Antroposen ya da İnsan Çağı olarak isimlendirilen yeni bir jeolojik devir hakkında yapılan bir açıklama, Kanada’nın Milton, Ontario kentine bağlı Crawford Gölü’nde bulunan delillere dayanıyor. Bir küme bilim insanı, göldeki ince tortu katmanlarının binlerce yıl süren çevresel değişimi kaydettiğini ve insan tesirinin Dünya’nın jeolojik kayıtlarında besbelli bir halde görüldüğünü söylüyor.
Kanada’nın bir banliyösündeki mütevazı bir göl, yakında Dünya’nın resmi tarihinde radikal yeni bir kısmın sembolik başlangıç noktası haline gelebilir: Antroposen ya da insan çağı.
Bir küme bilim insanı Salı günü yaptığı açıklamada, insanlığın gezegen üzerindeki ezici tesirine dair en güzel delilin Milton, Ontario’daki Crawford Gölü’nde bulunabileceğini söyledi.
Gölün ince katmanlı tortuları, 20. yüzyılın ortalarında insan kaynaklı bozulmanın patlamasıyla doruğa ulaşan binlerce yıllık bir etraf tarihi kaydı içeriyor.
Bilim insanları, nükleer silah denemeleri ve fosil yakıtların yakılmasından ormansızlaşma ve global ticarete kadar insan faaliyetlerinin Dünya’nın jeolojik kayıtlarında silinmez bir iz bırakmaya başladığını söylüyor.
Bu duyuru, insanların gezegeni jeolojik vakitte yeni bir çağ başlatacak kadar değiştirip değiştirmediğini belirlemek için yıllardır süren bir gayretin kıymetli bir adımına işaret ediyor.
Antroposen Çalışma Kümesi ismi verilen bilinmeyen bir bilimsel kuruluş, 2009 yılından bu yana Dünya’nın kimyası ve ikliminin son birkaç bin yılın şartlarından temelden farklı olduğuna dair deliller topladı. Son kural, jeolojik kayıtlarda insanların yol açtığı tehlikeli dönüşümü kusursuz bir formda koruyan bir nokta olan ‘altın sivri uç’ belirlemekti.
Ontario’daki Brock Üniversitesi’nde yer bilimleri profesörü olan ve çalışma kümesinin gölle ilgili araştırmasına liderlik eden Francine McCarthy, Crawford Gölü hallında kanılarını paylaştı.
‘Dünya sisteminin tüm farklı bileşenlerinin ve bunların birbirleriyle etkileşim biçimlerinin evvelden olduğundan temelden farklı olduğunu’ gösterdiğini söyledi. ‘Bu varoluşsal sorunu göstermek için en yeterli yerin burası olduğunu düşündük.’
Dünya’nın geçmişinin evrelerini inceleyen araştırmacıların altı ayda bir bir ortaya geldiği Memleketler arası Stratigrafi Kongresi’nde konuşan çalışma kümesi üyeleri, Antroposen’in 1950’de başlayan ve Crawford Gölü’nün altın sivri ucu olduğu yeni bir çağ olarak belirlenmesini tavsiye etti.
Antroposen’in Dünya’nın 4.6 milyar yıllık resmi vakit çizelgesine eklenebilmesi için, daha geniş jeoloji topluluğunun incelemesine dayanması gerekiyor.
Önümüzdeki aylarda teklif, son 2.4 milyon yılın tarihini alt kısımlara ayırmaktan sorumlu olan Kuvaterner Stratigrafisi Alt Kurulu’nun önüne gidecek.
Ardından daha büyük olan Memleketler arası Stratigrafi Kurulu oylama yapacak. Bu bürokratik mahzurları aşabilirse, teklif gelecek yıl Güney Kore’de yapılacak Memleketler arası Jeoloji Kongresi’nde onaylanacak.
Crawford Gölü, Antarktika’nın buzları, iki uzak mercan resifi, bir dağın zirvesindeki turba bataklığı ve kirli bir Kaliforniya körfezi de dahil olmak üzere dünyanın dört bir yanındaki 12 altın başak adayı ortasından seçildi.
Her biri, 1950 civarında insan kirliliğinde birebir anda meydana gelen artışa dair ispatlar içeriyordu, bilhassa de Antroposen’in birincil işareti olarak hizmet edecek olan nükleer silah testlerinden kaynaklanan radyoaktif plütonyumdaki ani artış.
Leicester Üniversitesi’nde jeolog olan ve Antroposen Çalışma Kümesi’nin başkanlığını yürüten Colin Waters, “Gezegenin her yerinde, tüm ortamlarda mevcut olan çok kesin bir jeokimyasal hudut var” dedi.
Ancak çalışma kümesinin McCarthy ve Waters’ın da ortalarında bulunduğu 22 üyesi, aylar süren müzakerelerin akabinde Crawford Gölü’nün Antroposen’e ait ispatları öbür hiçbir yerde olmadığı kadar düzgün yakaladığına karar verdi.
Gölde nükleer serpintinin yanı sıra endüstriyel kirlilik, tiplerin yok oluşu ve global iklim değişikliğinin izleri de bulunuyor.
