Bilge İlah Odin’den Bilge Tanrıça Frigg’e: İskandinav Mitolojisi’nin En Etkileyici Rableri

Buzların karanlık dünyası Nilfheim ve alevler içindeki Muspellheim’den oluşan bu kozmos, ortalarında hiçlik bulunan iki zıt kutup olarak betimlenir. Bu hiçlik ‘Ginnungagap’ olarak isimlendirilir.

Buzlar erir, suya dönüşür ve bu suyun içinde dev bir suret ortaya çıkar. Bu suret, birinci dev Ymir’dir. Akabinde dev bir inek olan Audhumla ortaya çıkar. Ymir, Audhumla’nın sütüyle beslenir ve ikisi birlikte buzları yalayarak bir insan yaratırlar. Bu insan, ilahların atası olan Buri’dir.

Bor da dev bir bayanla evlenir ve üç oğlu olur: Odin, Ve ve Vili. Bu üç kardeş, alemleri yaratmaya karar verir ve bu gayeyle en uygun yerin Ginnungagap olduğunu düşünürler. Ymir’i öldürerek dünyayı ve ömrü yaratırlar. Ymir’in eti toprak, kemikleri dağ, kanı denizler ve teri ırmaklar olur. Kafatası gök kubbe, beyni ise bulutları oluşturur.

Bir gün, üç kardeş iki kütük bulurlar ve Odin onlara hayat verir. Bu kütüklerden biri bayan, başkası erkek olur ve isimleri sırasıyla Embla ve Ask olur. Bu yeni beşerler, Midgard’da çoğalır ve insan ırkını oluştururlar. Bu kıssa, İskandinav mitolojisinde Odin’in ‘herkesin babası’ ya da baş ilah olarak anılmasının nedenidir.

İskandinav mitolojisinin en yüksek ilahı olan Odin, yalnızca Viking mitolojisinde değil tıpkı vakitte Germen ve Sakson mitolojilerinde de kıymetli bir yer meblağ. Alfödr, yani ‘bütün rablerin babası’ olarak bilinen Odin, ekseriyetle bilgelik ve bilgi ile ilişkilendirilir. Ayrıyeten hal değiştirme yeteneğine sahip olduğu da söylenir. Odin, Frigg ile birlikte olup başka ilahları doğurmuş ve Vikingler tarafından çoklukla hürmet ve sevgi ile anılmıştır. Savaşta ölenlerin Odin’in çocukları olduğuna ve onun sarayı Valhalla’ya gittiklerine inanılırdı.

Odin’in eşi olan Frigg, bilge bir tanrıça olarak kabul edilir ve tüm canlıların mukadderatlarını bildiği söylenir lakin yazgılar üzerinde rastgele bir tesiri olmadığına inanılır. Odin’in karısı olmasına karşın Frigg’in tek eşli olmadığı ve bu yüzden Yunan mitolojisinin Hera’sıyla karşılaştırıldığı belirtilir.

Odin ve Frigg’in oğlu olan Thor, gök gürültüsü, yıldırım ve fırtına ilahıdır. Hem ilahlar hem de beşerler ortasında en güçlü olduğu düşünülür. Mjöllnir ismindeki alımlı ile gök olaylarını denetim eder ve birebir vakitte insanların hastalık ve kıtlıkla başa çıkmalarına yardımcı olur. Kendisi hem ilahlar hem de faniler için bir kurtarıcı olarak kabul edilir.

Savaş ilahı olan Tyr, Aesir meclisinin yedinci üyesidir ve tek elli bir ilah olarak bilinir. Babasının kim olduğu konusunda kaynakların kimileri Odin derken kimileri Hymir der.

Hilekarlık ve düzenbazlıkla tanınan Loki’nin tam olarak bir ilah olup olmadığı konusunda belirsizlik vardır lakin Asgard’ta yaşadığı ve ilahlarla birlikte anıldığı bilinir. Loki’nin en kıymetli yeteneklerinden biri muazzam bir hal değiştirici olmasıdır. Ekseriyetle kurnaz bir gülüş ile tasvir edilir ve rableri ve tanrıçaları sinirlendirmekten büyük zevk alır. Loki’nin en farklı taraflarından biri, Odin’in atı Sleipnir’in annesi olmasıdır. Bu, Loki’nin form değiştirme yeteneğinin bir göstergesidir.  

