Afrika’da her yıl 250,000’den fazla çocuğun hayatına mal olan paraziter hastalık, dişi anofel sivrisineği ısırığı ile bulaşıyor ve Dünya Sıhhat Örgütüne (WHO) nazaran önemli bir sıhhat sorunu. Bu kapsamda bilim insanları da tesirli bir aşı için yıllardır çalışıyor. Araştırmacıların ağır eforları sonrasında 1980’lerin sonunda bulunan ve o günden bugüne geliştirilme süreci devam eden ve Mosquirix olarak da bilinen RTS,S/AS01 isimli aşının ise hastalığın tedavisi için bir umut olabileceği belirtiliyor.
Bilim insanları, laboratuvar çalışmaları ve son testleri geçtiğimiz birkaç yıl içinde tamamlanan aşının sıtma olaylarında %40’lık bir tedavi oranı sağladığını tabir etmiş. Birinci bakışta yüksek görünmeyen bu bedel, birçok uzmana nazaran hastalığın sebep olduğu yüksek vefat oranları göz önünde bulundurulduğunda çok manalı hale geliyor.
Yoksul ülkelere aşıların tedarikini sağlayan bir paydaşlık olan Gavi’nin CEO’su Seth Berkley’e nazaran sıtma, dünya çapında gerçekleşen çocuk ölümlerinin olan büyük sorumlulardan biri. Berkley, “Başlatılacak pilot uygulama sayesinde, sıtma hastalığının dünyanın en yoksul ülkeleri üzerinde yarattığı baskının ne oranda azaltılabileceğini görme bahtı elde edeceğiz.” kelamlarıyla aşının kelam konusu ülkeler için ne kadar değerli olduğunu vurgulamaya çalışmış.
2024 yılına kadar sürmesi beklenen pilot uygulama sonrasında elde edilen datalara nazaran, programın daha geniş ölçekte uygulanıp uygulanmayacağına karar verilmesi bekleniyor. Programın muvaffakiyet bahtını daha da artırmak için, ilacı geliştiren İngiltere merkezli ilaç firması GlaxoSmithKline’ın (GSK) programa 10 milyon doz aşı bağışladığı ise paylaşılan başka bilgiler ortasında yer alıyor.
Aşılanma sürecinde istikrar çok önemli
Program kapsamında karşılaşılabilecek meseleler da yok değil. Üç ay boyunca her ay uygulanması gereken aşının birinci üç dozu, çocuğun 5 ila 9. ay aralığında yapılıyor. Bağışıklığı güçlendirmek için uygulanan ve dördüncü doz olan ek aşının ise çocuk yaklaşık iki yaşındayken yapılması gerekiyor. Bu kadar hassas bir vakit çizelgesine bağlı bir aşılama programının, yoksul ve uzak bölgelerde yaşayan topluluklara uygulanması konusunda uzmanların tasa duyduğu söz edilmiş.
Tüm bu telaşlara karşın programın muvaffakiyetinden umutlu olan uzmanlar, yeni cins aşıların da geliştirilmekte olduğu bilgisini paylaşıyorlar. GSK’nın daha faal bir RTS,S/AS01 üzerinde çalıştığı haberleri yanında, ismi şimdi bilinmeyen bir aşının sıtma hastalığına karşı %100 bağışıklık kazandırdığı belirtiliyor