Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanı Derya Yanık, bayanın insan hak ve özgürlüklerini yok sayan, onurunu hiçe sayan, aileye, bayana ve çocuklara yönelik her türlü şiddeti kınadığını söyledi.
Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı ile bağlı ve ilgili kuruluşlarının 2022 yılı bütçesinin görüşüldüğü TBMM Plan ve Bütçe Kurulunda sunum yapan Yanık, bugün 112 Çocuk Meskenleri Sitesi’nde 6 bin 144 çocuğun uzman çalışanın takviyesiyle hayata hazırlandığını söyledi. Yanık, ülke genelindeki 1193 Çocuk Konutu’nda 6 bine yakın çocuğun kaldığını bildirdi.
290 Taşınabilir Çocuk Toplumsal Hizmet Ünitesinin 8 bini aşkın okulla eşleştirildiğini tabir eden Yanık, sokakta çalıştırılan ve dilendirilen 27 bin 520 çocukla ilgili de tedbir alındığını söyledi.
Çocuklar İnançta Programı ile riskle karşılaşmış ve toplumsal hizmet sunulmuş çocuklara yönelik izleme ve takibin sürdürüldüğünü belirten Yanık, bu kapsamda 75 bine yakın izleme ve kıymetlendirme yapıldığını aktardı.
Çocuklara direkt hizmet sunan işçinin bilgi, şuur, donanım ve kapasitesinin artırılması için eğitimler gerçekleştirdiklerini anlatan Yanık, çocukların dijital risklerden korunmasına ait çalışmaların da ağırlaştırıldığını tabir etti.
Bakanlık bünyesindeki Toplumsal Medya Çalışma Kümesinin çocukların dijital ortamlarda karşılaşabilecekleri riskleri tespit ettiği ve önleyici çalışmalar yaptığını lisana getiren Yanık, şöyle devam etti:
“Bu kapsamda, çocukları olumsuz tarafta etkileyebilecek 1269 içeriğe müdahale edilmiştir. Bakanlığımız bünyesinde faaliyetlerini sürdüren Küçükleri Muzır Neşriyattan Müdafaa Şurası, o kitapların küçüklerin ruhsal ve manevi gelişimleri üzerinde olumsuz tesir yapıp yapmayacağına karar vermekte, o müstehcenlik kabahatiyle ilgili isimli yargı organlarına uzmanlık yapmaktır. Bu kapsamda, Heyet tarafından bugüne kadar 16 bin 914 vadeli yayın ile 30 kitap değerlendirilmiş ve 23 kitap hakkında küçükler için ziyanlı olduğu istikametinde karar verilmiştir. Buna ilaveten, müstehcenlik hatası ile ilgili 6 bin 653 adet isimli uzman raporu hazırlanmış ve isimli makamlara gönderilmiştir. Muzır İçeriklere Müdahale İhbar Platformu üzerinden form, WhatsApp yahut e-posta ile ihbarlar alınıp kıymetlendirilmektedir.”
2002’den bugüne devlet muhafazası altında yetişmiş 37 bin 686 gence kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam sağlandığına işaret eden Yanık, maksatlara ait şunları söyledi:
“2022’de çocuk hizmetleri alanında, Türkiye Çocuk Araştırması projesi kapsamında, somut datalar ışığında çocuk refah göstergeleri geliştirilecektir. Acil Gözetici Aile Sistemi ile gözetici aile hizmetimizin kapsamı genişletilecektir. Oluşturulacak Gündüzlü Çocuk Hizmet Merkezlerinde 7-15 yaş kümesinde yer alan dezavantajlı çocukların her türlü riskten korunması, psiko-sosyal gelişimlerinin desteklenmesi, ailelere rehberlik edilmesi ve taşınabilir grup çalışmalarının koordine edilmesi amaçlanmaktadır. Türkiye’de Çocuk Haklarının Desteklenmesi Projesi ile sokakta çalıştırılan çocukların tespiti ve toplumsal hizmetlerden faydalandırılması, erken yaşta ve zorla evliliklerin önlenmesine yönelik toplumsal farkındalığın artırılması üzere faaliyetler yürüteceğiz. Risk altındaki çocukların birinci kabul ve kıymetlendirme süreçlerine ait karar takviye sistemlerini güçlendireceğiz.”
“Engelli Hakları Ulusal Hareket Planı” çalışmaları
Yanık, kapsayıcı, eşitlikçi, sürdürülebilir ve daha yeterli bir Türkiye için engelli ve yaşlı bireylere yönelik hizmetlerini insan odaklı ve hak temelli siyasetler çerçevesinde yürütüldüğünü bildirdi. Vizyonlarının “erişilebilir ve içermeci bir toplum” olduğunu tabir eden Yanık, engelli ve yaşlı bireylere yönelik bakım hizmetlerinin bütünleşik bakım modeli kapsamında gerçekleştirildiğini kaydetti.