Baldur’un vefatından sorumlu olduğu ve bu sebeple kıyamet Ragnarok başlayana kadar bir mağarada hapsedildiği bilinir. Ragnarok başlamadan evvel eşi Sigyn tarafından kurtarılan Loki, bu büyük savaşta Naglfar gemisini kullanır fakat sonunda Heimdall tarafından öldürülür.

Loki’nin çocukları da kendi başlarına hayli farklı ve değerlidir. Örneğin, Hel, ölülerin hükmedeni olan yeraltı tanrıçasıdır. Fenrir, kurt biçiminde bir dev olan ve Odin’i Ragnarok savaşında yiyen, tıpkı vakitte Tyr’ın elini ısıran bir varlıktır. Bir öbür çocuğu Jormungandr, iblis bir yılan olarak tasvir edilir ve Ragnarok savaşında Thor’u zehirleyerek öldürür.

Bereketin ilahı Freyr, birebir vakitte gün ışığı ve tarımla alakalıdır. Elflerin dünyası Alfheimr’ı yönetir ve Skidbladnir isminde katlanabilir bir gemisi vardır. Sevdiği bir dev için kılıcını bıraktığı ve bu yüzden Ragnarok sırasında Surtr tarafından öldürüldüğü anlatılır.

Baldur, Odin ve Frigg’in oğlu olarak hamasetin simgesi ve İngilizce’de yürekli manasına gelen ‘bold’ sözünün kökeni olan bir figürdür. Işık, hoşluk, saflık ve barışı temsil eder. Kendisine ziyan geleceğine dair düşler görür ve annesi Frigg, tüm varlıklardan ona ziyan vermemeleri için yemin alır lakin kıymetsiz görünen ökse otu, Loki’nin düzenlediği bir hücum sonucunda Baldur’un vefatına yol açar. Baldur’un vefatı, Ragnarok’a giden yolu açan değerli bir olaydır.

Heimdall, Asgard’ın koruyucusu ve ‘beyaz allah’ olarak anılır. Ragnarok sırasında Gjallarhorn’u üfleyerek savaşın başlangıcını ilan eder ve bu savaşta Loki’yi öldürür.

Bragi, şiir ve müzik rabbidir ve birebir vakitte harp ilahı olarak bilinir. Skaldların koruyucusu olan Bragi, şiir yazanlara Bragr yani şair ismini verir. Mitolojide en bilinen öykülerinden biri, Bragi ve karısının yaradanlara elma armağan ettiği mitidir.

Adalet ve dürüstlük ilahı Forseti, Baldur ve Nanna’nın oğludur. Beşerler ortasındaki uyuşmazlıkları çözdüğü belirtilir.

Kışı temsil eden Hödr, kör olmasına karşın güçlü bir allahtır. Loki’nin dolduruşuyla Baldur’u öldürmesi, mitolojide en bahtsız olaylardan biri olarak kabul edilir.

Vidar, orman, sessizlik ve intikamın yaradanıdır. Ragnarok sırasında babasını öldüren kurt Fenrir’i öldürür. Kalın bir ayakkabısı vardır ve bu ayakkabı, kurdu öldürme uğraşında kurdun dişinin ayağına geçmesini maniler.

Freya, aşk, hoşluk, tutku ve savaş tanrıçasıdır. Savaşlarda ölen askerlerin ruhlarını Odin’le paylaşır ve ölen kahramanların ruhlarını Sessrumnir Sarayı’na alır. Hal değiştirebilme yeteneğine sahip olan Freya, en çok şahin halinde görünür ve iki büyük kedi tarafından çekilen bir otomobil ile tasvir edilir. Ayrıyeten, sihirli bir kolyeye sahip olduğu söylenir.