Gökbilimciler, uzayın derinliklerinde hayli farklı ve şaşırtan bir keşfe imza attılar. Kuğu takımyıldızında 1.000 ışık yılından daha uzakta bulunan beyaz cüce yıldız, Janus ismi verilen iki yüzlü bir yıldız olarak tanımlandı. Bu keşif, bilim dünyasında büyük bir heyecan yarattı ve astrofizik alanında bir dönüm noktası olarak bedellendiriliyor.
Gökbilimciler iki yüzlü bir yıldız keşfettiler ve tuhaf görünümü karşısında şaşkınlığa uğradılar.
Beyaz cücenin bir yüzünün neredeyse büsbütün hidrojenden, öteki yüzünün ise helyumdan oluştuğu görülüyor. Gökbilimciler birinci sefer bizatihi iki zıt yüz geliştirmiş üzere görünen yalnız bir yıldız keşfettiler.
Caltech’te astrofizikçi olan ve çalışmayı yöneten Dr. Ilaria Caiazzo, “Beyaz cücenin yüzeyi bir taraftan başkasına büsbütün değişiyor” dedi.
‘Gözlemleri insanlara gösterdiğimde çok şaşırıyorlar.’
Resmi bilimsel ismi ZTF J203349.8+322901.1 olmasına karşın, iki yüzlü Roma yaradanından sonra Janus ismi verildi.
İlk olarak Caltech’in San Diego yakınlarındaki Palomar Gözlemevi’nden her gece gökyüzünü tarayan bir araç olan Zwicky Transient Facility (ZTF) tarafından keşfedildi.
Caiazzo beyaz cüceleri araştırıyordu ve bir aday yıldız parlaklığındaki süratli değişimler nedeniyle göze çarpıyordu.
Daha sonraki müşahedeler Janus’un her 15 dakikada bir kendi ekseni etrafında döndüğünü ortaya çıkardı. Bir yıldızın kimyasal parmak izlerini veren spektrometri ölçümleri, objenin bir tarafının neredeyse büsbütün hidrojen, başka tarafının ise neredeyse büsbütün helyum içerdiğini gösterdi.
Yakından bakıldığında yıldızın her iki tarafının da mavimsi renkte ve misal parlaklıkta olduğu, fakat helyum tarafının bizim güneşimiz üzere grenli, yamalı bir görünüme sahip olduğu, hidrojen tarafının ise pürüzsüz göründüğü anlaşılmaktadır.
Dış yüzeyi dönen gazdan oluştuğu için yıldızın iki yüzlü tabiatını açıklamak zordur. Caiazzo, ‘Herhangi bir şeyin ayrılması çok güç,’ dedi.
Bir açıklama, Janus’un beyaz cüce evrimi sırasında meydana geldiği iddia edilen az bir geçiş geçiriyor olabileceğidir.
Beyaz cüceler bir vakitler güneşimiz üzere olan yıldızların kaynayan kalıntılarıdır. Yıldızlar yaşlandıkça şişerek kırmızı devlere dönüşürler. Sonunda, kabarık dış materyal havaya uçar ve çekirdek büzülerek ağır, ateşli, sıcak bir beyaz cüceye dönüşür ve kabaca güneşimizin kütlesine sahip olmasına karşın yalnızca Dünya büyüklüğünde olur.
Yıldızın ağır çekim alanı, daha ağır elementlerin çekirdeğe batmasına ve daha hafif elementlerin yüzmesine neden olarak, aşağıda helyumdan oluşan iki katmanlı bir atmosfer yaratır.
Ve bunun üzerinde ince bir hidrojen katmanı bulunur. Yıldız yaklaşık 30,000C’nin altına soğuduğunda, daha kalın olan helyum katmanı kabarcıklanmaya başlar ve dıştaki hidrojen katmanının karışmasına, seyrelmesine ve gözden kaybolmasına neden olur.
Caiazzo, “Beyaz cücelerin hepsi değil ancak kimileri yüzeylerinde hidrojen baskınlığından helyum baskınlığına geçiş yapıyor” dedi.
‘Muhtemelen bu türlü bir beyaz cüceyi hareket halinde yakalamış olabiliriz.’
Eğer öyleyse, bilim insanları asimetrik bir manyetik alanın geçişin orantısız bir formda gerçekleşmesine neden olabileceğine inanıyor.
Caiazzo, ‘Manyetik alan bir tarafta daha güçlüyse, konveksiyonu [helyum katmanında kabarcıklanma] sınırlıyor olabilir’ dedi. ‘Diğer tarafta ise konveksiyon kazanıyor olabilir ve böylelikle hidrojen katmanı kaybolmuştur.’
