Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, “2022 bütçemizle sıkıntı denilen yatırımları birlik ve beraberlik ruhuyla kolaylaştırmaya ve hayata geçirmeye devam edeceğiz.” dedi.
Oktay, 2022 Yılı Merkezi İdare Bütçe Kanunu Teklifi’nin sunumunu, TBMM Plan ve Bütçe Kurulunda yaptı.
Türkiye‘nin büyüme sayılarından ihracat rekorlarına, sanayi üretimindeki artıştan, kesintisiz devam eden sıhhat hizmetlerine kadar ilerlemelerle dolu bir yıl geçirdiğini belirten Oktay, 2022 yılı bütçesini de Türkiye’yi daha da büyütmek, geliştirmek ve kalkındırmak üzere hazırladıklarını bildirdi.
Oktay, 2022 yılı bütçesinin, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçişin akabinde hazırladıkları dördüncü bütçe olduğunu anımsattı.
Bütçe teklifinin temel misyonunun, 2053’e giden yolda tüm kesim ve alanları kapsayan, sağlam, sürdürülebilir ve şeffaf bir mali sıçrama yeri oluşturmak olduğunu kaydeden Oktay, “Amacı global salgına da bağlı olarak dengelerin tekrar formlandığı bir konjonktürde, Türkiye iktisadının güçlü bir biçimde yükselişini sürdürmesi ve halkımızın refahının da artmasıdır.” diye konuştu.
Oktay, bütçenin, ülkenin iç dinamiklerinin yanı sıra bölgesel ve global gelişmelerin ışığında; iklim değişikliği ve dijital dönüşümün tesirleri de düşünülerek hazırlandığına, yenilikçi ve çevreci bir yapıda olduğuna işaret etti.
“Atılım devrine giren Türkiye iktisadının bütçesi”
2022 bütçesini, “sanayi üretimi ve yükselen ihracatıyla atılım periyoduna giren Türkiye iktisadının bütçesi” olarak nitelendiren Oktay, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Tam donanımlı hastanelerimizle ülkemizin her yerinde vatandaşımızın ayağına götürdüğümüz sıhhat hizmetlerinin ve Kovid-19 üzere bir salgında dahi sendelemeyen kaliteli sıhhat altyapımızın bütçesidir. Okullaşma oranından sınıf mevcuduna, eğitim malzemelerinin kalitesinden uzaktan eğitim altyapısına, sahip olduğu potansiyelle pek çok ülkeden üstün pozisyonda olan ve donanımlı jenerasyonlar yetiştiren Türk maarif geleneğinin ve eğitim sistemimizin bütçesidir. Kazan kazan temelinde kurulan işbirlikleriyle ihracatta rekorlara koşan, e-ticaret takviyeleri ve dijital gümrük uygulamalarıyla rekabetçiliği güçlendiren ticaret vizyonumuzun bütçesidir. Dört bir yanını yollarla, köprülerle, tünellerle, barajlarla, birçok altyapı yatırımlarıyla donattığımız, fiber ağlarla dünyaya bağladığımız ulaştırma ve haber leşme altyapımızın bütçesidir.”
Bütçenin, dijitalleşmede vites yükselten, ulusal teknoloji atılımının bütçesi olduğunu vurgulayan Oktay, “Taaruzi insansız hava aracına kadar üretme kabiliyetine sahip, savunma alanında istikrarları değiştiren yerli ve ulusal savunma sanayiimizin bütçesidir. Yeşil kalkınma ihtilalini odağına alan ve akıllı kent uygulamalarını destekleyen etraf ve şehircilik vizyonumuzun bütçesidir.” dedi.