Bakanlığın engellilerin haklarını geliştirmek ve güçlendirmek için 2020’den 2030’a kadar ülkenin yol haritasını belirlediğini ve Manisiz Vizyon Belgesi’ni hazırladığını anımsatan Yanık, “Engelsiz Vizyon Dokümanının hayata geçirilmesini sağlayacak birinci 3 yıllık ‘Engelli Hakları Ulusal Hareket Planı’ çalışmalarımız devam etmektedir.” dedi.
Yanık, Ulusal Engelli Bilgi Sistemi’nde yaklaşık 2,6 milyon engelli bireyin kayıtlı olduğunu anlattı. Engellilerin aile yanında desteklenmesinin öncelik olduğunu vurgulayan Yanık, bu kapsamda, engelli bireye bakım veren yakınına Meskende Bakım Yardımı olarak aylık 1797 lira 97 kuruş ödendiğini belirtti. Yaklaşık 536 bin kişinin bu takviyeden faydalandığını söz eden Yanık, bugüne kadar yaklaşık 65 milyar lira konutta bakım yardımı ödemesi gerçekleştirildiğini kaydetti.
Engellilere yönelik siyasetin aile odaklı toplumsal hizmet vizyonu doğrultusunda uygulandığını lisana getiren Yanık, engelli bireylere yönelik, 2018’de 7 olan gündüz manisiz ömür merkezi sayısının 128’e ulaştığına dikkati çekti.
Engelli bireylere sunulan kurumsal yatılı bakım kapasitesinin artırıldığına işaret eden Yanık, özel bakım merkezlerinden hizmet alımı uygulamasıyla bakım hizmeti için sıra bekleyen engellilerin taleplerinin tümüyle karşılandığını, 398 bakım merkezinde, yaklaşık 29 bin engelli bireye yatılı bakım hizmeti sunulduğunu vurguladı.
Yanık, engelli ve yaşlıların toplumsal hayata iştirakine verilen değer çerçevesinde 2015’ten itibaren 1,1 milyar lira fiyatsız seyahat kapsamında gelir takviyesi ödemeleri gerçekleştirildiğini aktardı. Engellilerinin istihdam imkanlarını artıracak önemli çalışmalar yürütüldüğünün altını çizen Yanık, şunları kaydetti:
“Özel bölüm temsilcileri ile iş birliği halinde maharet temelli iş ahengi uygulamasını hayata geçirerek engelli bireyler istihdama dahil edilmektedir. Daha fazla muhafazalı işyerinin açılarak zihinsel ve ruhsal engellilerimizin çalışma hayatında yer alması için mevzuat çalışmalarını sürdürüyoruz. Bu kapsamda, muhafazalı işyerlerinde çalışan her engelli için aylık 991 lira 69 kuruş fiyat teşviki sunulmaktadır.
2002’den bu yana kamuda engelli istihdamında 10 katı aşan bir artış sağlanmış olup kamu kurumlarına engelli memur statüsünde 5 bin 777 atama yapılmışken bugüne kadar 58 bin 520 engelli memurun ataması geçekleştirilmiştir.”
Otizm spektrum bozuklukları için çalışmaların devam ettiğini, 2022-2025 devrini kapsayacak Otizm Hareket Planı’nın ikincisinin hazırlandığını belirten Yanık, “Önümüzdeki üç yıl boyunca merkezi ve lokal seviyedeki hizmet sunumunda düzgünleşme sağlayarak ve yeni hizmet modellerini ortaya koyarak, otizmli bireyler ve aileleri desteklenmeye devam edilecektir.” dedi.
Yanık, bu yıl Afyon, Aydın ve Mersin’de otizmli çocuklar için ihtisaslaşmış gündüz ömür merkezi açıldığını, 2022’de ise, 9 vilayette 10 yeni merkezin faaliyet geçirilmesinin planlandığını söyledi.
Toplumsal hizmet ve siyasetlerinin yaşlanan nüfusun şimdiki gereksinimlerine karşılık verecek formda tasarlandığını belirten Yanık, Yaşlanma Vizyon Belgesi’nin tüm yaşlıları ve onlara hizmet sunacak olan tüm ilgili kurum ve kuruluşları kapsadığını söz etti.
Bakanlığa bağlı 16 bin 509 kapasiteli 163 huzurevinde 12 bin 15 yaşlıya yatılı bakım hizmeti verildiğini anlatan Yanık, 2021’de 1325 kapasiteli 11 huzurevinin açılışını gerçekleştirileceğini, gelecek yıl ise toplam 260 kapasiteli 3 huzurevi daha açacaklarını aktardı. Yanık, huzurevi gereksinimini azaltan ve yaşlıları yerinde desteklemeyi sağlayan gündüz bakım hizmeti veren yaşlı ömür merkezi sayısının 32’ye çıkarıldığını belirtti.
