Covid 19 virüsü tüm dünyayı saralı dört yılı aşmışken bilim insanları hala kökenlerini araştırmaya devam ediyor. Epey yıl geçmesine karşın Çin’in Dünya Sıhhat Örgütü’nün Wuhan kentini araştırmasını zora sokması üzere sebeplerle havada kalan sorular var. Covid 19 virüsü nitekim bir laboratuvardan mı sızdı yoksa taşıyıcı bir hayvan yüzünden mi dünya helak oldu? Gelin bu hususta ne kadar yol kat etmişiz bir bakalım! 👇
Kaynak: https://www.bloomberg.com/news/articl…
Pandeminin üzerinden yıllar geçmesine karşın Covid 19 virüsünün kökenleri hala kesin olarak belirlenemedi.
İlk hadiseler Çin’in taze yiyecek pazarı olan Wuhan bölgesinde ortaya çıkmıştı. Burada satılan rakun köpeği üzere küçük memelilerin taşıyıcı vazifesi gördüğü birinci teorilerden biriydi. Ayrıyeten virüsün Wuhan’ın yakınındaki bir araştırma merkezinden kazara sızdığına dair tezler da ortalıkta dolaşıyordu.
Bu tezler FBI’dan dayanak görmesine rağmen ABD istihbaratının öteki kolları bu türlü bir şeye dair bilgi vermemişti.
Tüm bu spekülasyonlara karşın hükümetler ve bilim insanları, virüsün nasıl ortaya çıktığını keşfetmenin gelecekte karşılaşabileceğimiz pandemi risklerine karşı tedbir almayı kolaylaştıracağı konusunda hemfikir.
Peki Covid 19 virüsünün kökenleri hakkındaki bu gizem neden kaynaklanıyor?
Herhangi bir patojenin nereden, nasıl ve ne vakit ortaya çıktığını nokta atışı yaparak bulmak esasen epeyce güç. Yeniden de Covid 19 çıktığında bilim insanları hastalığın yarasalardakine benzeri SARS-CoV-2 isimli koronavirüsünden kaynaklandığını keşfetmişti.
Ancak virüsün 11 milyon nüfusu olan Wuhan’a ulaşması için oldukça dolambaçlı bir yol izlemesi gerekiyordu.
Buna rağmen virüslerin yayılmaya başladığı yer direkt olarak hayvanlar alemine bağlı olmak zorunda da değil. Örneğin HIV virüsünün kökenlerinin şempanzelere dayandığı ortaya çıkmıştı ancak virüs 1920’lere kadar insanlarda görülmüyordu; ta ki kilometrelerce uzaktaki bir kente ulaşana kadar.
Yani bu örnek, bir virüsün doğduğu yerden insanlara ulaşana kadar uzun yolları çok natürel kat edebileceğini gösteriyor…
O vakit bahis hakkındaki ana varsayımlara bir göz atalım. 👇
Tartışmalar genelde iki varsayım çerçevesinde yürütülüyor; virüs ya hayvanlardan bulaştı ya da laboratuvardan kazara sızdı. Birinci teori, 2021 yılında 4 haftalık bir araştırma yürüten Dünya Sıhhat Örgütü tarafından destekleniyor ve memleketler arası toplum da bu teorinin daha muhtemel olduğunu düşünüyor. Gerçekten geçmişte karşılaştığımız dokuz koronavirüs çeşidi de hayvanlardan bulaşmıştı.
İkinci teorinin de önemli bir takviye almasının sebebi ise Wuhan’ın koronavirüsler üzerine araştırma yapan bir merkezin çok yakınında bulunması.
Peki hayvanlardan bulaşma durumu nasıl gerçekleşiyor?
Bu mevzuda da iki senaryodan bahsedebiliriz; virüs ya konak misyonu gören bir hayvandan ya da taşıyıcı nitelikte bir hayvandan bulaşmış olabilir. Konak vazifesi gören hayvanlar, vücudu patojenle dolu olmasına karşın kendisi hasta olmayan canlılar manasına geliyor.
Covid’den evvel yaşanan iki ölümcül koronavirüs salgını yarasalardan bulaşmıştı; SARS ve MERS.
Dolayısıyla birçok bilim insanı Covid 19 virüsünün de bu uçan memelilerden yayıldığını düşünüyordu. Yarasalar patojenler için konak misyonu gören hayvanlardan biriydi. Lakin geçtiğimiz Mart ayında ortaya çıkan yeni bulgular rakun köpeklerinin virüse karşı hassas olduğunu ve taşıyıcı misyonu görebileceğini gösterdi. Wuhan pazarlarında çokça bulunan bu hayvanların potansiyel köken olabileceği varsayımı da doğmuş oldu.
Buna karşın Çinli araştırmacılar bu bulguların kâfi ispat olmadığı konusunda ısrarcı.