Fosil yakıtların yakılmasının bir yan eseri olan ve uçucu kül olarak isimlendirilen küçük siyah parçacıklar tortulların her tarafına yayılmış durumda. Gömülü ağaç polenlerinin çeşitlerindeki değişimler, etraftaki ormanın giderek artan sıcaklıklara nasıl reaksiyon verdiğini gösteriyor.
“Bu yalnızca iklim değişikliğiyle ilgili değil. Yalnızca biyoçeşitlilik kaybı da değil.
Mesele yalnızca insanların taşıdığı tortular da değil. Bunların hepsi bir ortada,’ diyor çalışma kümesinin araştırmasını destekleyen Berlin’deki Max Planck Bilim Tarihi Enstitüsü’nün yöneticisi Jürgen Renn. ‘Bunları çoklu temasları olan bir olgu olarak ele almalıyız. Ve bunu anlamak ve toplumlarımızı buna nazaran uyarlamak için efor sarf etmeliyiz.’ Tekrar de tüm bilim insanları Antroposen’in jeolojik vakit ölçeğine ilişkin olduğuna ikna olmuş değil.
Diğer tüm çağlar, meydana geldikten binlerce yıl sonra isimlendirilmiştir. Bu periyotlar enstrümantal bilgiler ve şahit tabirleriyle değil, kayalarda, ağaç halkalarında, tortularda ve buzda depolanan çevresel değişim kayıtlarıyla tanımlanmaktadır.
Eski bir meteor çarpmasının delillerini taşıyan bir Tunus uçurum yüzü, dinozorlar çağının sonunu işaret ediyor. Son 11.700 yılı kapsayan Holosen periyodunun başlangıcı, eski Grönland buzunda hapsolmuş hidrojen molekülleri tarafından işaretlenmiştir.
Cornell Üniversitesi’nin ağaç halkası laboratuvarını yöneten arkeolog Sturt Manning, “Birkaç on yıl üzere süreksiz bir şeyin yeni bir jeolojik çağ olarak sayılabileceğinden emin değilim” dedi.
‘Kendi vaktinizi sahiden tanımlayamazsınız.’ Öbür araştırmacılar, Antroposen’e katı bir jeolojik tarif getirmenin, akademinin zımnî salonlarının çok ötesinde dalgalanma tesirleri olabileceğinden kaygı ediyor.
Stanford Üniversitesi’nde insanların etrafla etkileşimlerini inceleyen antropolog Andrew Bauer, “Anlattığımız öyküler yalnızca bilimsel olarak tarafsız kıssalar değil,” diyor. “Potansiyel siyasi sonuçları var.”
Örneğin, 20. yüzyılın ortalarının Antroposen’in başlangıç noktası olarak belirlenmesinin, insanların bu tarihten evvelki insan tesirlerini önemsizleştirmesine yol açabileceğini söyledi. Öte yandan, araştırmalar karbon emisyonlarının ve başka çevresel ziyanların birçoklarından dünyanın en güçlü insanlarının ve uluslarının sorumlu olduğunu gösterirken, ‘Antroposen’ terimi gezegenin dönüşümünden tüm insanların eşit derecede sorumlu olduğunu ima ediyor.
Bauer, “Antroposen’i eleştiren tanıdığım hiç kimse, insanların Dünya sistemi üzerindeki tesirlerini inkar etmek istemiyor” dedi.
Bauer, kavramın bir çağdan fazla jeolojik bir ‘olay’ olarak tanımlanmasını öneren bir küme bilim insanı ortasında yer alıyor – bu, insanların binlerce yıl boyunca doğayı tekrar şekillendirdiği ve tabiat tarafından şekillendirildiği tüm nüanslı yolları kapsayabilecek daha esnek bir terim. University College London’da etraf bilimci ve Antroposen Çalışma Kümesi sekreteri olan Simon Turner, ‘Son 70 yılda eşi gibisi görülmemiş bir jeolojik dönüşümün meydana geldiği kavramı büyük bir ifade’ dedi.
Ancak Crawford Gölü ve çalışma kümesinin incelediği öteki alanlardan elde edilen delillerin “inkar edilemez” olduğunu ve her geçen yıl daha da güçlendiğini söyledi.
İnsanlar çevreyi tahrip etmeye devam ettiği sürece, bu seçimlerin sonuçları Dünya’ya kazınmaya devam edecek dedi. Yeniden de Antroposen, Dünya’nın jeolojik vakit ölçeğine hiçbir vakit resmen eklenmese bile McCarthy, Crawford Gölü’nden elde edilen bulguların insanları iklim değişikliği, biyolojik çeşitlilik kaybı ve başka çevresel çalkantılarla yüzleşmeye ‘iteceğini’ umuyor.
McCarthy, “En azından, hareketlerimizin insanların değişebileceğini düşünmediği büyük şeyleri ne kadar süratli ve ne kadar geri dönülmez bir biçimde değiştirebileceğini ölçmek ve iletmek için bir uğraş olacaktır” dedi.
