İmparator Aurelian beş yıllık bir mühlet içinde (MS 270-275) kendisinden evvel gelen birden fazla hükümdardan daha fazlasını başardı. Roma İmparatorluğunu tehdit eden tüm barbarları kovarak Tuna sonunu istikrara kavuşturdu ve Roma’yı bugün hala görülebilen devasa bir duvarla kuşattı. Kısa ancak tesirli hükümdarlığı sırasında para ünitesi, din ve idarede büyük ıslahatlar başlattı. Ancak en değerlisi, imparator Aurelian, çöküşün eşiğinde olan Roma İmparatorluğu’nu kurtardı. Bu nedenle Aurelian, Restitutor Orbis ‘Dünyanın Kurtarıcısı’ olarak tanındı.
1. Aurelian, başarılı bir generalden imparatorluğa yükseldi.
Çoğu üçüncü yüzyıl hükümdarı üzere, imparator Aurelian da asker kökenli bir imparatordu. Üçüncü yüzyıl, Roma İmparatorluğu için karmaşık bir periyottu ve, Aurelian’dan evvelki kral Claudius II Gothicus vebadan ölünce bir sonraki hükümdar olma hakkı yiğit bir savaşçı ve yetenekli bir kumandan olan Aurelian’a verildi. Milattan evvel 270 yılının sonbaharında, birliklerin kabulünün akabinde senato, Aurelian’ı Roma imparatoru olarak tanıdı.
2. Aurelian, Hannibal’dan bu yana en büyük tehlike ile yüzleşmek zorunda kaldı.
Aurelian tahta çıktığında Roma kaos içindeydi. Barbarlar imparatorluk sonunun güvenliğini tehdit ediyorlardı ve imparator olduktan bir mühlet sonra Aurelian, Hannibal’ın işgalinden bu yana imparatorluğa yönelik en büyük tehditlerden biriyle yüzleşmek zorunda kaldı.
271’de Germen işgalciler Po Irmağını geçtiler ve onları durdurmak için gönderilen lejyonları tamamiyle yok ettiler. Roma’ya giden yol açıktı ve bu paniğe neden oldu. Eski bir savaş kumandanı olan imparator Aurelian, birlikleri bir ortaya getirerek işgalcileri yenmeyi başardı.
3. İmparator Aurelian, Roma hududunu istikrara kavuşturdu.
Barbarları yendikten sonra, imparator Aurelian dikkatini Ren ve Tuna ırmakları boyunca Roma sonlarını güçlendirmeye verdi. Lakin üçüncü yüzyılın ortalarına gelindiğinde, kıyının karşısındaki Dacia ve öbür eyaletlerin barbar taarruzlarına maruz kaldığı anlaşılınca İmparator Aurelian, savunulamaz olarak gördüğü Dacia’dan lejyonları geri çekmeye karar verdi.
Ancak bu, Roma’nın merkezinde bulunan Trajan’ın Sütunu ile efsanesi ölümsüzleştirilen imparator Trajan’ın Roma İmparatorluğuna dahil ettiği bir eyalet olduğu için siyasi açıdan hassas bir bahisti.
Aurelian, birinci imparator Augustus devrinden beri korunan Roma yenilmezliği fikrini korumak için tıpkı ismi taşıyan iki yeni eyalet kurdu. Lakin Aurelian’ın Dacia’yı terk etmesi Roma’nın genişlemesinin sonunu işaret ediyordu.
4. Aurelian, Roma İmparatorluğu’nun birliğini yine sağladı.
Aurelian’ın en büyük başarısı, Roma İmparatorluğu’nu tekrar birleştirmesiydi. Aurelian’ın iktidara gelmesinden on yıl evvel imparatorluk birçok modüle bölünmüştü. Roma’daki yasal imparatorun yanı sıra batıda bağımsız bir Galya imparatorluğu vardı, Doğuda ise Kraliçe Zenobia, Palmiren İmparatorluğu’na hükmetti. Aurelian’ın lejyonları evvel Doğuda Zenobia’yı yenerek Mısır üzerindeki denetimi yine sağladı ve hayati değere sahip ipek yollarını ele geçirdi. Akabinde Aurelian, Galya İmparatorluğunu yenerek birliklerini batıya götürdü.
5. Ayrıyeten Roma’nın ünlü antik duvarlarını da inşa etti.
Barbarları İtalya’dan kovduktan sonra Aurelian, imparatorluğun daha âlâ korunmaya gereksinimi olduğunu fark etti ve Roma’yı devasa bir duvarla güçlendirmeye karar verdi. 19 kilometre uzunluğunda ve 6 metre yüksekliğindeki Aurelian surları, Roma’nın yedi doruğunun tümünü, Campus Martius’u ve Trastevere bölgesini çevreliyordu.
O yüzyılların en büyüğü olan bu devasa mühendislik başarısı, Roma’yı gerçek bir kale haline getirdi. Duvarlar, 19. yüzyıla kadar Roma’nın ana hudutları olarak kalacaktı. Bugün hala Roma’yı ziyaret ettiğinizde görmeniz mümkün.
6. Aurelian büyük bir reformcuydu.
Roma’nın sayısız düşmanını yendikten sonra, İmparator Aurelian Roma İmparatorluğunu yönetmeye odaklanabilirdi. Aurelian, Roma vatandaşlarını memnun etmek ve imparatorluk başşehrinde tertibi sağlamak için halka dağıtılan fiyatsız yiyecek ölçüsünü artırdı, taşıma ve dağıtım sistemini yine düzenledi ve imparatorluk sikkelerindeki gümüş para ölçüsünü artırarak para sisteminde ıslahat yaptı.
Daha da kıymetlisi, imparator darphanelerini Roma’dan uzağa, sonun yakınındaki stratejik bölgelere taşıyarak maaşın ordulara kolay kolay ulaşabilmesini sağladı.
7. Hristiyanlığın temelini attı.
Aurelian’ın günümüz için en değerli başarısı, büsbütün farkında olmadan gerçekleştirdiği bir muvaffakiyettir. Birçok zaferinden cüret alan Aurelian, Roma panteonuna bir güneş ilahı olan yeni bir ilah tanıttı: Yenilmez Güneş Sol Invictus. Tek ilahlı bir inanç olan Sol Invictus’un ortaya çıkışı, daha sonra Hristiyanlığın kabulünü kolaylaştırdı. Ayrıyeten Sol Invictus’un doğum günü, Hazreti İsa’nın da doğum günü olan 25 Aralıktır.
8. İmparator Aurelian’ın trajik mevti ve bıraktığı miras.
Büyük zaferlerinden ilham alan İmparator Aurelian, Crassus devrinden beri Roma’yı rahatsız eden bir düşmanla yüzleşmeye karar verdi. Ama Aurelian hiçbir vakit İran’a ulaşamadı. Doğuya giderken, küçük bir Bizans kasabası yakınlarında İmparator Aurelian kendi askerleri tarafından öldürüldü. Aurelian’ın ani vefatının akabinde birleştirmek için çok uğraştığı Roma imparatorluğu tekrar kaosa sürüklendi.