“Türk modeli insani diplomasinin bütçesidir”
Oktay, 2022 bütçesinin, birebir vakitte Türk tarımı, turizmi, gençlik ve sporunun bütçesi olduğuna dikkati çekerek, şunları kaydetti:
“Hukukun üstünlüğü, yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı ile insan haklarını temel alarak, yargı hizmetlerinin adil, süratli ve tesirli bir halde sunulmasını sağlayan adalet sistemimizin bütçesidir. Esirgeyici aile hizmetlerinden bayanın güçlendirilmesine, yaşlı bakım hizmetlerinden engelli vatandaşlarımızın hayata katılmasına kadar pek çok alanda toplumun kılcalları için yaptığımız toplumsal çalışmaların bütçesidir. TANAP, TAP VE TÜRKAKIM üzere mega güç işbirliklerinin modülü olan, Mavi Vatan’da yaptığımız keşiflerle geleceğe bugünden daha umutla bakan ve yenilenebilir enerjiyi önceleyen güç siyasetlerimizin bütçesidir. Mazlum ve mağdur neredeyse onun yanında olan, Suriye’de, Libya’da, Azerbaycan’da insani dramların önüne geçen, Türk modeli insani diplomasinin bütçesidir. Hudutlarımızın içinde ve dışında terör ögeleriyle uğraş eden, vatanımızın her karışını ve Mavi Vatanı sarsılmaz bir iradeyle koruyan kahraman güvenlik güçlerimizin bütçesidir. Global ekonomik belirsizliklerden terör tehditlerine, bölgesel krizler, global ısınma ve etraf felaketleri üzere yeni sınamalara kadar her alanda olumlu istikamette ayrışarak amaçlarımıza hakikat yürümeyi sürdürüyoruz.”
“Başarı öykülerimizin desteğini oluşturacak”
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, 2022 yılı bütçesinin, her bir vatandaşın beklentisi, talepleri ve hayalleri doğrultusunda yeni muvaffakiyet öykülerinin desteğini oluşturacağını belirterek, “2022 bütçemizle güç denilen yatırımları birlik ve beraberlik ruhuyla kolaylaştırmaya ve hayata geçirmeye devam edeceğiz.” sözünü kullandı.
Türkiye’nin salgına karşın 2020 yılında yüzde 1,8 büyüme kaydederek G20 ülkeleri ortasında Çin’den sonra en süratli ve müspet büyüyen ikinci ülke olduğunu anımsatan Oktay, “Yılın 2’inci çeyreğinde sürat kazanan aşılamanın da tesiriyle ekonomimizdeki toparlanma süreci devam etmiştir. Yılın birinci yarısında Türkiye iktisadı yüzde 14,3 büyümüştür. Bu periyotta özel tüketim yüzde 14,8 artarken, toplam sabit sermaye yatırımları yüzde 16,4 büyümüştür. Ayrıyeten net mal ve hizmet ihracatının yılın birinci yarısında büyümeye katkısı 3,9 puan olmuştur.” bilgisini verdi.
Oktay, 2022 yılında iktisadın üretim ve talep istikametiyle istikrarlı bir görünüm sergileyerek yüzde 5 büyümesinin hedeflendiğini, yıl sonunda işsizlik oranının ise yüzde 12,6 seviyesinde olacağının kestirim edildiğini bildirdi.
“Enflasyonu tekrar tek hanelere indirmekte kararlıyız”
?
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, “Küresel eğilime karşın, para ve maliye politikalarımızı arz taraflı yapısal politikalarımızla ve verimlilik artışı kanalıyla destekleyerek, enflasyonu tekrar tek hanelere indirmekte kararlıyız.” değerlendirmesinde bulundu.
Enflasyonun belirleyicilerinden olan güç fiyatlarının, enflasyona en az tesir etmesini sağladıklarını vurgulayan Oktay, “Avrupa’daki doğal gaz fiyatlarında son bir yılda 5 kata varan bir yükseliş yaşanmıştır. Dünya genelinde ise doğal gaz fiyatları geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran Dolar bazında yüzde 89 oranında artış göstermiştir. İthal kömürün tonu 2020 yılında 50 dolar iken 4 katın üzerinde bir artışla ekimde 270 doları görmüştür.” dedi.
“Elektrik fiyatları Avrupa ülkelerinin epey altında”
Oktay, güç alanında yapılan yatırımlar ve doğal gazda uzun vadeli kontratlara sahip olunması nedeniyle arz güvenliği ve fiyat değişimlerinde kıymetli avantaj sağlandığına dikkati çekerek, doğal gaz fiyat artışlarının bir kısmının bütçeden karşılanarak, tüketiciye son derece sonlu bir artış ölçüsü yansıtıldığını bildirdi.
