Türkiye Cumhuriyeti’nin tüm vatandaşlarının onurunu yaralayan, diplomatik teamülleri altüst eden olayın üstünden 20 sene geçti. Irak’ta misyon yapan Türk askerlerinin, kendileriyle müttefik durumdaki ABD askerleri tarafından gözaltına alınıp başlarına çuval geçirilmesi, iki ülke ortasındaki tansiyonu doruk noktasına taşımıştı. Türkiye’de hiçbir vakit unutulmayan; sokak şovlarına, sinemalara, dizilere mevzu olan bu hadisenin nasıl yaşandığını ve perde ardında neler olduğunu gelin birlikte anımsayalım…
4 Temmuz 2003’te Irak’ın Süleymaniye kentinde misyon yapan Türk özel timi ani bir baskınla sarsıldı.
Bir binbaşı ve 11 TSK mensubu askere yapılan baskın, düşman bir devlet ya da terör örgütleri tarafından değil, Türkiye’nin müttefiki pozisyonunda olan ABD tarafından yapılmıştı.
Türk karargahına ABD askerleri ve peşmerge güçlerle baskının akabinde Türk askerleri derdest edildiler. Başlarına çuval geçirildi, sorgulanmak üzere araçlara bindirildiler. Yaklaşık 60 saat süren bir sorgunun akabinde Türk askerleri özgür bırakıldı. Lakin tüm dünyaya servis edilen ‘çuval geçirme’ imgeleri Türkiye’de kıyameti kopardı.
ABD’nin Türk askerlerine bu türlü bir baskını neden yaptıklarına yönelik farklı savlar ortaya atıldı.
Bu argümanlardan birisi, Türk özel timinin, Musul-Kerkük bölgesinde yer alan tapu kayıtlarını Amerikalılardan evvel ele geçirip bu kayıtları Türkiye’ye gönderdikleri savı. Bir öteki argüman ise Türkiye’de 1 Mart 2003 Tezkeresi’nde ABD askerlerinin Türkiye topraklarını kullanmasına müsaade verilmemesinin intikamının alınması olarak yorumlanıyor. Yaşanan sürecin akabinde Başbakan Tayyip Erdoğan, muhalefetin ‘ABD’ye nota verecek misiniz?’ sorusuna ‘ne notası veriyorsun, müzik notası mı?’ halinde çıkışması da akıllara kazındı.
Türk askerlerine çuval geçirildiği haberi duyulur duyulmaz, Türkiye ayağa kalktı.
Emekli Albay Hasan Atilla Uğur, Adana’da ABD’nin askeri üssü olan İncirlik Üssü’nü basıp ABD askerlerini tutuklamayı planladı. Fakat bu plan, genelkurmaydan gerekli onayı alamadığı için uygulanmadı. Genelkurmay Lideri Hilmi Özkök, çuval geçirme olayının abartıldığını, ABD’nin Türkiye’yi rencide etmek istemediğini söyledi.
Türkiye’de çok sayıda siyasi parti ve kitle örgütleri, çuval olayını çeşitli vakitler boyunca protesto etti.
Türkiye Gençlik Birliği, Adana ve İstanbul’da düzenlediği aksiyonlarda, Türkiye’de misyon yapan ABD askerlerini yakalayarak başlarına çuval geçirdi ve bu formda kameralara açıklama yapıldı. ABD’nin bahse ait resmi ve net bir açıklama yapmaması, Türkiye’de iktidarın da çok düşük seviyeli bir reaksiyon ortaya koyup hususun üstünü kapatmaya çalışması yansıları daha fazla körükledi.
Neticede Irak’ta vazife yapan Türk birliğinin bağlı komuta kademesinde değişiklik yapılarak bahis kapatıldı.
Çuval Olayı, Türkiye’de beyaz perdeye de taşındı. Çok izlenen dizilerden Kurtlar Vadisi, 2006 yılında çekilen birinci sinemasını bu bahis çerçevesinde kurguladı.
Filmde, Polat Alemdar isimli Türk Devlet Vazifelisi ve adamlarının; Irak’a giderek Çuval Olayı’nın sorumlusu olarak gördükleri isimlerden intikam almaya çalıştıkları anlatılıyor. Sinema, Türkiye’de gişe rekorları kırdı ve uzun mühlet en çok izlenen sinema sineması olma rekorunu elinde tuttu.
Türkiye-ABD münasebetleri ise bu olayın akabinde daima ‘Çuval Hadisesinin’ gölgesinde devam etti. Her iki ülke de birbirlerine karşı daha dikkatli hareket etmeye başladı. Türkiye’de ABD tersi görüşler çok arttı. Türkiye’nin Irak ve Suriye siyasetleri ise, farklı bir düzlemde şekillendi.