Bilindiği üzere, büyük ölçekli volkanik patlamaların tesirleri çok büyüktür; çok şiddetli bir harika volkanik bir patlama gezegenimizi bile yok edebilir. Lakin artık bilim adamları, global bir felaketin oluşması için küçük patlamaların bile kâfi olacağı konusunda ihtarda bulunuyorlar.
Nature’de yayınlanan yeni bir araştırmaya nazaran çok daha küçük ölçekli volkanik olaylar, çağdaş dünyayı tehlikeye atacak kadar kaos oluşturabilir.
“Küçük patlamalar yıkıcı tesirlere sebep olabilir”
Cambridge Üniversitesi’nden global risk araştırmacısı Lara Mani araştırma ile ilgili, “Belirlediğimiz alanlardan birindeki küçük bir patlama bile global tedarik zincirlerinin ve finansal sistemlerin merkezinde yer alan ağları bozacak kadar kül püskürtebilir ve yıkıcı tesirlere sebep olabilir” sözlerini kullandı.
Araştırmacılara nazaran orta dereceli patlamalar da kıymetli hasarlara yol açabiliyor. Buna örnek olarak: 1991’de Filipinler’de yaşanan 6 büyüklüğündeki patlamanın 2010’da İzlanda’da yaşanan 4 büyüklüğündeki patlamadan 100 kat daha güçlü olması gösterildi.
Lakin araştırma derinleştirildiğinde İzlanda’da yaşanan daha küçük çaplı patlamanın 5 milyar dolarlık bir ziyana yol açtığı görüldü. Bu da tarihteki en masraflı volkanik patlama olarak kayıtlara geçti. Filipinlerde yaşanan patlamanın ise 740 milyon dolarlık bir ziyana yol açtığı söz edildi.
Patlama gücü ile felaket riski hakikat orantılı değil
Mani ve grubu bu dengesizliği VEI-GCR asimetrisi ile açıklıyor: volkanın global felaket riski (GCR) ile volkanın patlama gücü (VEI) birebir doğrultuda yükselmiyor.
Tarihte her vakit volkan patlamalarının gücü arttıkça global felaketlerin de arttığı düşünülmüştür. Lakin, bugün dünyanın kritik altyapısının birçok en güçlü volkanik patlamaları üreten bölgelere yakın olmadığı için bu durum değişiyor.
Araştırmacılar bununla ilgili şunları söylüyor: “Bu kritik altyapıların bulunduğu bölgelerde yaşanabilecek küçük çaplı patlamalar, dünya için ehemmiyet arz eden ağları bozarak global felaketlere yol açabilir. Bu bölgeler ortasında Tayvan, ABD, İzlanda, Akdeniz ve Malezya üzere yerler bulunuyor. Bu bölgelerdeki küçük patlamalar, yakınlarda bulunan bölgelerdeki ulaşım, ticaret üzere ögelere kıymetli ziyanlar verebilir.”
Uzmanlar, volkanik risklere karşı bakış açımızın değişmesi gerektiğini, Hollywood sinemalarındaki üzere dünyayı yok edecek patlamaları düşünmekten vazgeçmemizi söylüyor ve daha mümkün felaketlere karşı bizleri uyarıyor.
