Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay: “2022 yılında iktisadın üretim ve talep tarafıyla istikrarlı bir görünüm sergileyerek yüzde 5 büyümesi hedeflenmektedir”
“Yüzde 21,7 büyüme kaydettiğimiz 2021 yılının ikinci çeyreğinde G-20 içerisinde en yüksek büyüme sıralamasında ikinci sırada yer aldık. Yılın birinci yarısında Türkiye iktisadı yüzde 14,3 büyüme sağlamıştır”
“2021 yılı birinci 9 ayı prestijiyle ülkemiz elektrik fiyat ortalaması megavat saat başına 41 avro olup, Almanya, Fransa ve İtalya’ya nazaran 30-40 avro daha düşük seviyededir”
“Doğal gaz fiyat artışlarının bir kısmı bütçeden karşılanarak tüketiciye son derece hudutlu bir artış ölçüsü yansıtılmaktadır”
“2021 yılı Ocak-Eylül periyodunda vergi gelirleri geçen yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 39,7 oranında artmıştır”
ANKARA – Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, Tbmm‘de Plan ve Bütçe Komitesinde 2022 bütçesi ile ilgili sunum yaptı. Oktay, “2022 yılında iktisadın üretim ve talep tarafıyla istikrarlı bir görünüm sergileyerek yüzde 5 büyümesi hedeflenmektedir” dedi.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan ve Bütçe Komitesinde 2022 bütçesi ile ilgili sunum yaptı. Oktay, 2022 yılı Merkezi İdare Bütçe Kanunu Teklifi’nin sanayi üretimi ve yükselen ihracatıyla atılım periyoduna giren Türkiye iktisadının bütçesi olduğunu söyleyerek, “Tam donanımlı hastanelerimizle ülkemizin her yerinde vatandaşımızın ayağına götürdüğümüz sıhhat hizmetlerinin ve Covid-19 üzere bir salgında dahi sendelemeyen kaliteli sıhhat altyapımızın bütçesidir. Okullaşma oranından sınıf mevcuduna, eğitim malzemelerinin kalitesinden uzaktan eğitim altyapısına, sahip olduğu potansiyelle pek çok ülkeden üstün pozisyonda olan ve donanımlı jenerasyonlar yetiştiren Türk maarif geleneğinin ve eğitim sistemimizin bütçesidir. Kazan-kazan temelinde kurulan işbirlikleriyle ihracatta rekorlara koşan, e-ticaret takviyeleri ve dijital gümrük uygulamalarıyla rekabetçiliği güçlendiren ticaret vizyonumuzun bütçesidir. Dört bir yanını yollarla, köprülerle, tünellerle, barajlarla, kaç altyapı yatırımlarıyla donattığımız, fiber ağlarla dünyaya bağladığımız ulaştırma ve haber leşme altyapımızın bütçesidir. ‘Milli Yapay Zeka Stratejisi ve Uzay Programı’nı adım adım hayata geçiren, dijitalleşmede vites yükselten ulusal teknoloji atılımımızın bütçesidir” tabirlerini kullandı.