Yaşlı Dayanak Programı (YADES) kapsamında 16 vilayette 40 farklı projeyle 47 bin 822 hanedeki yaşlı vatandaşa ulaşarak meskende bakım ve psiko-sosyal takviye hizmeti sunduklarını bildiren Yanık, program çerçevesindeki projelere 5 yılda toplam 33 milyon lira kaynak sağlandığını lisana getirdi. Yanık, Yaşlılar için Gündüz ve Meskende Bakım Hizmetlerinin Güzelleştirilmesi Projesi (YAGEP) ile yaşlı bakım hizmetleri alanında faaliyet gösteren merkezi ve lokal kurumların hizmet kalitesini, konutta bakım ve gündüz bakım odaklı, bütüncül bir yaklaşımla geliştirmeyi planladıklarını söyledi.
-Kadın istihdamı ve bayana yönelik şiddetle gayret
Yanık, bakanlığın çalışmalarında “güçlü bayan, güçlü aile, güçlü toplum” prensibini temel aldığını vurguladı.
2002’de yüzde 79.9 olan bayan okur müelliflik oranının 2020’de yüzde 95.5’e yükseldiğini belirten Yanık, birebir periyotta kız çocukların net okullaşma oranının ortaöğretim kademesinde yüzde 45.2’den yüzde 87.7’ye, yükseköğretim kademesinde ise yüzde 13.5’ten yüzde 48.4’e ulaştığını söyledi.
Bayanların üretim sistemine katılmalarının büyük ehemmiyet taşıdığına işaret eden Yanık, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Kadın istihdamı konusunda bugüne kadar uyguladığımız teşvik siyasetlerinin karşılık bulmasıyla hem istihdam sayılarında hem de bayanların işgücüne iştirakinde kıymetli bir uzaklık kat ettik. 2021 yılı Ağustos ayı sonuçlarına nazaran, bayan istihdamımız 9 milyon 156 bindir. 2002’de yüzde 25.3 olan bayan istihdam oranı, Ağustos 2021’de yüzde 28.4 olmuştur. Bir evvelki yılın birebir devrine nazaran bayan işgücü sayısı 736 bin kişi artarak, 10 milyon 889 bine yükselmiştir. Bayanlarda işgücüne katılma oranı ise, Ağustos 2021’de yüzde 33.8’e çıkmıştır.”
Bayana yönelik şiddetin, bayanların toplumsal, ekonomik ve siyasal ömürde hak ve fırsatlardan adil olarak yararlanmalarının önündeki en büyük mahzur olduğuna işaret eden Yanık, “Kadının insan hak ve özgürlüklerini yok sayan, onurunu hiçe sayan, aileye, bayana ve çocuklara yönelik her türlü şiddeti buradan bir sefer daha kınıyorum. 2021-2025 devri için bayana yönelik şiddetle gayret alanında yol haritamızı belirleyen Dördüncü Hareket Planımızı 5 ana gaye kapsamında kararlılıkla yürütüyoruz.” dedi.
Yanık, Şiddet Tedbire ve İzleme Merkezlerinde (ŞÖNİM) 2013 yılından bu yana 830 bin 648 bayan, 68 bin 25 erkek, 106 bin 683 çocuk olmak üzere toplam 1 milyon 5 bin 356 şahsa hizmet verildiğini söyledi.
Bu yıl itibariyle ülke genelinde 149 bayan konukevinde 3 bin 624 kapasite ile hizmet sunulduğunu belirten Yanık, bugüne kadar 2 milyonu aşkın şahsa bayana yönelik şiddetle gayret farkındalık eğitimleri verildiğini bildirdi.
Yanık, 2002’den bugüne kadar yaklaşık 40 bin şehit yakını, gazi ve gazi yakınının kamuda istihdamının sağlandığın belirtti.
-Sosyal yardım harcamaları
Toplumsal yardım harcamalarına değinen Yanık, şunları söyledi:
“2002 yılında yalnızca 1,3 milyar lira olan toplumsal yardım harcamaları 2020’de tüm kamu kurum kurumlarınca 69,3 milyar liraya çıkarılmıştır.
Vatandaşlarımızın muhtaçlıklarını karşılamak maksadıyla Mart 2019’da hayata geçirdiğimiz Elektrik Tüketim Takviyesi Programı kapsamında 2021 Eylül ayı sonuna kadar toplamda 5 milyar 493 milyon lira vatandaşlarımıza elektrik tüketim takviyesi tahsis edilmiştir.”
Yanık, Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı’nın 2022 yılı bütçe teklifinin 66 milyar 131 milyon 543 bin lira olduğunu söyledi.
Bu ortada Bakan Yanık’ın konuşmasının akabinde CHP’li milletvekilleri “İstanbul kontratı yaşayacak” HDP’li milletvekilleri ise “İstanbul kontratını geri getireceğiz ve uygulatacağız” yazılı döviz ve flama açtı.
