Bazı sanat akımları birtakım şahısları daha çok kendine çeker. O denli ki o sanat akımına tutkuyla bağlanırlar ve o periyot yaratılan eserler onlar için her vakit en güzelidir. Pekala sanki sanat akımlarına bu kadar bir bağlılık, bir yapıtın gerçek kıymetini görmemizi engelliyor olabilir mi? Ne dersiniz?
Kaynak: https://twitter.com/culturaltutor/sta…
Bir sürü sanat akımı var. Barok, Rönesans, Gotik, Romantizm, Empresyonizm ve daha fazlası…
Peki sizce hangisi en düzgünü?
Binlerce sanat hareketi oldu ve hepsinin kendi alt kategorileri var.
Genellikle ‘Erken Rönesans’ olarak anılan 15. yüzyıl İtalya’sında hepsi çok farklı usullerde fotoğraf yapan sanatkarlar vardı.
Caravaggio ve Claude’un her ikisi de “Barok” ressamlar olarak isimlendirilir.
Ancak bu, stilistik bir sınıflandırmadan çok tarihi bir kategorizasyona benziyor (her ikisi de 17. yüzyıla ait).
Ve Barok Sanatının çok farklı iki versiyonunu temsil ediyorlar…
19. yüzyıla geldiğimizde ise, “Gerçekçilik” ve “Romantizm” üzere daha geniş hareketlerin içinde, devasa, parlak görüntüleriyle Amerika’daki Hudson Irmağı Okulu’nu ya da Britanya’daki Neo-Ortaçağcı Pre-Raphaelciler’i görüyoruz.
Birçoğundan ikisini isimlendirmek için.
Ve 20. yüzyılda, sanatta Modernizm’in devasa şemsiyesi altında, Ekspresyonizm yahut Fütürizm’den Fovizm yahut Vortisizm’e kadar her şeye sahip olmuştuk. Bunların hepsi, kimi özellikleri paylaşsalar da aslında çok farklı tarzlardı.
Şimdiye kadar üstte bahsettiğimiz akımların hepsi Batı Sanatı tarihinden… Lakin elbette akımlar Avrupa ile hudutlu değil.
Çin peyzaj sanatının farklı okullarından, Japon ukiyo-e’sinden, İran minyatürlerinden ve hatta Eski Mısır sanatından da kelam edebiliriz. Liste bu halde uzar masraf…
Ama sanatta ‘hareketler’ gerçekte nedir ve bunların manası nedir?
Neyi tanımlıyorlar? Makul nitelikleri (renkler, metotlar vb.) mi, yoksa bir dizi inancı mı, ya da birbirini tanıyan ve etkileyen, tarihi olarak tanımlanmış bir küme sanatçıyı mı?
İşte dört farklı akımdan dört fotoğraf: Neoklasizm, Rokoko, Flaman Rönesansı ve Milletlerarası Gotik.
Hangi tablonun hangi akıma ilişkin olduğunu söyleyebilir misiniz?
Bunu bilebilmek ve bir hareketi tanımlamak için birçok şeye bakabiliriz.
Tarihe, bahse, boya çeşidine ve kullanım haline, kompozisyona, gerçekçi ya da soyut oluşuna…
Peki örneğin Caspar David Friedrich’in bir tablosuna baktığınızda ne görüyorsunuz?
Romantizmin yalnızca stilistik ve tematik özelliklerini mi görüyorsunuz? Yahut makul bir hareketin göstergeleri olarak çizgi, renk ve kompozisyonun biçimsel nitelikleri?
Ya da… öbür bir şey?
Friedrich, JMW Turner, John Martin yahut büyük Romantik sanatkarlardan rastgele biri üzere, onların çalışmaları da bir “stil”in dışsal, biçimsel nitelikleriyle değil, bu tarzı destekleyen ve bu sanatkarları fotoğraf yapmaya ve çizmeye iten her şey tarafından tanımlanıyor.