Fiyatların gerçek olarak Bulgaristan’da yüzde 56,7, Yunanistan’da yüzde 54, Fransa’da yüzde 24,2, Avro Bölgesi’nde ise yüzde 11,7 yükseliş gösterdiğine işaret eden Oktay, “Ülkemiz elektrik fiyatları Avrupa ülkelerinin elektrik fiyatlarının hayli altında seyretmektedir. 2021 yılı birinci 9 ay prestijiyle ülkemiz elektrik fiyat ortalaması megavat-saat başına 41 avro olup Almanya-Fransa-İtalya’ya nazaran 30-40 avro daha düşük düzeydedir. Global güç piyasalarındaki olağandışı artışları göğüsleyerek vatandaşımıza yansıtmadık; bundan sonra da global eğilimlerin milletimize tesirini en minimum seviyede tutmak için uğraş göstermeye devam edeceğiz.” değerlendirmesinde bulundu.
“İhracatımızdaki bu muvaffakiyetin sırrı…”
Oktay, Türkiye’nin 2021 yılının birinci dokuz ayında, Cumhuriyet tarihinin en yüksek ihracat sayılarına ulaştığını belirtti.
Eylül ayı ihracatının geçen yılın tıpkı ayına nazaran yüzde 30 oranında artışla 20,8 milyar dolar düzeyinde gerçekleştiğine işaret eden Oktay, şöyle devam etti:
“Böylece tarihimizde birinci kere aylık bazda 20 milyar dolar eşiğini aşmış bulunmaktayız. İhracattaki bu şahlanışımızla, ülkemizin dünya ihracatından aldığı hisse, tarihimizde birinci kere yüzde 1’in üzerine çıkmıştır. İhracatımızdaki bu muvaffakiyetin sırrı, ihracat dayanaklarımızın verimli kullanılması, endüstrici ve ihracatçılarımızın ağır talebe kapasite artırımlarıyla karşılık vermeleri, kaliteli mal sunmaları ve rekabetçi fiyatları ile coğrafya avantajını kullanmalarında yatmaktadır. OVP’de belirlediğimiz 2022 yılı için maksadımız olan 230,9 milyar dolar ve 2023 yılı amacımız 242 milyar dolar ihracat için planlı bir formda çalışıyor ve hazırlıklarımıza devam ediyoruz.”
“Bankacılık kesimimiz güçlü duruşunu sürdürmektedir”
Oktay, global konjonktür ve salgının getirdiği olumsuz şartlara karşın, finansal piyasaların sağlıklı bir biçimde işlediğini tabir ederek, bankacılık dalının güçlü duruşunu sürdürdüğünü kaydetti. Oktay, yüzde 17’nin üzerinde seyreden sermaye yeterlilik rasyosunun, finansal sistemin sağlam duruşunun örneklerinden biri olduğunu vurguladı.
Bu yılın birinci dokuz ayında 38 adet halka arz süreci sonucunda 16,3 milyar liralık arza ulaşıldığını belirten Oktay, birincil halka arz sayısının tarihi yüksek düzeyine ulaştığın kaydetti.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Türkiye salgın devrinin getirdiği zorluklara karşın finansal istikrar bakımından da güçlü duruşunu sürdürmektedir. Hane halkı, gerçek kesim ve kamu borçluluğu bakımından Türkiye benzeri ülke ortalamalarının altında düşük bir riskliliğe sahiptir. Memleketler arası Ödemeler Bankası datalarına nazaran, 2021 yılı birinci çeyreği prestijiyle Türkiye’nin hane halkı borcunun Gayri Safi Yurtiçi Hasılaya oranı yüzde 17 iken gelişmekte olan ülke yüklü ortalaması yüzde 52,8’dir. Finansal kesim dışındaki firma borcunun ulusal gelire oranında da Türkiye 2021 yılı birinci çeyreği prestijiyle yüzde 72,3 ile düşük riskliliğe sahiptir. Birebir devirde, gelişmekte olan ülke yüklü ortalaması yüzde 117,3’tür. 2002 yılında toplanan her 100 liralık verginin 85,7 lirası faiz harcamaları için ödenmekteydi. 2022 yılı bütçesinde ise her 100 liralık verginin yalnızca 19,1 lirasının faiz harcamalarına ayrılacağı öngörülmektedir. 2021 yılı Ocak-Eylül periyodunda vergi gelirleri geçen yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 39,7 oranında artmıştır. Vergi gelirlerinin yıl sonu prestijiyle yıllık yüzde 27 oranında artarak 1 trilyon 58 milyar lira olarak gerçekleşmesi öngörülmektedir.”
