Dünya’nın yüzeyini yıllardır şekillendiren dinamik süreç olan volkanizma ve volkanik hareketler, dağların, kıtaların oluşumundan ve yeni toprakların yaratılmasından sorumlu olmuşlardır. Volkanizma ve tektonik hareketlerin bir gün sona erip ermeyeceği ise merak konusu olmuştur.
Volkanizma
Volkanizma, magmaların yani erimiş kayaların Dünya yüzeyinin altından püskürülmesini tabir eder. Magmanın yüzeye ulaşmasından sonra lav olarak isimlendirilmeye başlar ve dağlar, koniler, ve lav akıntıları üzere değerli volkanik yer biçimlerini oluşturur. Volkanlar, tektonik plakaların hareketinin magmanın yüzeye yanlışsız yükselmesine sebep olduğu plaka hudutları boyunca bulunabilir. Volkanların en şiddetli püskürme çeşidinden en hafif şiddetli püskürme cinsine kadar birçok çeşidi bulunmaktadır.
Tektonik hareketler
Dünyadaki tektonik plakaların içeriğini tektonik hareketler içerir. Üç farklı çeşitte plaka hududu bulunmaktadır: ıraksak, yakınsak ve dönüşüm. Plakaların farklı hudutta olan tipleri, birbirlerinden uzaklaştığı vakit yeni kabuk oluştururlar ve volkanik aktiviteye yol açarlar. Yakınsak plaka sonu, plakaların çarpışması sonucunda meydana gelir, bu da dağ oluşmasına ve volkanik patlamaların tetiklenmesine sebep olur. Dönüşüm plaka sonu, sarsıntı olmasını sağlayan yatay olarak birbirinin yanından kayan plakaları içerir.
Volkanizma ve tektonik hareketleri etkileyen faktörler
-
En kıymetli faktörlerden biri, tektonik plakaların yönlenmesini sağlayan ve volkanik patlamalar için gerekli enerjiyi sağlayan Dünya’nın iç ısısıdır. Bir başka faktör ise Dünya yüzeyinin altındaki magmanın varlığıdır. Magmanın ölçüsü ve birleşimi sayesinde uygulanan basınç, volkanik patlamaların patlayıcı olma düzeyinin belirlenmesini sağlar.
-
Levha hudutlarının korunması ve levha etkileşim tipi de değerlidir. Bir levhanın öbür levhanın altına dalma-batma bölgeleri, volkanik aktivitelerin ağır olması ile ilişkilendirilir. Plakaların birbirinden ayrıldığı alanlar ise kabuğun yeni oluştuğu volkanik patlamalara sebep olur.
-
Gelecekteki görünüm
-
Volkanizma ve tektonik hareketlerinin uzun vadede görünmesi güç olsa da, bu süreçler evvelce potansiyeli hesaplanabilir. Bu duruma nazaran gelecekte büsbütün sona ermesi mümkün değildir. Dünya’nın iç ısısı sayesinde bu jeolojik faaliyetler devam eder. Dünya iç ısısını koruduğu sürece, tektonik plakalar hareket etmeye ve etkileşim kurmaya devam edecektir, bu da volkanik patlamaların ve tektonik hareketlerin devam etmesine işaret eder.
-
Gelecekte büsbütün sona ereceği düşünülmese bile bu olayların azalması mümkündür. Birtakım jeolojik faktörler sonucunda, artan volkanik ve tektonik aktivite devirleri oluşabilir. Dünya’da daha değerli jeolojik faaliyetler yaşanacağı milyonlarca yıl olabilir. Tektonik ve volkanik hareketlerin az görüldüğü sakin periyotlar de olmuştur.
