sahip olduk? İlkokuldan beri adını biliyor olabilirsiniz, ancak bilim insanları 2019 yılına kadar net bir görüntü elde edemedi. 

Görüntüsü çekilen kara delik, 55 milyon ışık yılı uzaktaki M87 galaksisinin kalbinde bulunuyor. Bundan önce bilim insanları, kara delikleri sadece ‘görülemeyen’ bir şey olarak düşünüyordu.

Kara delikler zaten oldukça etkileyici, peki Samanyolu’nun çekirdeğinde Sagittarius’un üzerinde genişleyen iki gama ışını kabarcığı? 

Bu keşif 2010 yılında yapıldı, ancak henüz nereden oluştuklarını tam olarak bilmiyoruz. Kabarcıklar, galaksinin merkezinde birleşerek geniş bir kum saati şekli oluşturuyor.

Başka yaşanabilir bir gezegen arayışı uzun zamandır devam ediyor. Gezegenimiz burada yaşamı desteklemek için benzersiz bir şekilde uygun, ve henüz uygun bir eşleşme bulunmadı. En yakın seçenekler ise 2017’de keşfedilen Ross 128b adlı dış gezegen ve yakın zamanda 2022’de keşfedilen Süper Dünya benzeri gezegen olan Speculoos-2c ya da LP 890-9c.

Speculoos-2c, Ross128b’den bize daha uzakta olsa da, Dünya’dan yüzde 40 daha büyük ve Güneş’ine daha yakın bir şekilde yörüngeye oturuyor, Güneşi altı kat daha küçük ve yarı sıcaklıkta.

Evet, bu sadece bir kuram, ama Dünya bir zamanlar bir çörekti. Boston kremalı veya çikolata serpme değil, bir Synestia.

Synestia, kısa süreli, donut şeklinde, sıcak bir kütle olarak kabul edilmektedir. Bu kütleler, iki gezegen büyüklüğündeki cisimlerin çarpışmasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Teoriye göre, Dünya yaklaşık 4,5 milyar yıl önce bir Synestia’ydı.

Cygnus galaksisindeki manyetik alanlar, uzaydan gelen maddeler için bir tür ağ görevi görmektedir. Bu manyetik alanın ilginç olmasının sebebi, galaksinin merkezindeki açgözlü süper kütleli kara deliği ‘beslemek’ ve güçlendirmek için mükemmel bir yol yaratmasıdır.

Kara delikler ve manyetik alanlar konusunda konuşurken… tipik olarak kara delikler, bir şeye çok yaklaşırsa onu içine çeker, ancak Samanyolu galaksisinin merkezindeki merkezi kara deliğin etrafında manyetik alanlar bulunur ve bunlar, maddenin deliğin içine değil, etrafına yönlendirilmesini sağlar.

Tamam, bu herhangi bir barda olan bir şey değil, ancak Kuyruklu Yıldız Lovejoy, içerisinde alkol olan bir iz bırakmıştır. 

Paris Gözlemevi’ndeki bir bilim insanları ekibi, alkolden oluşan 21 organik molekül dahil olmak üzere bir dizi maddeye dair kanıtlar buldu. Bulunan moleküller, kuyruklu yıldızların bir zamanlar yaşam yaratıcı bileşenler içerebileceği teorisini desteklemektedir.

Orion bulutsusunda, kendisine biraz daha fazla yer (kelimenin tam anlamıyla) veren yeni doğmuş bir yıldız vardır. Bu yeni doğmuş yıldızın yıldız rüzgârı, daha fazla tohum materyalinin  yeni yıldızlara dönüşmesini engellemek için kendi etrafında esiyor.

Bu, yıldızların nasıl oluştuğu konusunda yeni bir bakış açısı ortaya koymuştur. Yeni yıldızların, Süpernovaya denilen patlayan yıldızlardan oluştuğu düşünülüyordu. Ancak şimdi, bebek yıldızların bu tohum malzemesini uçurmak için bu rüzgârı ürettikleri düşünülmektedir.

Tamam, Falcon 9 harika bir uzay aracı. Ancak, SpaceX ve tüm yeniliklerinden önce Voyager 1 ve Voyager 2 vardı. 1977’de fırlatılan Voyager 1, 2012 yılında yıldızlararası uzaya ulaşan ilk uzay aracı oldu. (Yıldızlararası uzay, bir galaksideki yıldız sistemleri arasındaki boşluktur.) Ve Voyager, evrendeki keşfedilmemiş bir bölgeden hala bilgi gönderiyor.

2015 yılında, uzak uzayda bir Süpernova olduğu düşünülen bir bozulma oldu. Samanyolu’nun tüm üretiminden 20 kat daha parlak bir ışık üretti.

Bununla birlikte, 2016’da bir araştırma ekibi, dönen bir süper kütleli kara deliğin içine çekilen ölmekte olan bir yıldız olduğunu açıklayan bir makale yayımladı. Bu dönen kara delikler, olayları yalnızca olay ufkunda(Event Horizon) çekmezler; ayrıca dış gök cisimlerini de emerler.

Yıldızlararası bir nesne, bir yıldızın yer çekimi kuvvetine bağlı olmayan bir nesnedir.

