Afganistan’ın en esaslı siyasi hareketlerinden Afganistan Hizbi İslami (Afganistan İslam Partisi) başkanı Gulbeddin Hikmetyar’ın damadı Dr. Ghairat Baheer, Haberler.com’dan Esra Öztürk’e Taliban ve Afganistan’ın geleceğiyle ilgili özel röportaj verdi.
“İŞKENCEYLE DOLU BİR HAYATIM OLDU”
Esra Öztürk: Dr. Ghairat Baheer, lütfen Türkiye’deki okuyucularımıza kendinizi tanıtın. Kaç yıldır Hizbi İslami için çalışıyorsunuz? Siyasi tutukluluğunuz ve hür bırakılma sürecinizden de bahseder misiniz?
Dr. Ghairat Baheer: Kardeş Türkiye halkını hürmetle selamlıyorum. Hizbi İslami çatısı altında yaklaşık 45 yıl hizmet ettim. Cihat hareketi sırasında Afganistan’da tutuklandım ve bir buçuk yıl hapsedildim. Sonrasında Pakistan’a gittim ve Mücahitler hareketine katıldım. Avustralya’da Hizbi İslami hareketini beş yıl temsil ettim. Müteakiben Suudi Arabistan’da siyasi hareketin temsilciliğini yaptım. Cihat müddetince partide siyasi çaba verdim. ABD’nin Afganistan’ı işgali sırasında işgale karşı durdum ve İslamabat’ta yakalandım. Farklı yerlere, son olarak da Bagram’a götürülerek Amerika tarafından altı buçuk yıl hapsedildim. Çok güç ve azapla dolu hatırlamak bile istemediğim bir hayatım oldu. Bir müddet Afganistan’ın Pakistan Büyükelçisi olarak misyon yaptım. Sonrasında Gani hükümetinde senato üyesi oldum. Karzai ve Gani hükümetlerinde Hizbi İslami’nin Başmüzakerecisi olarak çalıştım. Şu anda Afganistan Hizbi İslami’sinin siyasi sorumlusuyum.
TALİBAN’A KAYITSIZ KOŞULSUZ TAKVİYE
E.Ö.: Taliban’a karşı duruşunuz nedir? Desteklediğiniz biliniyor lakin aranızda her hangi bir görüşme yahut müzakere var mı? Taliban’ın kurduğu hükümette yer alacak mısınız? Hikmetyar’ın da sürece dahil olmasıyla ilgili görüşmeler yahut Taliban tarafından teklif var mı?
Baheer: Hizbi İslami olarak Taliban’ı kayıtsız koşulsuz destekliyoruz. Sürece katkıda bulunmamız istenirse memnuniyetle karşılarız. Ancak bu Taliban rejimine vereceğimiz dayanak için bir ön şart değil.
“TALİBAN HÜKÜMETİ KURARSA DÜNYANIN MAZERETİ KALMAYACAK”
E.Ö.: Doha Konferansı’nda müzakerelere katıldınız. Barış görüşmelerinin başarısız olmasının temel nedenleri neydi?
Baheer: Barış görüşmelerinin başarısız olmasının temel sebebi Eşref Gani’nin gücü elinde tutmada ısrarcı olmasıydı. Barışa karşı maniler çıkarıyordu. Allah’a şükür Taliban Afganistan’a girdi ve kan dökmeden ülkeyi büsbütün denetim altına aldı. Bu gelişmeye çok olumlu bakıyoruz ve Taliban’a hükümet kurması için bir talih verileceğini ve bu hükümetin de hem Afganlar hem de memleketler arası toplum için kabul edilebilir ve kapsayıcı olacağını umuyoruz. O vakit milletlerarası toplumun Taliban hükümetini kabul etmemek ve bir baht vermemek için mazereti kalmayacak.
İSLAM’DA DEMOKRASİ YOK MU?
E.Ö.: Bir Taliban yetkilisi, Afganistan’da asla demokrasi olmayacağını zira demokrasinin Afganistan’da tabanı olmadığını söyledi. Siz de Taliban da İslami geleneği savunduğunuzu tez ediyorsunuz. İslam’da halifeler evvel bir kurul tarafından seçiliyordu sonra da insanların halifeye biat etmesi yani halifeyi kabul edip onaylaması gerekiyordu. Sizce bu demokrasiyi yansıtmıyor mu? Demokrasiye niye olumlu bakmıyorsunuz? Sizce Afgan halkı ve siyasetçiler için demokrasi öğrenilebilir bir şey değil mi?
