Özel günlerde yaptığı Doodle’larla isminden kelam ettiren Google bugün orijinal bir dizaynla dikkat çekti. Gökbilimci ve akademisyen Prof. Dr. Nüzhet Gökdoğan Doodle’ını görenler arama motorlarına yöneldi. Peki Türkiye’nin birinci bayan gök bilimcisi olan Nüzhet Gökdoğan kimdir? Nüzhet Gökdoğan nereli, eğitim hayatı nasıldı?
Gelin tüm ayrıntıları öğrenelim…
Google’ın ana sayfasında yer alan ‘Doodle’da, “Nüzhet Gökdoğan’ın 113’üncü yaş günü” işlendi.
”Bugünün Doodle’ı, Türkiye’nin birinci bayan gök bilimcilerinden biri olarak tanınan Türk astronom ve matematikçi Nüzhet Gökdoğan’ı anıyor.” açıklaması yapıldı.
Nüzhet Gökdoğan Kimdir?
Türkiye’nin birinci bayan gökbilimci unvanına sahip olan Nüzhet Gökdoğan, 14 Ağustos 1910’da İstanbul’un tarihi sokaklarında hayata gözlerini açtı. Eğitim hayatına Erenköy Kız Lisesi’nde yatılı olarak devam eden Gökdoğan, 1928 yılında buradan mezun oldu. Lakin bilime olan tutkusu onu durdurmadı ve matematik ile fizik alanında daha fazla bilgi edinme isteğiyle, kazandığı burs sayesinde eğitimine Fransa’da devam etme fırsatı buldu.
Nüzhet Gökdoğan’ın Eğitim Hayatı
Nüzhet Gökdoğan’ın astronomiye olan ilgisi, 1932’de Lyon Üniversitesi’nde matematik lisansını tamamlamasıyla başladı. Bu bilimsel seyahat, bir sonraki yıl Paris Üniversitesi’nde fizik eğitimi almasıyla devam etti. Bilgisini ve tecrübesini artırmak için Paris Gözlemevi’nde staj yapma fırsatını da kıymetlendirdi. Bu süreç, onun astronomi alanında bilgeliğini derinleştirdi ve bilim dünyasına katkıda bulunma yolunda kıymetli bir adım oldu.
Astronomi Enstitüsü’nün Birinci Doçenti Nüzhet Gökdoğan
Paris Gözlemevi’ndeki teklifi reddederek yurda dönen Nüzhet Gökdoğan, Kandilli Gözlemevi’nde çalışma talebinde bulundu. Lakin, bayan olması nedeniyle Fatin Gökmen tarafından reddedildi. 29 Ekim 1934’te İstanbul Üniversitesi Astronomi Enstitüsü’ne doçent olarak atandı ve bu unvanla birinci bayan doçent oldu. Gökdoğan, daha sonra Yüksek Mühendis Mektebi’ne (şimdiki İstanbul Teknik Üniversitesi) müderris muavini olarak atandı ve buranın birinci bayan çalışanı oldu. Bu başarılarıyla, Nüzhet Gökdoğan, bayanların bilim ve eğitim alanında da yer alabileceğini kanıtladı.
Ulusal Gözlemevi’nin Kurulmasına Takviye Verdi
Ord. Prof. Dr. F. Freundlich’in rehberliğinde doktora tezini tamamlayan Astronomi Enstitüsü’nün kurucusu Nüzhet Gökdoğan, hem yurt içi hem de yurt dışında bilimsel çalışmalarını sürdürdü. 1954’te Fen Fakültesi Dekanı olarak seçilen Gökdoğan, Türkiye’deki Güneş müşahedelerini genişletmek için Lyot filtresini getirdi. Astronomi alanındaki çalışmaları esnasında, Türkiye’de birçok milletlerarası Astronomi kongresi ve aktifliğin düzenlenmesine öncülük etti. Gökdoğan, yurt dışındaki gözlemevlerinin kapasitelerini bilirken, yurt içindeki gözlemevlerinin yetersiz olduğunun da farkındaydı. 1978’deki 2. Astronomi Kongresi’nde, Türkiye’de milletlerarası standartlarda bir gözlemevi kurulması gerektiğini savundu ve bu fikir büyük ilgi gördü. Bu fikir, 1997’de Ulusal Gözlemevi’nin kurulmasıyla hayata geçirildi.
Türk Matematik Derneği’nin Temellerini Attı
Nüzhet Gökdoğan, 1948’de Cahit Arf, Mustafa İnan ve Nazım Terzioğlu ile birlikte Türk Matematik Derneği’nin temellerini attı. Ayrıyeten, 1954’te hayata geçirilen Türk Astronomi Derneği’nin de kurucu takımında yer aldı. 1974 yılına dek bu derneğin başkanlık vazifesini üstlendi. Bilim ve akademi dünyasının farklı alanlarında faaliyet gösteren Süreyya Ağaoğlu, Sara Akdik, Şevket Fazıla Giz, Remziye Hisar, Nebahat Karaorman, Müfide Küley, Türkan Rado, Pakize Stili ve Beraat Zeki Üngör üzere isimlerle bir ortaya gelerek Türk Üniversiteli Bayanlar Derneği’ni (TÜKD) kurdu.
Nüzhet Gökdoğan Ne Vakit Öldü, Kaç Yaşındaydı?
Yıldızların, galaksilerin ve kozmosun oluşumu, evrimi ve gelişimi hakkında çalışmalar yürüten Gökdoğan 100’den fazla bilimsel makale ve 6 kitap yayınladı.
Nüzhet Gökdoğan, 24 Nisan 2003 tarihinde İstanbul’da 92 yaşındayken hayatını kaybetti.