Magritte’in Gerçeküstücülüğü, figüratif sanatın klâsik yollarını “gariplik” ile karıştırmak olarak mı açıklanır?
Rothko’nun Soyut Sanatı saf, kademeli ve zıt renklerin kullanımıyla mı açıklanıyor?
Acaba yalnızca bu dışsal özellikler mi onları bu kadar kalıcı bir biçimde sevilen sanatkarlar yaptı?
Bu da şu soruyu akla getiriyor: Bir tabloyu sevmemize yahut sevmememize neden olan nedir?
Belki de en kıymetlisi onu ne olarak gördüğümüz ve bize nasıl hissettirdiği.
Dolayısıyla ‘akımlar’ konusunda takıntılı olmak aldatıcı olabilir.
Mavi nilüferleri “İzlenimcilik” akımı ya da 19. yüzyılın sonlarındaki Fransa yaratmadı. Onları çizen Claude Monet’di.
Hiçbir hareket yahut devir bir sanat yapıtı yapamaz, sırf bir kişi (veya işbirliği içindeki birkaç kişi) bunu yapabilir.
Bazen sanatkarlar sırf muhakkak bir hareketin stilistik ve tematik kriterlerini yerine getirirler lakin biz her vakit bu çeşit yapay sanatın ne olduğunu görürüz.
En sevilen ve en büyük sanatkarlar, yapıtlarına kaçınılmaz olarak bu yüzeysel niteliklerden daha fazlasını getirir.
Bu yüzdendir ki düzgün bir sanatçı her vakit, bağlı olduğu periyodun hareketinin önündedir.
Hatta tahminen vakit zaman -izmler hakkında konuşmasak daha bile yeterli olabilir.
Resimlere bakıp ‘Gerçekçilik’ ya da ‘Kübizm’ yerine gerçek olduğuna inandıklarını söz etmeye çalışan bir sanatkarın yapıtını görseydik, sanattan daha fazlasını alırdık tahminen de… Anlatılmak isteneni çok daha net görürdük, kim bilir.
Ve yeniden de, bütün bunları söylesek de, üslup manadan ayrılamaz.
Tarz bizi manaya götürebilir – tabi ona takılıp kalmazsak.
Stil manadan doğar.
O halde bir Romantizm yapıtını tanımlayan şey, üslup nitelikleri yahut konusu değil, o makul tarzı ve o belli mevzuyu sanatkarın zihninde gerekli yahut uygun kılan kıymetler, inançlar ve hislerdir.
Herhangi bir sosyokültürel kısıtlama, sanatı ve manasını ve münasebetiyle bize nasıl hissettirdiğini de besler.
Fragonard’ın tasasız, aristokratik sevinci ile David’in sert, klasik yoğunluğu bize 18. yüzyıl Fransa’sının çok farklı taraflarını söz ediyor.
Bunların hiçbiri sanatın bağlamını aşamayacağını söylemek değildir, bu her vakit olabilir.
Tamara de Lempicka’nın Arka Deco portrelerini takdir etmek için 1920’lerden olmamıza yahut onlar hakkında hiçbir şey bilmemize gerek yok; lakin bu tarihi bağlamın sanatını etkilediği de birebir halde reddedilemez.
Bu nedenle, makul ‘hareketlere’ çekilmemizin nedeni sadece dışsal görsel özellikleri ve muhakkak yollara, renklere, tekniklere yahut mevzulara duyduğumuz takdir değildir.
Tüm bu şeylerin temsil ettiği şey ve elbette bize hissettirdikleri yüzünden de onlara ilgi duyarız.
Bu içerik, “stillere” ve “hareketlere” odaklanmanın bizi sanatla daha derin ve manalı bir halde alaka kurmaktan alıkoymasına müsaade vermememiz için bir hatırlatma olarak burada dursun.
Başta demiştik ki, en sevdiğiniz sanat akımı hangisi? Artık eminim hepimiz birebir şeyi düşünüyoruz…
Asıl soru beki de şu olmalıydı: En sevdiğiniz sanat akımı sizin için ne tabir ediyor?