Baheer: Maalesef son yirmi yılda beşerler demokrasinin temel konseptiyle oynadı. Bu yüzden demokrasi artık tanınan değil. Demokrasi yanlış kullanıldı ve yanlış yorumlandı ve bu yüzden insanların demokrasiye ait makus bir hafızaları var. Bu soruyu Taliban’a yöneltmeniz daha âlâ olur. Yeniden de bence Taliban bence bu sistemi milletlerarası topluma kabul ettirmek için ellerinden geleni yapacak. Hasebiyle yeni sorunlar yaratmak yerine barışçıl bir ortamda tasarılarını ve amaçlarını uygulamak için gerekeni yapacak.
Tek bir İslam vardır. Çağdaş İslam, klasik İslam diye bir şey yoktur. Bu sorunun muhatabı sahiden Taliban. Taliban’ın demokrasi ve seçimlere dair kendi değerlendirmeleri var. Net olan tek şey var ki şeriat uygulanacak. Bunun üzerine konuşacak fazla bir şey yok. Taliban şeriatı uygulayacak, çok hakikat yorumluyorlar ve değerlendiriyorlar. İslami şeriat bize ne diyorsa o denli yönetileceğiz. İslam’ın azınlıklara, bayanlara ve toplumun her bölümüne dikkat kesildiğine inanıyoruz. İslam bir ömür biçimidir. Ve biz de hayat biçimi diyorsak tüm insanlara buna nazaran yaklaşacağız.
TALİBAN’DAN KAÇAN BAYAN SİYASETÇİLER
E.Ö.: Afgan siyasalların, bilhassa de bayanların tezlerine cevabınız nedir? Örneğin Afganistan’ın birinci bayan belediye lideri, Maidan Shahr belediye lideri Sayın Zarifa Ghafari ile röportaj yaptım ve bana Taliban’dan mevt tehditleri aldığını, kendisinin ve akrabalarının meskeninin basıldığını, muhafazalarının silahlarının ele geçirildiği söyledi. Bunun üzere pek çok örnek var. Bu somut bir örnek. Binlerce Afganlı ülkesinden kaçmaya çalışıyor. Bu elle tutulur, gözle görülür gerçeğe ne diyeceksiniz?
Baheer: Öncelikle ortada somut bir örnek yok. Buna katılmıyorum. Beşerler Taliban’dan korkmuyorlar. Batılılar binlerce insanı Afganistan’dan çıkarıyor ve bu propagandayı Amerikalılar ve Avrupalılar yapıyor. Afganistan’ı biliyorsunuz, yoksul bir ülke. Son 20 yılda bilhassa Amerika lehine propaganda yapıldı. Beşerler da kendi yorumlamalarına nazaran inançlı buldukları yere gidiyorlar. Vakit geçtikçe her şey yerli yerine oturacak. Tüm Afganlara naçizane tavsiyem, Taliban’a bir fırsat verilmesi. Taliban şu anda tüm soruları ve kaygıları dikkate alıyor.
“ANLAŞMA OLMASA AMERİKA’YA CİHAT İLAN EDECEKTİK”
E.Ö.: Hizbi İslami, geçmişte evvel Sovyet sonra da Amerikan işgaline karşı durdu. Pek çok siyasi başkan de bu süreçte tutuklandı ve mahpusa atıldı. Bu sürecin art planından da bahseder misiniz?
Baheer: Belirttiğiniz üzere Hizbi İslami, işgallerle çaba etti. O devrin Sovyetlerine ve sonra da Amerikan işgaline karşı cihat ettik. Birkaç yıl evvel Hizbi İslami ve Sayın Hikmetyar, Afganistan hükümetiyle mutabakat imzaladı. Aksi takdirde Amerika’ya karşı yine cihada geçecektik. Her iki sorunun de ana ögeleri artık yok oldu; hem Sovyetler hem de onların doğurduğu rejim.
“TALİBAN’A GÜVENİN”
E.Ö.: Afganistan’da çok fazla insan Taliban rejiminden korkuyor. Değerlendirmeniz nedir? Taliban’a güvenmelerini mi söylüyorsunuz?
Baheer: Hiç kimse yavaş yavaş denetimi sağlayan Taliban’dan korkmamalı. Artık Afganistan’ın güvenlik şartları son yirmi yıldan çok daha güzel. Herkes inançta hissediyor. Ayrıyeten Kabil Havalimanı’ndaki düzensizlik, temelde maalesef yabancılar tarafından yaratılmıştı.