“Esnafımıza 9 milyar lira hibe takviyesinde bulunduk”
Kovid-19 salgını sürecinde atılan adımları da anlatan Oktay, 2,5 milyona yakın esnafa toplam 9 milyar lira hibe takviyesinde bulunduklarını bildirdi.
Oktay, işletmelerin finansmana erişimini kolaylaştırmak hedefiyle Kredi Garanti Fonu limitini arttırdıklarını anımsatarak, “Bu kapsamda, vatandaşlara, esnaf ve firmalara Hazine dayanaklı kredi paketleri oluşturduk. Toplamda 143 milyar lira fiyatında kurumsal ve ferdî kredinin ertelemesini yaptık.” sözünü kullandı.
Salgın kapsamında ekonomiyi desteklemek emeliyle alınan önlemlerin ağustos prestijiyle 705,5 milyar liraya ulaştığını lisana getiren Oktay, “Bu kapsamda Kovid-19 salgını ile uğraş kapsamında uygulanan önlemlerin ekonomik büyüklüğü ise Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın yüzde 10,6’sına ulaşmıştır.” dedi.
Oktay, Kovid-19 salgınına karşı gayrette Türkiye’nin dünyanın en başarılı ülkeleri ortasında olduğunu ve 114,4 milyon doz aşı ile dünyada 7. sırada yer alındığını söyledi.
Türkiye’de toplam nüfusa oranla en az bir doz aşılananların oranının yüzde 66 olduğunu ve bu oranın dünya ortalamasının üzerinde olduğunu belirten Oktay, yerli aşı çalışmalarına ait şu bilgileri verdi:
“Vatandaşlarımızın sıhhatini ve refahını garanti altına almak için yerli aşı çalışmalarını destekliyoruz. Yerli aşımız olan TURKOVAC’ın Faz-3 çalışmaları son süratle devam etmektedir. Virüs Gibisi Parçacık (VLP) aşımızın da Faz-2 evresi tamamlanmıştır. Önümüzdeki günlerde Faz-3 etabına geçmesini bekliyoruz. Çalışmalarını yakından takip ettiğimiz yerli aşılarımızı, en kısa müddette vatandaşlarımızın ve tüm insanlığın hizmetine sunmayı hedefliyoruz. Salgın sonrası toparlanma sürecinde gelişmiş ülkelere yakınsama sürecimiz de hızlanacaktır. 2002 yılında 9 bin 279 dolar olan Satın Alma Gücü Paritesine nazaran kişi başı gelirimizin 2022 yılında hedeflediğimiz büyüme artışı ile 33 bin 605 dolara çıkmasını bekliyoruz. 2021 yılı sonunda Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın yüzde 3,5’i kadar bir bütçe açığı oluşacağını öngörmekteyiz. Salgına ait önlemlerin sürdürüldüğü bu yıl, sene başında yüzde 4,3 olarak hedeflediğimiz bütçe açığının Gayri Safi Yurtiçi Hasılaya oranını 2020 yılıyla birebir düzeyde tutmayı öngörüyoruz. Bütçe açığının program devrinde sırasıyla yüzde 3,5, yüzde 3,2 ve yüzde 2,9 düzeylerinde gerçekleşmesini hedefliyoruz. “
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, 2020 yılı Kesin Hesap Kanun Teklifine ait temel büyüklüklere değinerek, “2020 yılında; bütçe sarfiyatları 1 trilyon 204 milyar, bütçe gelirleri 1 trilyon 28 milyar, bütçe açığı 175,3 milyar, faiz dışı açık 41,3 milyar lira olarak gerçekleşmiştir. 2020 yılında 175,3 milyar lira olarak gerçekleşen Merkezi İdare bütçe açığı, başlangıçta öngörülen açığın 36,4 milyar lira üzerinde, yıl sonu gerçekleşme kestiriminin ise 63,9 milyar liranın altında gerçekleşmiştir.”
(Sürecek)