Yap -işlet-devret modeliyle Türkiye’den Limak ve Yapı Merkezi, Güney Kore’den de DL E&C ve SK ecoplant şirketlerinin kurduğu ortak teşebbüs kümesi tarafından yapılan Çanakkale Köprüsü açıldığından bu yana muhalefetin tenkit oklarının maksadında. Tartışmalar devam ederken mevzuyla ilgili dikkat çeken bir açıklamada Yapı Merkezi’nin işvereni CHP’li eski Milletvekili Ersin Arıoğlu’nun oğlu Başar Arıoğlu’ndan geldi.
Arıoğlu, Akşam gazetesine verdiği röpotajda muhalefetin tavrını eleştirdi. Her şeye ‘hayır’ diyerek muhalefet yapılamayacağını belirten Arıoğlu, “Evet bizim kalbimiz solda atar. Toplumsal demokrasi diye bir şey var. Bunun ne olduğu muhakkak. Ben solcuyum diyerek solcu olunmuyor. Muhalefet ne yazık ki alakasız her şeye ‘hayır’ diyerek muhalefet yapılıyor. ‘Bu projeleri devletleştireceğiz’ diyorlar, bunlar yatırımcıyı kaçıracak söylemler” sözlerini kullandı.
İşte yapılan röportajdan bir kesit;
– Köprü bitti lakin tartışması bitmedi. Bu kadar tenkit, sorgulama bekliyor muydunuz?
Sorgulama olsun natürel ancak gönül ister ki bu biraz daha objektif biçimde yapılsın. Burada neyin sorgulandığı da değerli. Diyorlar ki ihaleler kapalı kapılar arkasında yapılıyor. O denli değil. İlan ediliyor. Sonra da yeteri kadar mühlet veriliyor. İlgilenen firmalar evvelden gidip ihale dökümanını alır, bu dokümanın bedeli de ihalenin boyutuna nazaran 50-100 bin lira civarındadır.
– Neler var bu dokümanda?
Bu dokümanda şayet ihaleyi kazanırsanız imzalayacağınız kontrat vardır. Bu kontrat şahsa özel hazırlanmaz, siz ihaleyi almadan evvel neye imza atacağınızı bilirsiniz. İhaleden sonra yalnızca o basılı olan nüshanın içindeki boşluklar doldurulur. Mesela biz süreyi teklif ettiğimiz için o boşluğa ‘Şu kadar müddette devlete iade edeceğiz’ diye tarih yazıldı.
-Köprünün maliyeti de sorgulanıyor. Siz bu teklifi neye nazaran verdiniz?
Bu çapta bir iş için daha ihaleye girmeden 4-5 milyon dolar para harcarsınız. Zira bir ön tasarım yaptırmak zorundasınız. Boyut olarak birinci defa bu türlü bir köprü yapılıyor. Bu türlü bir keson dünyada daha evvel batırılmamış. Birtakım kesimler bu türlü bir yüksekliğe daha evvel hiç kaldırılmamış. Bunların hepsini, uzmanını tutup çalışmak gerekiyor. Hesaplar da ona nazaran yapılıyor. Bu türlü bir köprünün maliyeti hakkında rastgele bir fikir söylemek için evvel tüm bu çalışmaları yapmak gerekiyor. Ben bu ihaleye hazırlanmamış olsaydım bu mevzuda fikir yürütemezdim. Şu anda maliyet hesabı yapanlar büsbütün baştan atıyorlar.
– Dünyadan kimi örnekler veriyorlar. Hong Kong mesela…
O denli örnekler veriyorlar ki bizim köprümüzle ortalarında dağlar kadar fark var. Birinin ayağı kırk metre derinde, öbürünün ayağı karada. Hong Kong köprüsü diyorlar ancak bu bir asma köprü, başkası viyadük köprü tünel sistemi.
– İhalede sizden öteki kaç teklif vardı?