Oktay, 2022 bütçesi hakkında bilgi vererek, “Bereketli topraklarını en verimli halde ziraatla buluşturan, cet tohumuna, su kaynaklarına, besin arzına ve endemik zenginliğine sahip çıkan Türk tarımının bütçesidir. Salgının tesirlerine karşın dünyanın dört bir yanından ziyaretçi ağırlayan, sıhhat ve termal turizminden yayla turizmine, su altı dalış turizminden kış turizmine potansiyelini çeşitlendiren Türkiye turizminin bütçesidir. Olimpiyatlarda yarışan atletlerimizi yetiştiren, ülkemizin dört bir yanında gençlik merkezleri ve spor tesisleriyle gençlere dokunan gençlik ve spor topluluğumuzun bütçesidir. Hukukun üstünlüğü, yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı ile insan haklarını temel alarak, yargı hizmetlerinin adil, süratli ve tesirli bir formda sunulmasını sağlayan adalet sistemimizin bütçesidir. Esirgeyici aile hizmetlerinden bayanın güçlendirilmesine, yaşlı bakım hizmetlerinden engelli vatandaşlarımızın hayata katılmasına kadar pek çok alanda toplumun kılcalları için yaptığımız toplumsal çalışmaların bütçesidir. TANAP, TAP VE TÜRKAKIM üzere mega güç işbirliklerinin kesimi olan, mavi vatanda yaptığımız keşiflerle geleceğe bugünden daha umutla bakan ve yenilenebilir enerjiyi önceleyen güç siyasetlerimizin bütçesidir. Mazlum ve mağdur neredeyse onun yanında olan, Suriye’de, Libya’da, Azerbaycan’da insani dramların önüne geçen Türk modeli insani diplomasinin bütçesidir. Hudutlarımızın içinde ve dışında terör ögeleriyle uğraş eden, vatanımızın her karışını ve mavi vatanı sarsılmaz bir iradeyle koruyan kahraman güvenlik güçlerimizin bütçesidir” biçiminde konuştu.
“Dünya iktisadının 2021 yılında yüzde 5,9, 2022 yılında ise yüzde 4,9 büyümesi öngörülmektedir”
Global salgının iktisada tesirlerine değinen Oktay, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Salgının başından itibaren gelişmiş iktisatların büyük çaplı genişletici para ve maliye siyasetlerini sürdürdükleri görülmüş, bu gelişmeler global iktisadın 2021 yılında nispî bir toparlanma eğilimine girmesinde belirleyici olmuştur. Ekonomik teşvik paketleri uygulamaya koyan ülkeler, ekonomilerini para yahut maliye siyasetleriyle desteklemeye çalışmışlardır. Lakin salgın kaynaklı kapanma uygulamaları ve toplumsal uzaklık tedbirleri ekonomileri olumsuz etkilemiştir. Bu manada salgından en çok etkilenen hizmetler kesiminin global seviyede kıymetli bir istihdam kaynağı olması, işgücü piyasasındaki toparlanmanın üretimdeki toparlanma eğiliminin gerisinde kalmasına neden olmuştur. Milletlerarası Para Fonu’nun 2021 yılı ekim ayı Dünya Ekonomik Görünüm Raporu’na nazaran 2020 yılında görülen yüzde 3,1’lik daralmanın akabinde dünya iktisadının 2021 yılında yüzde 5,9, 2022 yılında ise yüzde 4,9 büyümesi öngörülmektedir. Global Büyüme Raporu’na nazaran 2020 yılında yüzde 4,5 daralan gelişmiş ülkelerin 2021 yılında yüzde 5,2, 2022 yılında ise yüzde 4,5 büyüyeceği kestirim edilmektedir. Global büyüme performansında ekonomiler ortasında ayrışmanın devam etmesi beklenmektedir. Rapora nazaran 2021 yılında ABD’nin yüzde 6, Euro Bölgesi’nin ise yüzde 5 büyümesi beklenmektedir. 2022 yılında ise bu bölgelerin sırasıyla yüzde 5,2 ve yüzde 4,3 oranında büyüyeceği iddia edilmektedir. 2020 yılında yüzde 2,1 daralan gelişmekte olan iktisatların 2021 yılında yüzde 6,4, 2022 yılında ise yüzde 5,1 oranında büyümesi beklenmektedir. Aşıya olan erişim gelişmekte olan ekonomilerde hudutlu kalmıştır. Gerçekten Eylül 2021 tarihi prestijiyle nüfusun tam olarak aşılanma oranı gelişmiş ekonomilerde yüzde 58 iken, gelişmekte olan ekonomilerde bu oran yüzde 36’dır. Salgının büyüme üzerindeki tesirleri işgücü piyasası üzerine de direkt yansımaktadır. 2021 yılında istihdamdaki artış eğilimine karşın, işsizlik oranları hala salgın öncesindeki ortalamaların üzerinde seyretmesine karşın birçok ülkede üretim ve istihdam açığı da devam etmektedir.”