Kuyruklu yıldızlar, asteroitler ve haydut gezegenlerin tümü bu tanıma uysa da, Hawaii’deki Pan-STARRS 1 teleskopu, galaksimizde ortalama bir futbol sahası büyüklüğünde, hatta daha büyük farklı bir yıldızlararası nesne tespit etti.

Takma adı ‘Oumuamua’dır (kabaca ‘keşif’ olarak çevrilmiştir) ve galaksimizden geçerken keşfedilen ilk yıldızlararası nesnedir. Bilim insanları onun Güneş sistemimizin dışındaki bir gezegenden geldiğine inanmaktadır.

2017’de bilim insanları, bizimkine aşırı derecede benzeyen bir gezegen sistemi keşfettiler. Sistem, erken Güneşimize benzer bir yıldızı bile çevreliyor.

İlginç bilgi: Epsilon Eridian, Babylon 5 TV dizisindeki kurgusal Babylon 5 uzay istasyonunun yeridir.

Dünya’daki volkanlar süper sıcak erimiş kayaları dışına akıtır. Diğer gezegenlerdeki volkanlar da bu şekilde işler demek yanlış olur.

2015 yılında NASA’nın Şafak görevi, cüce gezegen Ceres’te volkanik bir dağ buldu. Bu dağın, çamurla karıştırılmış dondurucu tuzlu suyu dışarı akıtan bir ‘kriyovolkan’ tarafından oluşturulduğu düşünülüyor.

2013 yılında fırlatılan Gaia uydusu, Samanyolu’ndaki bir milyardan fazla yıldızın mesafe ölçümlerini ve 150 milyondan fazla yıldızın hız verilerini alma amacıyla yollanmıştı.

Sonuçlar? Galaksimizdeki 1,7 milyar yıldızın haritalanması. Bu, bilim insanlarının galaksimizin nasıl oluştuğunu, şu anda nasıl olduğunu, ne kadar hızlı genişlediğini ve çok daha fazlasını incelemesine yardımcı oluyor.

Bilim insanları asteroitleri görebiliyorken, yakın zamana kadar hareket eden bir asteroidi takip edemiyorlardı. 

James Webb uzay teleskobu ile artık bu nesneleri ve daha fazlasını takip ederek nerede ve nasıl hareket ettiklerini görebiliriz. Çok havalı değil mi?

Puro Galaksisi, Samanyolu’ndan 10 kat daha hızlı yeni yıldızlar üretme süresiyle tanınır.

Galaksinin merkezinde, manyetik alanla hizalanmış güçlü bir rüzgâr vardır. Rüzgârla çalışan bu manyetik alan, 50 veya 60 milyon güneşin kütlesine eşit bir gaz ve toz kütlesi taşımaktadır!

En eski veya ilklerden olan evren nedir? Daha önceleri bunun büyük patlamadan 300 milyon yıl sonra olduğu tahmin edilen Glass-z13 olduğu düşünülüyordu. 

Ancak, yanlışlıkla James Webb bir tanesini buldu, bu daha eskiydi. (Büyük patlamadan 235 milyon yıl sonra olduğu tahmin ediliyor.)

2018’de ayın kuzey ve güney kutuplarında buz keşfedildi, hem de artık daha fazla kanıt var. 

Kızılötesi astronomi için stratosferik gözlemevi, Clavice kraterindeki su molekülleri için dalga boyunu keşfetti.

Mars her zaman spekülasyona ve araştırmaya değer bir gezegen olmuştur; kim bilir belki bir gün orada yaşarız. 

Son on yılda birkaç önemli Mars keşfi daha oldu. 2016 yılında, New Mexico eyaletinden daha büyük bir buz tabakası, 1 ila 10 metre toprağın altında keşfedildi. 

Ayrıca Mars yüzeyinin altında iki mega tsunami olayının yarattığı kıyı şeritleri, Mars’ın bir zamanlar yüzeyinin altında bir okyanusa sahip olması ihtimalini giderek daha olası kılıyor.

Jüpiter’in yer çekimi, büyüklükleri Merkür gezegeninden standart bir spor salonuna kadar değişen çok sayıda uyduyu kendine çekti. Garip kısım, Jüpiter’in kaç uydusu olduğundan kesin olarak emin değiliz. 

Mevcut sayı 83 ve 20 kişi daha keşiflerinin ve resmi isimlerin onaylanmasını bekliyor. James Webb Uzay Teleskobu sayesinde, Jüpiter hakkında daha yüksek ve daha alçak alanlar gibi birçok başka şey de öğreniyoruz.

Bir Ötegezegen, Güneş sisteminin dışındaki bir gezegendir ve teknolojideki gelişmeler sayesinde bunların Samanyolu’nda ve muhtemelen tüm evrende yaygın olduğunu biliyoruz.

James Webb Uzay Teleskobundan bir başka keşif, bu ötegezegenlerden birinin kimyasal ve moleküler yapısı.

‘Sıcak Satürn’ olarak da bilinen Wasp-39b’nin atmosferinde potasyum, sodyum, su, karbondioksit, karbon monoksit ve kükürt dioksit gibi kimyasallar bulunuyor.

James Webb uzay teleskobu sayesinde, gerçekten akıllara durgunluk veren şey, evrenin ne kadar devasa olduğu. 

Araştırmacılar şu anda 55 uzak galaksi tespit ettiler ve bu galaksilerin 44’ü daha önce hiç gözlemlenmemişti.