Fosfor, dünya üzerinde ömrün devamı için büyük kıymete sahip olan altı temel elementten bir adedidir. Nitrojen, karbon, hidrojen, oksijen ve kükürt ile birlikte, organik bileşenlerin temel yapı taşlarını meydana getirir. Şimdiye kadar evrenimizin en uzak köşelerinde bu elementlerin yalnızca bir tanesi eksik bulunmaktaydı. Ancak 8 Haziran’da Amerikan Astronomi Topluluğu’nun Albuquerque’de düzenlediği toplantıda gerçekleştirilen bir sunum sonucunda, Samanyolu’nun çeperinde yer alan bir gaz bulutunda fosfor elementinin varlığına dair bulgulara ulaşıldığı duyuruldu.
Kaynak: https://www.sciencenews.org/article/a…
Samanyolu’nun kenarındaki bir bulutta fosforun keşfedilmesi, galaksimizde hayatın bulunabileceği bölgeyi genişletti.
Fosfor, nitrojen, karbon, hidrojen, oksijen ve kükürt ile birlikte Dünya’da hayat için gerekli altı elementten biridir. Şimdiye kadar galaksimizin en uzak noktalarında bu elementlerden yalnızca bir tanesi eksikti.
Araştırmacılar, 8 Haziran’da Albuquerque’deki Amerikan Astronomi Topluluğu toplantısında, fosforun bu kadar uzakta bulunmasının galaksinin yaşanabilir bölgesini merkezinden yaklaşık 22.000 ışık yılı uzağa genişletebileceğini bildirdi.
Bu da gökbilimcileri Samanyolu’nun iç bölgelerinde gezegenler ve barındırabilecekleri rastgele bir ömür için bakmaya motivasyon oldu .
Ekip iki radyo teleskobunu galaksinin kenarındaki serin, tozlu bir gaz bulutuna doğrulttu.
Bulut mutlak sıfırın yalnızca 25 derece üzerinde. Galaktik merkezden yaklaşık 74.000 ışık yılı uzaklıkta, yani Dünya’nın Samanyolu’nun çekirdeğine olan uzaklığının neredeyse üç katı uzaklıkta bulunuyor. Astrokimyacı Lilia Koelemay toplantıda, fosfor monoksit ve fosfor mononitrür izlerine sahip olduğunu da belirtti.
Arizona Üniversitesi’nden astrokimyacı Lucy Ziurys, bu uzak bulutta fosfor aramanın güç bir iş olduğunu söylüyor.
Bu element yalnızca süpernovalarda üretilir. Fakat Samanyolu’nun dışında çok fazla gereç bulunmadığından, hayatlarını büyük, element püskürten patlamalarla sonlandıracak kadar büyük yıldızlar oluşturmak zordur. Ziurys, galaksinin merkezinden 49.000 ışık yılı ötesinde bilinen yalnızca bir süpernova kalıntısı olduğunu söylüyor.
Ziurys, fosforun dış galaksiye ulaşmasının bir yolunun, merkeze daha yakın olan ve “galaktik bir fıskiye” başlatan bir süpernova olduğunu söylüyor.
‘Bir süpernova patlar, materyal galaktik düzlemin dışına atılır, sonra galaktik kenarın yakınına geri yerleşir.’ Malzeme orada çok seyrelmiş olacaktır, lakin ‘eğer farklı süpernovalar patlıyorsa, dış galaksiyi kirletmeye devam edeceklerdir’ diyor.
Floransa’daki İtalyan Astrofizik Enstitüsü’nde astrofizikçi olan ve çalışmaya katılmayan Francesco Fontani, “Fosfor içeren moleküllerin tespiti … açık ve ikna edici görünüyor” diyor.
Fontani dış galakside hayat için gerekli öbür elementlerden kimilerini gözlemlemiş lakin fosforu hiç gözlemlememiş. Gökbilimciler ömür için gerekli altı elementi galaktik merkezden bu kadar uzakta bulamadıkları için, Samanyolu’nda hayatın var olabileceği bölgenin en fazla buldukları en uzak süpernovaya, galaktik merkezden yaklaşık 52.000 ışık yılına kadar uzandığını varsaydılar.
Galaksinin çekirdeğinden yaklaşık 6.500 ışık yılı uzaklıkta da bir iç kenar olduğu varsayılıyor.
Burada meydana gelen nispeten çok sayıdaki süpernova, bölgedeki rastgele bir gezegeni ağır ultraviyole ve X-ışını radyasyonuna maruz bırakarak ömrün uzun müddet devam etmesini zorlaştıracaktır.
Fontani, “Bu tespit, galaktik merkezden benzeri büyük uzaklıklarda organik moleküllerin daha evvelki tespitleriyle birlikte, galaktik yaşanabilir bölgenin dış sonlarının daha evvel düşündüğümüzden daha geniş olabileceği fikrini destekliyor” diyor.
Yaşamın galaksi merkezinden bu kadar uzakta ortaya çıkması için orada gezegenlerin var olması gerekir. Şimdiye kadar, yalnızca güneş sistemine nispeten yakın yerlerde – birçok birkaç bin ışık yılı içinde – gözlemlendiler.
Ziurys, “Şu anda daha büyük galaktik-merkezi aralarda oluşup oluşamayacaklarını bildiğimizi sanmıyorum” diyor.
Galaksinin hududunda hayat için gerekli altı elementin bulunmasının, hayatın gelişebileceği en uzak yerlerin araştırılmasını teşvik edeceğini umduğunu söylüyor.