“Ağustos ayı prestijiyle sanayi, inşaat ve hizmetler bölümlerinin tümünde istihdam salgın öncesindeki seviyesinin üzerindedir”
Türkiye’nin salgına karşın 2020 yılında yüzde 1,8 büyüme ile G-20 ülkeleri ortasında Çin’den sonra en süratli büyüyen ikinci ülke olduğunu hatırlatan Oktay, “Salgına bağlı olarak 2020 yılının ikinci çeyreğinde ekonomik büyüme kesintiye uğramış, lakin alınan tesirli tedbirlerimiz sayesinde yılın ikinci yarısından itibaren ekonomimiz toparlanmaya başlamıştır. Türkiye, salgına karşın 2020 yılında yüzde 1,8 büyüme kaydederek G-20 ülkeleri ortasında Çin’den sonra en süratli ve müspet büyüyen ikinci ülke olmuştur. 2021 yılının ikinci çeyreğinde sürat kazanan aşılamanın da tesiriyle ekonomimizdeki toparlanma süreci devam etmiştir. Yüzde 21,7 büyüme kaydettiğimiz 2021 yılının ikinci çeyreğinde G-20 içerisinde en yüksek büyüme sıralamasında ikinci sırada yer aldık. Yılın birinci yarısında Türkiye iktisadı yüzde 14,3 büyüme sağlamıştır. Bu devirde özel tüketim yüzde 14,8 artarken, toplam sabit sermaye yatırımları yüzde 16,4 büyümüştür. Ayrıyeten net mal ve hizmet ihracatının yılın birinci yarısında büyümeye katkısı 3,9 puan olmuştur. Yılın üçüncü çeyreği prestijiyle kısıtlayıcı tedbirlerin kaldırılması olağanlaşma sürecine kıymetli katkı sağlamıştır. 2022 yılında ise iktisadın üretim ve talep istikametiyle istikrarlı bir görünüm sergileyerek yüzde 5 büyümesi hedeflenmektedir. Covid-19 salgınının bilhassa yılın birinci yarısındaki tesiriyle 2020 yılı genelinde evvelki yıla nazaran istihdam 2,8 puan, işgücüne iştirak oranı ise 3,6 puan gerilemiş; 2020 yılı işsizlik oranı ise yüzde 13,2 düzeyinde gerçekleşmiştir. Salgının işgücü piyasası üzerindeki tesirlerinin azaltılması maksadıyla kısa çalışma ödeneğinden fesih kısıtına pek çok önlem uygulamaya konulmuştur. Bu önlemlerin ve toparlanma sürecinin tesiriyle salgının başta hizmetler kesimi olmak üzere istihdam ve işgücüne iştirakte meydana getirdiği kayıplar telafi edilmiştir. 2021 yılı ağustos ayı prestijiyle sanayi, inşaat ve hizmetler kesimlerinin tümünde istihdam salgın öncesindeki seviyesinin üzerindedir. Yılın kalan periyodunda ekonomik faaliyette beklenen olumlu görünümün katkısıyla istihdamın ve işgücüne iştirakin artması sonucunda yıl sonunda işsizlik oranının yüzde 12,6 seviyesinde olacağı kestirim edilmektedir” dedi.
