Eskiden okuduğumuz ve ‘asla bu türlü olmaz’ dedirten distopyalar vardı… Salgınlar, gelen yasaklar ve içinde bulunduğumuz durumlarla her geçen gün yazılan distopyalara yaklaşıyoruz. İşte okurken günümüz ile ilişki kurabileceğiniz, ben bunu bir yerden biliyorum ya diyeceğiniz şu anki dünyamıza benzeyen ve kesinlikle okumanız gereken distopyaları derledik!
1. Metro 2033 – Dmitry Glukhovsky
Nükleer savaşı sonrasındaki dünyayı odağına alan Metro 2033’e her geçen gün daha da yaklaşıyoruz. Nükleer silah tehditlerinin her geçen gün arttığı dünyamıza da bir ışık tutuyor Metro 2033. Yaşanan büyük bir nükleer savaşın akabinde hayatta kalan şahısların Moskova metrosuna sığındığı kitapta istasyonlar ortasında yaşayan öbür yaratıklara da odaklanılır.
2. 1984 – George Orwell
Büyük Birader tarafından totaliter bir rejimle yönetilen bir ülkeyi odağına alan 1984 şu anda Kuzey Kore’nin durumuna hayli benziyor. Ana karakter Winston Smith, parti denetimindeki hayatını sorgulayan ve düşünen bir devlet memurudur. Partinin daima nezareti ve propaganda aracılığıyla niyetleri ve davranışları denetim edilir. Her yerde kameraların yer aldığı ve izlendiğiniz bir ülkeye odaklanan 1984 bir açıdan korkutucu bir açıdan da hakikat.
3. Mert Yeni Dünya – Aldous Huxley
Duygusallık ve aşkın olmadığı, insanların sınıflara ve çeşitli özelliklere nazaran test tüpü bebekler olarak üretildiği Yavuz Yeni Dünya şu anda yaşadığımız dünya ile ana sınırlarıyla çok benzemese de romanın içerisinde benzeyen kanılar ve yapılar bulunuyor. Kitaptaki John ismindeki bir ‘yaban’ karakter, bu distopik dünyadan farklı bir toplum olan Yabaniler’in ortasından gelir ve Dünya Devleti’ni anlamaya ve sorgulamaya başlar.
4. Ben, Robot – Isaac Asimov
Yapay zekanın ve gelişen robotik sistemlerin hayatımıza girdiği bu vakitte Ben, Robot aslında çok da uzak olmadığımız bir mevzuya değiniyor. Kitaptaki kıssalar, farklı periyotlarda ve farklı karakterlerle birlikte robotlarla münasebetleri ve etkileşimleri ele alır. ‘Üç Robot Yasası’ sayesinde, robotların insanlara ziyan veremeyecek halde programlandığı ve insanların güvenliği için tasarlandığı düşünülen robotların, bazen beklenmedik sonuçlara yol açan kararlar almasının nedenleri araştırılır. Öyküler, robotların hisleri, beşerlerle etkileşimleri, ahlaki meseleler ve toplumsal sonuçları üzere derin fikirleri ele alırken, tıpkı vakitte bilim kurgu tipine has heyecan verici ve zekice kurguları okuyuculara sunar.
5. Seçilmiş Kişi – Lois Lowry
Sakin ve monoton bir toplum olan Sameness isimli distopik bir toplumda yaşayan genç bir erkek olan Jonas’ın öyküsünü anlatır. Toplumları, renksiz ve duygusuz bir nizamda yaşamaktadır. Fakat, herkesin belirlenmiş bir rolü ve ömrü vardır. Hislerimizi ve hislerimizi dijital dünya ile yavaş yavaş yitirmeye başladığımız bu devirde Seçilmiş Kişi’deki birtakım durumlar bize çok tanıdık gelebilir…
6. Demir Ökçe – Jack London
Amerika Birleşik Devletleri’nde geçen Demir Ökçe yayımlandığı tarihten sonraki periyotta yazdığı şeyler ile pek çok kere gündeme gelmişti. Yazılanların birebir birebiri çıkmasa bile epey benzerlerinin yaşandığı bu toplumda Demir Ökçe hakikaten de tanıdık bir distopya! İkinci Dünya Savaşı’nda yaşananları da evvelden bildiren Demir Ökçe okudukça günümüz dünyasını da görebileceğiniz içimizden bir distopya olma özelliğinde.