Dünya çapında bir ihale yapıldı. Ve 4 tane çok önemli teklif geldi. Mesela Japon firma Çanakkale’yi çok istiyordu ve çok da rekabetçi bir teklif verdiler. Bütün bu firmalar fizibilite yaptığı için, köprünün kaça mal olabileceğini aşağı üst varsayım ediyordu. 4 tane çok önemli teklif gelmiş. Ve bu tekliflerden en ucuzu seçilmiş. Burada sorun ne? Bizden sonraki de seçilebilirdi. İzmir’de o denli oldu mesela…
– Ne oldu İzmir’de?
3-4 ay evvel yapılan metro ihalesinde biz Yapı Merkezi ve Nurol olarak en düşük fiyatı verdik. Buna karşın ihaleden atıldık, 500 milyon lira farkla iş ikinciye verildi. Asıl bu sorgulanmalı. Nurol Osmangazi’yi, Marmaray’ı yapmış, biz Çanakkale’yi Avrasya’yı yapmışız. Ve diyorlar ki ‘bunlar işi bilmiyor. Yanlış fiyat vermişler, işi yapamazlar. Ben kendi favorime vereyim’. İhale yapma o vakit. Beni niçin uğraştırıyorsun.
– Hazine garantileriyle müteahhitler güçlü oluyor mu?
Biz bu işten ne kadar para kazanacağımızı, köprüyü teslim ettiğimiz gün bileceğiz. O güne kadar her şeyin risk altında, bilinmeyen. Kurdaki hareket bu türlü devam ederse çok para da kaybedebiliriz. Mesela bu yıl bizim mukavelede 15 euro artı KDV yazıyorsa, yaklaşık 250 lira geçiş fiyatım oluyor. Ve bu yıl boyunca sabit kalıyor. Lakin döviz artınca TL sabit kalmıyor. Münasebetiyle benim euro cinsinden 15 euroyla başlayan geçişim, şayet yüzde 20 devalüasyon olduysa sene içerisinde 12’ye düşüyor. Öteki yandan borçlanmamız ise dolar cinsinden. Yani TL bedel kazanırsa ben de kazanıyorum. Kaybederse ben de kaybediyorum. Biz 2020 ve 2021’de bunların yaşanacağını bilseydik, 2017’de o teklifi vermezdik. Bu ihaleyle ucu ucuna alınmış bir iş. Bir emniyet hissemiz vardı fakat o da gitmiş durumda.
– Çanakkale’den geçişler nasıl şu anda?
Günlük 30 bin civarında geçiş var ancak şimdi konuşmak için erken. Fakat 1-2 sene sonra tablo netleşmeye başlar.
– Avrasya Tüneli’nden geçişler?
Orada garanti edilen sayı 68 bindi. Biz şu anda 55 binlerdeyiz. Avrasya tüneli sabah ve akşam olmak üzere günde 4 saat çok ağır kullanılıyor. O boş olan saatleri dondurmak için farklı teknikler denenebilir.
– Siz de CHP’li bir aileden geliyorsunuz…
Evet bizim kalbimiz solda atar. Toplumsal demokrasi diye bir şey var. Bunun ne olduğu muhakkak. Ben solcuyum diyerek solcu olunmuyor. Muhalefet ne yazık ki alakasız her şeye ‘hayır’ diyerek muhalefet yapılıyor. ‘Bu projeleri devletleştireceğiz’ diyorlar, bunlar yatırımcıyı kaçıracak telaffuzlar. Yoksa biz Yapı Merkezi olarak toplumsal demokrasiye sonuna kadar razıyız.
– Geçiş fiyatları için kıymetli itirazlarını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Şu anda köprü (15 Temmuz Şehitler Köprüsü) 8 lira. Yani otobüs bileti fiyatına geçiliyor köprüden. ‘Köprünün paraları ödendi, artık parasız olması lazım’ diyorlar ya, geçişlerden alınan parayla devlet o köprünün bakımını bile yapamaz. İstanbul üzere bir yerde yaşa, toplu taşıma kullanma, akaryakıt yak, havayı kirlet, sonra da otobüs fiyatına köprüden geçip ‘pahalı’ de, bu nasıl bir adalet. Bence devlet artık akaryakıtı de sübvanse etmemeli fakat ama bugünkü politik ortamda bu yapılamaz. Zira akaryakıta artırım gelince kıyameti koparan bir muhalefet var.