“Doğal gaz fiyat artışlarının bir kısmı bütçeden karşılanarak tüketiciye son derece sonlu bir artış ölçüsü yansıtılmaktadır”
Emtia fiyatlarında ve güç fiyatlarındaki artışların enflasyonu etkilediğini kaydeden Oktay, “Enflasyonu belirleyen en kıymetli faktörlerden biri olan güç girdilerinde ve emtia fiyatlarında yaşanan olağandışı gelişmelerin tesiriyle dünya genelinde beklentilerin üzerinde ve rekor düzeyde bir fiyat artışı izlenmektedir. Kelam konusu global eğilime karşın para ve maliye politikalarımızı arz taraflı yapısal politikalarımızla ve verimlilik artışı kanalıyla destekleyerek, enflasyonu tekrar tek hanelere indirmeye kararlıyız. Bu kapsamda uygulamakta olduğumuz siyasetlerle enflasyonun belirleyicilerinden olan güç fiyatlarının enflasyona en az tesir etmesini sağlıyoruz. Örneğin EUROSTART bilgilerine nazaran Avrupa’daki doğalgaz fiyatlarında son bir yılda 5 kata varan önemli bir yükseliş yaşanmıştır. Dünya genelinde ise doğalgaz fiyatları geçen yılın tıpkı devrine nazaran dolar bazında yüzde 89 oranında artış göstermiştir. İthal kömürün tonu 2020 yılında 50 dolar iken, 4 katın üzerinde bir artışla 2021 Ekim ayında 270 doları görmüştür. Ülkemizde ise yenilenebilir güç başta olmak üzere güç alanında yaptığımız yatırımlar ve doğal gazda uzun vadeli kontratlara sahip olmamız, arz güvenliği ve fiyat değişimlerinde kıymetli avantaj sağlamakta, doğal gaz fiyat artışlarının bir kısmı bütçeden karşılanarak tüketiciye son derece hudutlu bir artış ölçüsü yansıtılmaktadır. Örneğin fiyatlar gerçek olarak Bulgaristan’da yüzde 56,7, Yunanistan’da yüzde 54, Fransa’da yüzde 24,2, Avro Bölgesi’nde ise yüzde 11,7 yükseliş göstermiştir. Ülkemiz elektrik fiyatları Avrupa ülkelerinin elektrik fiyatlarının epey altında seyretmektedir. 2021 yılı birinci 9 ayı prestijiyle ülkemiz elektrik fiyat ortalaması megavat saat başına 41 avro olup, Almanya, Fransa ve İtalya’ya nazaran 30-40 avro daha düşük seviyededir” dedi.
Oktay şöyle konuştu:
“2002 yılında faiz harcamalarının bütçe masrafları içerisindeki hissesi yüzde 43,2 iken, 2022 yılı bütçesinde bu oranın yüzde 13,7 olması öngörülmektedir. Bütçede yüklü faiz ödemeleri yerine diğer alanlara kaynak transferine imkan sağlayarak bunu tüm iktidarımız boyunca sürdürmeyi başardık. Geride bıraktığımız 19 yılda taviz vermediğimiz bütçe disiplinimiz sayesinde bir taraftan kamu borç stokumuzu ulusal gelire oranla düşürürken, başka taraftan büyük altyapı yatırımlarını muvaffakiyetle gerçekleştirdik. 2002 yılında toplanan her 100 liralık verginin 85,7 lirası faiz harcamaları için ödenmekteydi. 2022 yılı bütçesinde ise her 100 liralık verginin yalnızca 19,1 lirasının faiz harcamalarına ayrılacağı öngörülmektedir. 2021 yılı Ocak-Eylül periyodunda vergi gelirleri geçen yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 39,7 oranında artmıştır. Vergi gelirlerinin yılsonu prestijiyle yıllık yüzde 27 oranında artarak 1 trilyon 58 milyar lira olarak gerçekleşmesi öngörülmektedir. Program periyodunda de mali disipline bağlı kalarak, kalıcı gelir kaynakları ile kamu gelirlerinin kalitesini ve vergi tahsilatında aktifliği arttıracağız. Vergi tahsilinde prensipli duruşumuzu koruyarak, vergi yükünün istikrarlı dağılımı, vergi mevzuatının sadeleştirilmesi ile muafiyet, indirim ve istisnalara ait güncelleme çalışmalarımızı sürdüreceğiz. Kayıt dışılıkla çabamıza birebir kararlılıkla devam edeceğiz.”