“IŞİD SALDIRISINI KINIYORUZ”
E.Ö.: Pekala IŞİD tarafından üstlenilen bombalı akınlara ne diyeceksiniz? Uzun vakittir Afganistan’dan bu üslup haberler gelmiyordu. Lakin Taliban’ın ülkeyi ele geçirmesi ve ABD varlığının son bulmasıyla bu olay yaşandı. Sizin ve Taliban’ın IŞİD’e karşı duruşunuz nedir?
Baheer: IŞİD saldırısını en keskin lisanla kınıyoruz. Bombalı taarruzlar çok üzücüydü ve Taliban’ın ülkeyi ele geçirmesinden sonraki birinci hadiseydi. Tekraren, Taliban’ın ülkeyi muhafazaya dair bir geçmişi, birikimi var ve bir baht verilmesi gerektiğini düşünüyorum. 1990’larda Taliban yönetiminde ülkeyi savunmada çok başarılıydılar ve barışçıl bir ortam oluşturmuşlardı.
“TALİBAN YÖNETİCİLERİNİN BİRDEN FAZLA KATAR’DA”
E.Ö.: Taliban’ın idare kurgusundan bahseder misiniz? Tüm Afgan siyasi hareketleri yönetime dahil olacaklar mı? Öteki yandan bundan sonra ekonomik kalkınma üzere Afganistan’ın en temel sorunları için neler yapacaklar?
Baheer: Bu husus Taliban sözcüleri tarafından tekraren lisana getirildi. Hükümet kapsayıcı olacak yani herkes kendini yansıtan bir yüzü kabinede görecek. Tabi bu vakit alacak. Taliban vakitle ulusal ve milletlerarası toplumun dayanağını kazanacak. Ekonomik kalkınma konusunda konuşmak için şimdi çok erken. Taliban’ın evvel idareyi kurması gerekiyor. İdare takımı hala Kabil’e gelmedi. Birçok Taliban yöneticisi hala Katar’da. Taliban’dan bir anda mucizeler beklememeliyiz.
“TÜRK ASKERİ HAVALİMANINDA KALSAYDI BU İŞGAL SAYILIRDI”
E.Ö.: Taliban yetkililerinin havalimanının işletilmesiyle ilgili Katar’dan, El Cezire’nin savına nazaran Türkiye’den de takviye istediği söyleniyor. Bahis hakkında bilginiz var mı?
Baheer: Havalimanında Türk ve Katarlı varlığıyla ilgili şunu söylemek isterim. Taliban bütün ülkeyi koruyor ve güvenliği sağlıyorken neden havalimanının güvenliğini sağlayamayacakmış? Bu durum hem Taliban için hem de Afganlar için memnuniyetsizliğe neden olurdu. Öbür türlü bir müdahale olarak görülürdü. Abartılı söylemek gerekirse yabancı güçler tarafından kısmî bir işgal sayılabilirdi.
Türk kardeşlerimizin Afganistan’da çok uygun bir namı var. Halk, Türkleri kardeşleri olarak görüyor. Biz Türkiye’nin Afganistan’da NATO şemsiyesi altında olmalarını istemezdik. Zira beşerler NATO’ya bakıyorlar. Bence Kabil Havalimanı’nı da Taliban denetiminde tutmalı. Bu işleri daha da kolaylaştıracak.
“TÜRK HÜKÜMETİ AFGANLARA DENEYİMLERİNİ AKTARMALI”
E.Ö.: Son olarak Türk halkına ve Türk hükümetine bir bildiriniz var mı?
Baheer: Kardeş Türk halkına söylemek isterim ki yeni idareyle iş birliğine ve Afganistan’ın tekrar inşa sürecinde ellerini uzatmalılar. Türkiye, Sayın Recep Tayyip Erdoğan devrinde önemli bir ekonomik kalkınma elde etti. Türklerin birikimlerini, deneyimlerini ve aktarabilecekleri her şeyi Afganlara aktarmasını isteriz. Türkiye, Afganistan’la mümkün mertebe paylaşımda bulunmalı. Tarihten bu yana Türk halkıyla güçlü bir münasebetimiz var. Farklı periyotlarda Türklerin pek çok başarılarına şahit olduk ve bundan sonra da bağlarımızın yeterli gitmesini umuyoruz.
Röportajın sonunda altını çizmek isterim ki şimdi Taliban hükümetinde yer almıyorum ve Taliban üyesi değilim. Tüm açıklamalarımı partim Hizbi İslami ve şahsım ismine yaptığımı tekrar ediyorum.