Peki virüsün laboratuvardan kaçtığı teorisi bizlere ne sunuyor?
Wuhan Institute of Virology, tehlikeli patojenler üzerinde çalışan Çin’de kurulmuş birinci enstitü. Bu türlü laboratuvarlar genelde patojenlerin yayılma yahut hastalığa yol açma potansiyeli üzerinde çalışıyorlar. Fakat araştırmacılar bu nitelikte çalışmaların aşı üretme, tedavi formülü bulma ve teşhis koyabilme konusunda çok faydalı olduğunu savunuyor.
Destekçilere karşın US Centers for Disease Control and Prevention üzere kurumlar laboratuvarlarda bu nitelikte araştırmalar yapmanın büyük risk taşıdığını ve kapatılması gerektiğini düşünüyor.
ABD istihbaratı, iki teorinin de epey makul olduğunda hemfikir olmasına rağmen hangisinin daha muhtemel olduğu konusunda ayrışıyor.
Örneğin, FBI’ın yöneticisi Christopher Wray Şubat ayında virüsün Çinli laboratuvarlardan sızmış olma mümkünlüğünün daha yüksek olduğunu söylemişti. Buna rağmen CIA bahis hakkında kararsız olduğunu belirtirken öbür kurumlar virüsün doğal yollardan bulaştığını düşünüyor. Hatta geçtiğimiz ay ABD Lideri Joe Biden korona virüsün kökenlerine dair araştırmalarda kapalılık aslı güdülmemesi gerektiği hakkında bir kanun imzaladı.
Wuhan’daki araştırma merkezinin incelenmesi konusunda Çin’in engelleyici hali da hala eleştirilmekte.
Dünya Sıhhat Örgütü bu sene müsaade verilen soruşturmanın üç yıl evvel aslında yapılmış olması gerektiğini söylüyor. Rakun köpekleri ile ilgili bilginin bu kadar geç öğrenilmesini Wuhan’ın gereğince incelenmemiş olmasına bağlıyor.
Buna rağmen Çinli yetkililer, daima olarak dikkatleri laboratuvar ve Wuhan’da satılan egzotik hayvanların virüsü taşıdığına dair teorilerden çekmeye çalışıyor.
Hatta bunları kabul edip araştırmaktansa bilimsel desteği olmayan teoriler ortaya atmaya devam ediyor; dondurulmuş bir yiyecekten yayıldığı ya da ABD’deki bir laboratuvardan sızdığı üzere.
Bilinen birinci Covid 19 hastası, 19 Aralık 2019 tarihinde Wuhan’da tespit edilmişti. Araştırmalar yayılmanın bu tarihten iki hafta evvel başladığına işaret ediyordu.
DSÖ Aralık ayından evvel virüsün büyük bir alana yayılmadığını teyit ederken California Üniversitesi’nden araştırmacılar virüsü taşıyan iki farklı çeşidin Kasım ayı sonlarında hastalığı insanlara bulaştırdığını iddia ediyor.
Sürekli bahsettiğimiz Wuhan’ın yiyecek pazarının yayılmanın başladığı nokta olduğuna dair deliller ise oldukça fazla.
Görülen birinci hadise pazarda deniz eseri satan bir bayandı ve Aralık ayı boyunca tespit edilen hadiselerin birden fazla bir biçimde pazarla bağlantılıydı. Bu noktada pazarın virüsün merkezi olduğu birçok çalışmada kanıtlandı. Ayrıyeten pazar 1 Ocak 2020’de kapatılmadan evvel yerlerin, duvarların, kesme tahtalarının ve paklık aletlerinin virüs kaynadığı tespit edilmişti.
Çinli yetkililerin yırtıcı hayvanların pazarda satılmadığını argüman etmesine rağmen iki yıl evvel araştırmacılar bu canlıların satıldığı 10 tezgah belirledi. Bu hayvanlar ortasında geyikler, timsahlar, kirpiler ve porsuklar üzere çeşit çeşit yabani canlı bulunuyordu.
Tüm bunlardan anladığımız kadarıyla Wuhan yabani hayvanların satıldığı, yarasaların çokça görüldüğü bir kent.
DSÖ bu noktada, Wuhan’da satılan eserlerin, canlıların ve yakında yaşayan insanların daha derin soruşturma ve incelemeye tabi tutulması gerektiğini düşünüyor. Anlayacağınız hala Covid 19 virüsünün kökenleri hakkında kesin bir sonuca varılmış değil. DSÖ vakit geçtikçe bunun daha da sıkıntı hale geleceğini belirtiyor. Bu bakımdan tahminen de asla kesin olarak öğrenemeyeceğiz!
Siz bu bahiste ne düşünüyorsunuz? Haydi yorumlara! 👇