7. Biz – Yevgeni Zamyatin
Bireysellik ve özgürlük kavramlarının kaldırıldığı bir ülkeyi bahis alan Biz, tabiattan kopan ve teknolojiye bağlı kalan beşere odaklanıyor. Numaralandırılmış isimleri ile var olan beşerler rutin bir hayat sürmeye odaklanmış biçimde karşımıza çıkıyor. Belli saatlerde muhakkak şeyleri yapmalarına müsaade olan bu toplum tam manasıyla şu anda gerçek olmasa da benzeştiği noktalar bulunuyor.
8. Otomatik Portakal – Anthony Burgess
Şiddet üzerine odaklanan Otomatik Portakal’da şiddet yanlısı olan Alex’in başından geçenlere odaklanılır. Alex, arkadaşlarıyla birlikte şiddet dolu aksiyonlar gerçekleştiren ve cürüm işleyen bir gençtir. Lakin bir gün yakalanır ve hapishaneye gönderilir. Cezasının bir kesimi olarak Alex beyin yıkama tedavisiyle tanışır.
9. Hayatta Kalma Güncesi – Doris Lessing
Çevre kirliliği, doğal kaynakların tükenişi ile meydana gelen kıyameti odağına alan Hayatta Kalma Güncesi şu anda yaşadığımız hayattan çok da uzak değil üzere duruyor. Lisanın yozlaşması, sokak çetelerinin büyümesi üzere noktalara da odaklanırken aslında karşımıza yabanî bir dünya çıkarıyor.
10. Uyandığında – Hillary Jordan
Atom felaketi sonrasında bir din devletine dönüşen ABD’nin yer aldığı bu gelecekte totaliter rejimler ile birlikte karşımıza yeni bir tehlike daha çıkıyor: Salgınlar. Bayanları kısır bırakan bir virüs, kürtajın cinayet sayıldığı bir ABD… Bildiklerimizin değiştiği bir distopya olan Uyandığında, kimi noktaları ile çok yakın geliyor…
11. Beni Asla Bırakma – Kazuo Ishiguro
Beni Asla Bırakma, Kath, Tommy ve Ruth isimli üç çocuğun çocukluklarından yetişkinliklerine kadar olan hayatlarını ve duygusal bağlarını takip eder. Öykü, çocukların çocukluğunda olağan üzere görünen bir eğitim sistemine ve sıkı bir disipline maruz kalırken, aslında onların özel bir emelle yetiştirildiğini ve gelecekte fecî bir yazgıyla karşı karşıya olduklarını keşfetmeleri üzerine odaklanır. Kath, Tommy ve Ruth, kısa bir hayat müddeti olan klonlar olarak yetiştirilmiştir ve hedefi, organlarını bağışlamak üzere ‘tamamlanma’ devrine gelinceye kadar yetiştirilmektir. Kitap, bu üç karakterin kendi kimlikleri, sevgi ve insanlık arayışları ile birlikte klonların toplumdaki yerlerini, insan tabiatının karanlık taraflarını ve etik meselelerini ele alır.
12. Çocukluğun Sonu – Arthur C. Clarke
Dünya’nın üzerine birden inen devasa uzay gemileri tarafından işgal edildiği bir gelecekte geçen Çocukluğun Sonu uzay ile gerçek dünya ortasında konumlanır. Uzay gemilerinin içinden gelen Overlord isimli yabancı bir varlıkdünya halkına kendini tanıtır ve Overlordlar olarak bilinen uzaylı ırkın barışçıl niyetleri olduğunu açıklar. Onlar, insanların kendi sıkıntılarına tahlil getirmeye ve dünya üzerinde barışı sağlamaya gelmiştir.
13. Söz Avcısı – Alena Graedon
Kitapların olmadığı, el yazısının kullanılmadığı bir dünyada geçen Söz Avcısı’nda karşımıza sık sık Mem isimli tabletler çıkar. Gazetelerin yok olduğu, kütüphanelerin kapatıldığı bu periyot şu anda gelişen teknolojik dünyamızla da paraleldir. En büyük farkı kitapta, her bir söz para ile satılmaktadır…
14. Swastika Geceleri – Katharine Burdakin
Hitler’in dünyayı ele geçirdiği bir vakitte geçer Swastika Geceleri. Hitler dünyayı ele geçireli 700 yıldan fazla vakit olmuştur. Şiddet ve hainlik erkeklere statü kazandırmaya başlamıştır. Bayanlar ise doğurmaya odaklanmış damızlıklar olarak konumlanır. Tüm toplumun taptığı tek bir şey vardır o da Hitler’dir.
